Sovyetler Birliği`ndeki demir perde rejiminin çökmesi sonucu beş Türk devleti (Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Kırgızistan) bağımsızlığını ilan ederek özgür ve bağımsız devletler haline geldiler. Rejiminin çökmesiyle yetmiş sene boyunca Türk halklarının tek temsilcisi rolünü oynamış bağımsız Türkiye Cumhuriyeti ve SSCB'nin sınırları dışında yaşayan diğer Türk kardeşlerinden ayrı düşmüş 5 Türk devleti için yeni bir sayfa açılmış oldu. Türk devletlerinin başkanları siyasi, ekonomik, kültürel ve diğer alanlarda ilişkilerin güçlenmesine hizmet eden sistemli faaliyetin temelini koymakla ebedi kardeşlik bağlarının güçlenmesine zemin hazırlamış oldular.
Bugün uluslararası hukuksal kurallara göre devlet olarak bilinen 6 bağımsız Türk devleti olsa bile, uluslararası düzeyde hukuksal olarak tanınmayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetiyle beraber 7 Türk devleti mevcuttur. Son 25 yılda çeşitli uluslararası kuruluşlar kurulmuş ve Türk devletleri arasındaki entegrasyon ve işbirliğini güçlendirmek amacıyla anlaşmalar imzalanmıştır. Bu uluslararası derneklerden bir tanesi de “Türk Dünyası Belediyeler Birliği” Sivil Toplum Kuruluşudur.
Dernek 12 Kasım 2003 tarihinde kuruldu. Artık, bu Dernek 28 ülkeden 1103 belediyenin üyeliğiyle kimi prestijli uluslararası örgütle beraber ciddi bir kuruluş olarak bilinmektedir. Üyelerinin mensup oldukları ülkelerin sayısı ve bulundukları geniş coğrafya gözönünde bulundurulursa, bu Derneğin sadece Türk devletleriyle sınırlı olmadığı hemen belli olacaktır. Derneğin faaliyetleri ayrıca, dünyanın çeşitli yerlerinde topluluk halinde yaşayan Türk topluluklarının belediyelerini de kapsamaktadır.
Türk Dünyası Belediyeler Birliği`nin işlevi nedir ve bu Birlik gelecek için Türk dünyasına neler vaatediyor? Öncelikle belirtmeliyim ki, dünyanın çeşitli coğrafyalarında yaşayan Türk halkları arasında kardeşlik ilişkilerinin güçlendirilmesi ve ekonomik ilişkilerinin kurulması açısından örgüt önemli rol üstlenmektedir. Kurulduğu dönemden bugüne kadar sürdürdüğü faaliyetlerini incelerken kurumun Türk dünyasının entegrasyonu ve karşılıklı ilişkilerin kurulması yönünde çok başarılı projeler gerçekleştirdiği belli oluyor.
Buraya genel Türk tarihi ve ayrı ayrılıkta Türk devletlerinin tarihi ile ilgili kitapların yayını, sempozyumların düzenlenmesi, Türk Dünyası Belediyeler Birliği'nin üyesi olan belediyeler arasında kardeş şehirler projesi, eğitim ve kültürel alanda anlaşmalar, Türk Dünyası Belediyeler Birliği adına Müslüman ülkelerinde yardıma ihtiyacı bulunan insanlara yardımların yapılması ve diğer sosyal kültürel faaliyetler içermektedir.
Birlik Türk toplumları arasında varolan ortak kültürel değerleri ve mirası dikkate alacak olursak, kardeşlik, beraber, yardımlaşma ilişkilerinin güçlendirilmesi ve yerel yönetim konusunda uygulamaların gerçekleştirilmesi amacıyla kurulan uluslararası örgüttür.
Merkezi İstanbul'da bulunan derneğin amacı, Türk dünyasının karşılıklı entegrasyonunu sağlamaktır. Yirmisekiz ülkenin belediyelerini kendi bünyesinde toplamış bir örgütün etki alanı genişledikçe önemi artmakta ve Türk Dünyası`nın entegrasyonunda önemli görev üstlenen kuruma dönüşmektedir. Türk Dünyası Belediyeler Birliği'nin entegrasyonu aşağıdaki ilkelere dayanmaktadır.
- Tarihsel ve kültürel mirasın korunması.
- Ekonomik, teknik, sosyal ve kültürel alanlara dayalı ilişkilerin geliştirilmesi.
- Şehirlerdeki ve kasabalardaki yerel yönetim konusundaki zorlukların üstesinden gelmek ve çözüm üretmek için beraber çalışmak.
- Şehirlerde ve diğer yerleşim birimlerinde yönetim uygulamalarının daha modern biçimlerinin geliştirilmesine ve katkıda bulunulmasına ve yerel geleneklerin oluşturulmasına katkıda bulunmak.
Dünyadaki küreselleşme sürecinin olumlu bir sonucu olarak, gelişmiş ülkelerin bilimsel, kültürel ve teknik alanda başarıları incelenmekte ve uygulanmaktadır. Batı`nin gelişim modeli olarak değerlendirilen küreselleşme sürecinde görünüşte tehlikeli hiç birşey bulunmasa bile ekonomik açıdan gelişmiş Avrupalı devletler küreselleşmeyi kendi siyasal çıkarlarının sağlanması amacıyla kullanmaktadırlar.
Onlar bilimsel ve teknik deneyimle beraber çoğu zaman bütün imkan ve kaynaklarını kullanarak küçük devletlere ve halklara evrensel değer olarak kendi kültürlerini ihraç etmektedirler. Bunun sonucundaysa küçük devletler büyük devletlerin kültürünü kabullenmeyi çağdaşlık olarak betimlerken yerel ve ulusal kültürleri, kesin ve net olarak kendi ulusal kimlikleri yavaş yavaş yok olmaktadır.
