Köşe yazısı, Yusuf Dülger’in 8 Kasım – 18 Kasım 2025 tarihleri arasındaki Orta Asya gezisine dair gözlemlerini aktarmaktadır. Yazar, Kırgızistan (Bişkek), Kazakistan (Almatı) ve Özbekistan’daki (Taşkent, Semerkant, Hive, Buhara) şehirleri ziyaret etmiş ve bu şehirlerin geniş caddelerini, temizliğini ve yoğun ağaçlandırılmış parklarını övmüştür. Gezi sırasında Dülger, Orta Asya’nın çevre bilinci ve çalışma azmi ile Türkiye’deki bazı olumsuz durumları (çöplü parklar, Atatürk Orman Çiftliği’nin yok edilmesi) karşılaştırmaktadır. Yazar, ayrıca, 10 Kasım’da Kazakistan’da Mustafa Kemal Atatürk için yapılan saygı duruşunu gezinin en güzel anılarından biri olarak vurgulamaktadır. Metin genel olarak eğitim, çevre duyarlılığı ve ulusal kimlik konuları üzerine derin düşünceler içermektedir.
8 Kasım 2025’ten 18 Kasım 2025’e kadar bir grupla Kırgızistan’ın başkenti Bişkek, Kazakistan’ın önemli şehirlerinden Almatı, Özbekistan’ın başkenti Taşkent ile Semerkant, Hive, Buhara gibi şehirlerini gezdik.
İlk gün Bişkek’in karşısında karlarla kaplı dağların eteğindeki bir millî parka gittik. Bülbül sesleri, küçük ve güzel kuşların avuçlarımızdaki yemleri yemek için ellerimize konmaları çok hoştu.
Bişkek ve diğer şehirlerin caddeler gidişli gelişli, yeteri kadar geniş. Şehrin bir ucundan öbür ucuna kadar dosdoğru yapılmışlar. Diğer cadde ve sokaklar da öyle.
Cadde, sokak, park ve alanlar tertemiz. Hiçbir atık madde, naylon, kâğıt, sigara izmariti yok. Oralarda hep Türkiye’nin çöplü park, cadde ve sokakları aklıma geldi. Buraların insanları böyle duyarlı iken, biz niye böyle değiliz dedim.
Şehirlerin merkezlerine büyük parklar yapılmış, iyice ağaçlandırılmışlar. Alanlara ülkenin bağımsızlığını simgeleyen anıtlar dikilmiş, yazılar yazılmış. Anlatıldığına göre, Aleksey Petrişof adındaki bir eğitimci uzak yerlerden getirttiği binlerce meşe fidanını öğrencilerle Bişkek’in merkezindeki parka diktirmiş.
Bu anlatıyı dinlerken aklıma Köy Enstitülerimiz geldi. Eskiden Köy Enstitülerinin yönetici, öğretmen ve öğrencileri okullarının bahçelerini ağaçlandırırlar, ihtiyaç olan binalarını yapmışlardı. Asılsız iddialarla yıpratıldılar kapatıldılar. Maalesef, onların yerine gelen eğitimciler onlar gibi yetiştirilmediler. Bugünkü öğretmenlerin çoğunda eğitimcilik, temizlik, çevre bilinci yok.
Oralardaki yeşil alanları gördükçe gözlerimin önüne Mustafa Kemal’in kuru ve bataklık olarak devralıp ağaçlandırdığı, günümüz yöneticilerinin saray yaptırmak için ağaçlarını kestirttiği Atatürk Orman Çiftliği, deniz ve göl kenarlarındaki ormanlarımızın “tatil”, “çıkar” gibi amaçlarla yok edilişleri geldi aklıma.
Hive’den çıkarken (09 gibi), tarlalarda işçi elbiseleriyle toprağa çukurlar açan, meyve fidanları diken kadın-erkek insanları gördüm. Çalışmak, üretmek, ne güzel şey. Rusya’nın şehirlere yaptırdığı Pazar yerleri büyük büyük. Çok kullanışlılar, havaları temiz. Satıcılar kadın-erkek. Bizim Ankara Sıhhiye, Konya Muhacir Pazarı gibi pazarlarımız bunlara göre basit. Konya’daki Kadınlar Pazarı havasız, kokuyor.
9 Kasım günü otobüsle Kazakistan’ın Almatı şehrine geldik. Öğleden sonra şahin, kartal, papağan, atmaca gibi hayvanların eğitildiği bir çiftlikteki gösterileri izledik. Hayvanlarla iç içe olmak, onları eğitmek. İnsan asıl böyle mutlu oluyor.
10 Kasım günü erkenden, şehrin karşısındaki dağlardan birinin eteğine kurulmuş bir at çiftliğine gittik. Rehberimiz Sn. Murat Delibalta’nın duyarlı, yerinde ve güzel önerisiyle, saat 09.05’te, grup olarak Cumhuriyet’imizin kurucusu Atatürk için saygı duruşunda bulunduk, İstiklal Marşı’mızı söyledik.
Gezimin en güzel anılarından birisi bu oldu. Vicdanlı ve ön yargısız insanlarımız Atatürk’ü yurt dışında bile unutmuyor. Esasen Atatürk Türkiye’yi aşmış, dünyanın takdirini kazanmış bir insandır. Bu yüzden Kazakistan Almatı’ya Atatürk’ün bir anıtını yaptırmışlar ama programımızın yoğunluğu nedeniyle o anıtı göremedik.
Atatürk’e saygı duruşundan sonra Kazak atlarının koşularını, Kazak gençlerinin at üstündeki gösterilerini izledik. Ok atışları yaptık. Genç bir Kazak anasının beşikteki çocuğuna söylediği ninnileri duyduk.
Devam edecek
