Anayasanın 4. Maddesinde ilk üç maddenin değiştirilemeyeceği, değiştirilmesinin teklif edilemeyeceği yazılıdır. 175. Maddesinde ise anayasa değişikliklerinin nasıl yapılacağı yazılıdır. Bu iki maddenin birlikte yorumlanması durumunda Meclis’in yeni-sıfır anayasa yapamayacağı, ancak ilk dört madde dışındaki maddeleri değiştirebileceği sonucu çıkmaktadır. Bu açık ve net gerçeğe rağmen TBMM’de ilk dört maddenin de kaldırıldığı sıfır bir anayasa yapılmaya kalkışılırsa, bu, anayasayı ihlal eden, kesinlikle hukuka aykırı bir eylem olacaktır. Çünkü, mevcut anayasa yürürlüktedir. Herkes, anayasaya uymakla yükümlüdür.
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Kurban Bayramı’nın birinci günü, yani 6 Haziran günü basına bir açıklama yaptı. Açıklamasında, “Darbeler anayasası yok edilmeli, milli iradeye dayalı, siyasi partilerin hepsinin düşüncesi alınarak bir kurucu anayasa anlayışı içerisinde yeni bir anayasaya ihtiyaç olduğu kabullenilmelidir.” dedi. Bu yazıyı, Bahçeli’nin açıklamasının doğru, haklı, hukuka uygun olup olmadığını inceleyip sonucu siz değerli okuyucularımla paylaşmak amacıyla yazıyorum.
Bahçeli’nin açıklamasını doğru anlayıp değerlendirebilmek için açıklamada geçen “kurucu anayasa anlayışı” kavramını açıklamak gerekir. Bir devleti sıfırdan oluşturan, yeniden kuran anayasaya Kurucu Anayasa denir. Kurucu anayasayı yapan meclise de Kurucu Meclis denir. Kurucu meclis, yeni bir anayasa hazırlamak için oluşturulan bir kuruldur. Kurucu meclis anayasada istediği değişikliği yapabilir onu sınırlayacak hiçbir güç bulunmamaktadır.
Her meclis, kurucu meclis değildir. Kurucu meclis, iki şekilde ortaya çıkar. Birincisi, büyük bir savaş veya ihtilal-darbe sonucunda rejim devrilir. Yeni bir rejim kurmak için yeni anayasa yapmak amacıyla bir meclis oluşturulur. Bu meclis, kurucu meclistir. En önemli görevi yeni bir rejim kurmak için yeni bir anayasa yapmaktır. İkincisi ise normal demokratik düzen içerisinde yeni bir anayasa yapılması için siyasi partilerin ortak kararıyla, kurucu meclis oluşturmak amacıyla seçimlere gidilir. Doğal olarak seçimlerden önce bu konu seçmenlere açıklanır. Seçmenler, kurucu meclis oluşturmak için oy kullanacaklarını bilirler, o amaçla oy kullanırlar. Hangi şekilde ortaya çıkarsa çıksın Kurucu Meclisin yapacağı yeni anayasa mutlaka halkoyuna sunulmalıdır. Çünkü, yapılan iş basit, sıradan bir yasama faaliyeti değildir., rejim değişikliğidir. Belki de yeni bir devlet kurulması söz konusudur.
Yakın zamanda bir savaş yaşamadık. Teşebbüs olsa da çok şükür başarılı olan bir darbe de söz konusu değil. Bu sebeplerle, 2023 yılında seçilen Meclis, kurucu meclis değildir. Tali kurucu meclistir. Anayasaya göre TBMM’nin diğer anayasal kurumlara karşı bir üstünlüğü yoktur. TBMM’nin görevi yasamadır. Yasama yetkisi ise asli kurucu iktidar değil, tali (ikincil) kurucu iktidardır. Bu sebeple, tali kurucu iktidar olan Meclis, sadece ilk dört maddenin dışında kalan maddeleri değiştirebilir.
Yukarıda açıkladığım husus mevcut anayasanın 4. Maddesi ile 175. Maddesinde açık olarak belirtilmiştir. Anayasanın 4. Maddesinde ilk üç maddenin değiştirilemeyeceği, değiştirilmesinin teklif edilemeyeceği yazılıdır. 175. Maddesinde ise anayasa değişikliklerinin nasıl yapılacağı yazılıdır. Bu iki maddenin birlikte yorumlanması durumunda Meclis’in yeni-sıfır anayasa yapamayacağı, ancak ilk dört madde dışındaki maddeleri değiştirebileceği sonucu çıkmaktadır.
Bu açık ve net gerçeğe rağmen TBMM’de ilk dört maddenin de kaldırıldığı sıfır bir anayasa yapılmaya kalkışılırsa, bu, anayasayı ihlal eden, kesinlikle hukuka aykırı bir eylem olacaktır. Çünkü, mevcut anayasa yürürlüktedir. Herkes, anayasaya uymakla yükümlüdür.
SONUÇ OLARAK: TBMM, KURUCU MECLİS GİBİ YENİ ANAYASA YAPAMAZ
