Okullar bir eğitim yuvası, çocukların ikinci evidir. Çocuk gelişiminde okulun ve öğretmenlerin büyük önemi vardır. Okul yılları, acı tatlı anlarıyla her insanın hayatının bir dönemini oluşturur. Okuldayken bazı değerlerin kadir kıymetini bilmeyiz, ancak yıllar geçtikçe okulun, öğretmenlerin, okul ve sınıf arkadaşlarının değeri daha da iyi anlaşılıyor. Bazen keşke diyerek o yıllara geri dönmek istiyor insan. Okul anılarımız bir ömür boyu hafızamızda saklanıyor, unutulmuyor. Aradan geçen zaman, okul anılarımızla birlikte çocukluk, ilk gençlik, gençlik yıllarımıza götürüyor bizleri.
11 Temmuz 2018 tarihinde, hiç beklemediğim bir anda Rus sınıflarının eski okul müdür yardımcısı, Rus dili ve edebiyatı öğretmeni Yagudina Roza İldusovna’dan sosyal paylaşım sitesinden bir mektup aldım. Mektupta şu satırlar yazılıydı: “Merhaba, Roza! Ben, seni sosyal paylaşım sitesinde görünce çok mutlu oldum. Senin başarılarına ve mutlu bir hayat sürmene sevindim. Bu yıl bizim okul 100.yılını kutlayacak. Şimdi biz bilim insanları, çeşitli alanlarda tanınmış ünlü mezunlar ile ilgili panolar hazırlıyoruz. Sen bizim yurt dışındaki ilk temsilcimizsin. Kendin ve çalışmaların ile ilgili bilgi gönder lütfen. Senin de panoda yer almanı canı gönülden istiyorum.” Mektubu okuyunca çok mutlu oldum, ne de olsa ben okuldan mezun olalı 36 yıl olmuş, bir de memleketimden 1000’lerce kilometre uzaktayım. Aradan yıllar geçse de hatırlanmak, unutulmamak güzel bir duyguymuş… Mektup sayesinde okulun 100 yıllık bir okul olduğunu da öğrenmiş oldum. Ben memleketten ayrılalı da 23 yıl oldu, az bir süre değil. Norlat Lisesi’nde 1980–1981 ve 1981–1982 eğitim yıllarında 2 yıl okudum. Aldığım mektuptan şu çıkarımı yaptım, öğretmenlerimiz bizi okuldan mezun etseler dahi bir ömür boyu bizi izliyor, başarılarımızla gurur duyuyor, bizimle birlikte seviniyor, bizimle birlikte üzülüyorlarmış. Bir şairin öğretmenleri “ikinci anne (baba)” demesi boşuna değilmiş, dedim kendi kendime. Okulun 100.yılının kutlanacağı haberi, beni okul günlerime geri götürdü, okul hatıralarımı tekrar hafızamda canlandırdı. Öğretmenlerim, sınıf arkadaşlarım bir film şeridi gibi gözümün önünden geçti. Bize eğitim veren öğretmenlerin büyük çoğunluğu, sınıf arkadaşlarımızın bazıları artık aramızda yok, ancak anılarımızda bizimle birlikte yaşayacaktır.
Okulun asırlık tarihine gelince, Norlat Okulu Ekim Devrimi’nden bir yıl sonra ülkede henüz İç Savaş sürerken önceden medrese olarak faaliyet gösteren molla Minhac’ın evinde okuma yazma öğretme amacıyla açılmıştır. 3 yıl aradan sonra 1921 yılında okul 7 yıllık olmuş ve kasaba gençlerine eğitim vermeye başlamıştır. 1924 yılında okulda ilk piyoner ekibi, 1928 yılında komsomol ekibi kurulmuştur. 1927–1930 yıllarında okul ilk mezunlarını vermiştir. 1935 yılında 7 yıllık okul liseye dönüştürülmüştür. Okulun mezunları eğitim aldıkları okulda öğretmenlik yapmıştır. 1936 yılında okul yeni bir ağaç binaya taşınmıştır. 1941 yılında başlayan İkinci Dünya Savaşı Norlat Lisesi’ni de es geçmemiş, öğretmenler öğrencileriyle birlikte savaşa gitmiş, omuz omuza mücadele etmiştir. Savaşa gidenlerin bazıları geri dönememiş, savaşta hayatını kaybetmiştir.
1963 yılında okul, bizim de eğitim aldığımız 2 katlı taş binaya taşınmıştır. 1997 yılında, okulun öğretmeni Roza Yagudina’nın girişimleri ve çabasıyla okulda Anayurt Müzesi açılmış, müzede okul ve kasaba tarihine ait 1200 civarında eşya bulunmaktadır. 2000 yılında 2 katlı taş bina yanına modern yeni bir okul binası inşa edilmiştir. 1963 yılında kullanıma giren okul binasında günümüzde kreş, anaokulu ve kütüphane olarak faaliyet göstermektedir. 1940 yılından günümüze kadar okul 6497 mezun vermiştir. Mezunlar dünyanın dört bir yanına dağılmıştır. Okulun öğretmenleri genelde dün olduğu gibi bugün de okulun kendi mezunlarından oluşmaktadır. 100 yıl içinde yaşanan tarihi olaylar okulumuzu da etkilemiştir. Bu süreç içerisinde okul değişmiş, gelişmiş, kendi geleneklerini oluşturmuştur.