Türkler asla küçük bir ulus değiller ve tüm dünyada yaklaşık 300 milyonluk bir nufusa sahipler. Fakat bu küreselleşme eğilimi, Türk toplumları ve dünyanın bir kültürel öğesi olarak Türk kimliği için ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Türk halkı ulusal ve manevi değerlerine her zaman sahip çıkmış ve çağdaşlığa, bilime ve gelişime hep önem vermiştir. Tarihsel olarak çoğu bilimsel bulgu ve yenilikler hep Türklerle direk bağlantılıdır. Türkler geçmişleriyle övünseler bile, geçmişe kendisini kaptırmayan ve dönemin gereksinimlerine uyum sağlamaya çalışan kültürel değere sahip halkların sırasındadırlar.
Bu yüzden günümüzde Türk devletlerinin uluslararası aleme entegrasyonu, elde ettikleri ekonomik gelişmeleri ve gelişmeleri sevindirici hal olsa da öte kültürlerin etkisinden korunmak için uygun önlemler alınmalıdır. Şiddetin etkilerine karşı korunmak için alınacak önlemlerin en önemlisi, aynı dil, ırk ve ortak kültürel geçmişe sahip Türk toplulukları arasındaki bağları güçlendirmek ve bağları güçlendirmektir. Bu alandaki Türk Dünyası Belediyeler Birliği'nin faaliyetleri övgüye değer; zira Türk topluluklarının entegrasyonu yüksek bir öncelik taşıyor.
Yirmi sekiz devletin yerleştiği geniş coğrafyayı, bu coğrafyada yaşayan 100 milyonlarca insanların hayatı ve faaliyetleri ile ilgili alanları kapsayan uluslararası kurum olarak Türk Dünyası Belediyeler Birliği'nin önümüzdeki süreçte dünyanın bilinen uluslararası kuruluşları arasında kendi yerini alacağı kuşkusuzdur.
Belediyelerin uluslararası bir örgütünün oluşturulması, yerel yönetim deneyimlerinin paylaşımı ve belediyelerle ortak projelerin uygulanması önemli bir olaydır. Tabii, her belediyenin belli deneyiminin olması, bu deneyimlerin diğer belediyelerle paylaşımının yerel yönetimin gelişimi açısından olumlu sonuçlar doğuracağına inanılmaktadır.
Dünya kamuoyu önemli ölçekte üyeleri bulunan uluslararası bir organizasyon olarak, kaynak ve fırsatlarla zengin bu derneğin Türk dünyasının bütünleşmesinde büyük işler yapacağına ve projeler gerçekleştireceğine dair büyük umutlar taşımaktadır.
Dernek aynı zamanda belediyelerin uluslararası arenada buluşma ve üye ülkelerin farklı belediyeleri arasında işbirliğinin kurulması konusunda da önemli bir rol üstlenmektedir. Bu denli önemli bir organizasyon toplumu ilgilendiren sorunların çözümünde etkin bir rol üstlenmekte ve gerçekleştirilen faaliyetler de halkın rifahı üzerinde olumlu bir etki oluşturmaktadır. Belediyeler arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesi, devletlerarası ilişkilerin güçlendirilmesi anlamına gelmektedir. Yani, dernek, uluslararası ilişkilerin kurulmasında, devletler arasındaki ekonomik, siyasal ve kültürel ilişkilerin güçlendirilmesinde stratejik bir öneme sahiptir.
Fakat aynı zamanda, Türk dünyasının entegrasyonu sadece dernek seviyesinde yapılan işle sınırlı kalmamalıdır diye düşünüyorum. Her belediye veya belediye çalışanı, Türk dünyasının karşılıklı entegrasyonu için çalışmalar yapmalı ve bu yönde kendi önerilerini sunmalıdır.
Bir belediye temsilcisi olarak, Türk Dünyası Belediyeler Birliği için aşağıdaki önerileri sunmak istiyorum:
2.Her sene bir devletin belediyesi, Türk dünyasının bütünleşmesinde elde etmiş olduğu başarıları, sürdürdüğü faaliyetleri ve girişimleri göz önünde bulundurularak "Yılın Belediyesi" payesiyle ödüllendirilsin.
3.Türk halkının yaşadığı trajedilerin unutturulmaması için yerel toplulukların bilinçlendirilmesi yönünde çalışmalar yapılmasını sağlamak için kararlar alınsın.
4. Türk Dünya Belediyeler Birliği'ne üye belediyeler arasında turizmin geliştirilmesi için faaliyetler sürdürülmelidir.
5.Türk toplulukları arasındaki entegrasyonu güçlendirmek amacıyla ortak bir alfabenin oluşturulması yönünde çalışmalar gerçekleştirilsin.
6. Birlik içindeki Türk toplulukları arasında entagrasyonu güçlendirmek amacıyla kimi öncül projeleri finanse edecek bir kurum oluşturulsun.
7.Birliğ`e üye olan belediyelerde çalışmalarını sürdüren işadamlarının derneğe üye olan diğer belediyelerde de yatırım yapmaları teşvik edilsin.
8.Birliğ`in kuruluş tarihi 12 Kasım "Uluslararası Şehir Günü" olarak belirlensin ve tüm belediyeler tarafından kutlanılsın.
9.Türk Devletlerinin Cumhurbaşkanlarınca belirlenen 3 Ekim`in "Türk Dünyası Günü" olarak organizasyona üye devletler ve belediyelerce kutlanmasını teşvik etsin.
10.Birlik üyesi belediyelerin birbirlerinin ve bu yönde öngörülen uluslararası tecrübeyi öğrenmek amacıyla kursların ve seminerlerin düzenlenmesi gerekmektedir.
Hökmali belediye başkan yardımcısı
Ferman Salmanlı
