ULAŞTIRMA POLİTİKALARI III
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Bursa Milletvekili Sayın İsmet Büyükataman’ın soru önergesine Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından verilen 20 Mart 2012 tarihli cevapta Ankara-Eskişehir arasındaki 245 km’lik demiryolunun 24 km’sinin eskiden inşa edilen yol olmak üzere 221 km’sinin 250 km/saatlik hızlı trenlerin seyredebileceği yeni hat olarak inşa edildiği belirtilmiştir. Yine cevaba göre 24 km’lik Ankara-Sincan hattında en fazla 120 km/saat’lik hız yapılabilecek bu bölüm geçildikten sonra tren hızı 250 km/saat’e kadar çıkabilecektir. Yapım süresi 9 yıl olan bu hattın sözleşme bedelinin 740 milyon Avro olduğunu göz önüne alırsak, çift hat hızlı tren yolunun beher kilometresinin yapım maliyeti 3.348.416 Avroya tekabül etmektedir.
Önergeye verilen cevapta bizim hesaplarımızı teyit eder nitelikte veriler yer de almıştır. “13 Mart 2009 tarihinden itibaren işletilmekte olan Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Tren Projesinin yaklaşık kilometre maliyeti 3,6 milyon Avro, 23 Ağustos 2011 tarihinde işletmeye açılan Ankara-Konya hattının kilometre maliyeti ise arazi koşullarının daha uygun olması nedeniyle 3 milyon Avro’dur” denilmektedir.
Oysa Compass International Inc. adlı mühendislik ve danışmanlık şirketinin verdiği detaylı maliyet çalışmalarına göre yük ve yolcu taşımacılığına uygun yüksek hızlı tren (350 km/saat) için en az ve en çok bazlı olmak üzere aşağıdaki maliyetler verilmektedir. (https://compassinternational.net/railroad-engineering-construction-cost-benchmarks/)
| Dolar/Mil | Dolar/Mil | Dolar/Km | Dolar/Km | |
| Düşük | Yüksek | Düşük | Yüksek | |
| Yeni taş raylı yol taş yatağında yüksek hızlı tek hat | 1.595.000 | 1.815.000 | 996.875 | 1.134.375 |
| Mevcut taş raylı yol taş yatağında yüksek hızlı tek hat | 1.265.000 | 1.485.000 | 790.625 | 928.125 |
| Yeni taş raylı yol taş yatağında yüksek hızlı çift hat | 2.310.000 | 2.64.0000 | 1.443.750 | 1.650.000 |
| Mevcut taş raylı yol taş yatağında yüksek hızlı çift hat | 2.200.000 | 2.530.000 | 1.375.000 | 1.581.250 |
| Merkezi bir trafik kontrol sistemi kurulumu – tek hat | 247.500 | 302.500 | 154.685 | 189.065 |
| Merkezi bir trafik kontrol sistemi kurulumu – çift hat | 357.500 | 412.500 | 223.450 | 257.825 |
Ulaştırma Bakanlığının verdiği cevaptan da açıkça görüleceği üzere mevcut demiryollarında ne kadar ıslah yapılırsa yapılsın yüksek hızlı trenlere uygun olmamaktadır. Bu nedenle yüksek hızlı trenlerin kullanılabilmesi için yeni demiryolları inşa etmek gerekmekte, çift hatlı yol kilometre başına 1.650.000 ABD Dolarına ve sinyalizasyon sistemi 250.000 Dolara mal olmaktadır. Toplam maliyet 1.908.000 Dolar/kilometredir. Bu maliyete kuşkusuz lokomotif ve vagonlar dahil değildir. Yukarıda soru önergesine verilen cevaptan da görüleceği üzere bizim inşa maliyetlerimizi bugünkü kur üzerinden ABD Dolarına çevirdiğimizde maliyetimiz 4,14 milyon Dolar olmaktadır ki uluslararası sistemdeki yapım maliyetlerinin iki katından daha fazladır.
Oysa yol yapımının üç temel girdisi olan beton travers, raylar için taş yatakları ve ray ülkemizde üretilmektedir. Hali hazırda Afyon ve Sivas’ta beton travers üreten TCDD’ye ait fabrikalarla birlikte 10’dan fazla fabrika bulunmaktadır. En kritik elemanlardan biri olan raylar ise tarihi görevine ve yüksek hızlı trenlerin seyredebilmesine uygun olarak 72 metre uzunluğa kadar Kardemir’de üretilmektedir. Viyadük ve geçişler için gerekli olacak beton yapı elemanlarının da tümüyle ülkemizde üretilmesinin mümkün olduğunu dikkate aldığımızda tünel geçişleri ile elektrifikasyon ve sinyalizasyon dahil olmak üzere beher kilometre çift hat demiryolu için 1,5-1,7 milyon dolarlık bir maliyetin makul olduğunu söylemek mümkündür.