Okul çeşitli alanlarda ödüller kazanmış, 2005 yılında Norlat Lisesi “en iyi okul” seçilmiştir. Norlat Lisesi, Rus ve Tatar dilleri olmak üzere iki dilde eğitim veren, ilk, ortaokul ve liseyi içinde barındıran bir okuldur. Mulla ili, Kügey, Kügeş, Akyeget, Sünçeley, Bakırçı, Tatar İslamı, Ecel, Tau ili, Aydar, Ere, Karaşem gibi köylerden öğrenciler lise eğitimi almak için Norlat’a geliyorlar. Norlat Lisesi’nden mezun olan öğrencilerin %90’ının üniversite kazanması okulun eğitim seviyesinin kalitesinin de bir göstergesidir. Uluslararası Tatar Dili olimpiyatlarında 2018 yılında Norlat Lisesi öğrencisi Rizele Gilyazova birincilik kazanmış, bu yıl da Tatar dili ile ilgili yapılan yarışmalarda okul öğrencileri 5 dalda başarı elde etmiştir.
Norlat Lisesi’nin 100. yıl kutlaması 2 Şubat 2019 tarihinde gerçeklemiştir. Kutlamaya ülkenin dört bir yanından mezunlar katılmıştır. Çiçeği burnunda mezunların yanı sıra okuldan 50–60 yıl önce mezun olanlar da büyük ilgi göstermiştir. Katılımcılar salona sığmadan dolup taşmış, büyük çoğunluk töreni ayakta izlemiştir. Yoğun katılımın nedeni hiç kuşkusuz okula olan bağlılık ve okul sevdasıdır. Okulun 100.yılı dolayısıyla “Okul – Dün ve Bugün” başlıklı bir kısa film hazırlanmış, filmde okulun tarihi, okulun tanınmış mezunları, okulun yaptığı faaliyetler konu edinmiştir. Filmin yanı sıra okul duvarına ünlü mezunların fotoğraflarından oluşan panolar hazırlanmış, öğreniciler tarafından çizilen okul ile ilgili resimler sergilenmiştir. Katılımcılar okul anılarını tazelemiş, sınıf arkadaşlarıyla hasret gidermiştir. Törene mezunlar dışında üst düzey yöneticiler de katılmış ve tebriklerini iletmiştir. Okul müdürü Ramil Zinnatullin yaptığı konuşmasında “okulumuz gelenekleri ile güçlüdür, gelecekte de bunun sürdürülmesini temenni ediyoruz” demiştir.
Okulun mezunları arasında siyaset, ekonomi, hukuk, tıp, eğitim, sanat, edebiyat gibi birçok alanda tanınmış mezunlarının olması okulun eğitim kalitesinde saklıdır. Ünlü isimler arasında Türk-Tatar Onomastiğinin Babası olarak nitelendirilen Prof. Dr. Gomer Sattarov (1932), tarihçi Ramzi Valeyev (1937), teknik bilimler doktoru İldar Hakimzyanov gibi bilim insanları vardır. Piyanist Flöra Hasanova, Tataristan’ın Halk Sanatçısı Şagidullin, tiyatro ve sinema sanatçısı Firnat Nasıybullin, yönetmen Rail Muhutdinov gibi sanat camiasında tanınmış isimler de Norlat Lisesi çıkışlıdır. Mezunlar arasında Feride Nigmetcanova, Elvira Muzafarova gibi gazeteciler, Emil Ganiyev, Firdeüs Zaripov, İlgizar Fazlulin gibi yazar ve çevirmenler, Ravil Seyfetdinov, Nadejda Smirnova gibi emektar öğretmenler de vardır. Yanı sıra Norlat Lisesi mezunları arasında il başkanları, siyasetçiler, hâkimler, emektar doktorlar, emektar ziraatçılar, emektar inşaatçılar da az değildir. Bir kasabadan çeşitli alanlarda faaliyet gösteren bu kadar ünlü insanın çıkması başlı başına bir başarı, bir gururdur.
Norlat Lisesi, güçlü gelenekleri olan bir okuldur. Yıllar devamında oluşan bu gelenekler ister öğretmenler, ister mezunlar, ister öğrenciler arasında güçlü gönül bağının kurulmasına neden olmuştur. Norlat Lisesinin ruhu ve gelenekleri geçmişi geleceğe bağlayan bir köprüdür. Gerçekleşen kutlama, dünkü mezunları ve bugünkü öğrencileri bir araya getirmeyi başarmıştır. Okulum, dün ve bugün olduğu gibi yarın da geleneklerine bağlı kalarak hayatını sürdürsün dileğiyle, daha nice 100 yıllara!
Yazımı bir dörtlük ile tamamlamak istiyorum:
Okul yılları,
Kalpten özler onu gönül telleri,
Kendisi bir devir, kendisi bir şarkı
Orada geçen gençlik yılları.
