Dün kaldığımız yerden 2013’de küresel siyasal ve jeopolitik gündemin ana maddelerini konuşmaya devam ediyoruz.
7) Çin’in ekonomik ve politik yükselişi ve ABD’nin Pasifik’e dönüşü: Çin ekonomik yükselişi devam ediyor. ABD’nin Orta Doğu savaşına angaje olduğu bir dönemi çok akıllıca değerlendirip, Afrika ve Latin Amerika pazarlarına uzanan Çin, düşük profilli bir dış politika sürdürmeye devam ediyor. Ekonomik ve politik gelişmesine uygun bir askeri yapılanma içinde olmasına rağmen Pekin, düşük profilli bir dış politika izleyerek Washington’u kışkırtmamaya çalışıyor. 2013’de Çin’in yükselişinin konuşulmaya ve ABD’nin muhtemel cevapları konuşulmaya devam ediliyor.
8) Müslüman Kardeşler’in yükselişi ve Mısır: 2012, Mısır’da ilk demokratik seçimlerin ve Müslüman Kardeşler’in iktidara gelmesinin yılı oldu. Müslüman Kardeşler, demokratik seçimle iktidara geldiler ancak daha ilk hamlelerinde demokrasiden çok hoşlanmadıklarını gösterdiler. Müslüman Kardeşler ve muhalifler arasındaki gerilim 2013 senesinde de sürmeye devam edecek. Müslüman Kardeşler’in iktidarı uzun bir iktidar mı olacak yoksa bir yaz yağmuru mu olacak? 2013, bunun büyük ölçüde anlaşılacağı sene olacak.
9) Libya’nın Afganistanlaşması süreci: Libya’da Kaddafi yönetimin devrilmesinden sonra bir hükümet oluştu ancak bir iktidar oluşmadı. Ülke değişik radikal gruplar ve aşiretler arasında parçalanmış durumda. Bugünlerde uluslararası basında çok bahsedilmese de Libya’nın parçalanması büyük bir ihtimal. Radikal İslamcı gruplar, bu ülkede Kaddafi’nin cephaneliği üzerinde oturmuş, ülkeyi Afganistanlaşıyorlar. Libya’da otoritenin çöküşü ve cihadist gruplar, Mali’nin kuzeyinde yönetimi ele geçirmiş durumdalar. 2013’te Libya Kuzey Afrika’ya istikrarsızlık ihraç etmeye devam ederken, kendi parçalanma sürecinin dinamiklerini de geliştirecek.
10) Afganistan ve Pakistan dağılacak mı: 2012’ye kadar Afganistan’da bir devlet yapısının nasıl kurulacağı üzerinde duruldu. Ancak 2012’den itibaren Afganistan’ın bir devlet olarak geleceğinden gittikçe ümit kesildiği görülüyor. Amerikan strateji yazınında 2012 içinde “acaba Afganistan’ı kuzey ve güney olarak bölmek daha mı faydalı olur” tartışmasının yapılmaya başlandığı görülüyor. Bu tartışmaya 2012 sonundan itibaren daha belirgin bir şekilde “ABD’nin düşmanı olarak Pakistan ve Pakistan bölünmeli mi” sorusunun eklendiği görülüyor. 2013 senesi içinde Afganistan ve artan oranda Pakistan konusunu tartışmaya devam edeceğiz.
11) Chavez sonrasında Latin Amerika: Latin Amerika’nın sempatik anti-Amerikan lideri Hugo Chavez’in kanser hastalığı ilerliyor. Yerine yardımcısının geçmesi için gereken hazırlıkları yaptı. Eğer süreç bu şekilde devam eder ise Chavez, 2014 senesinde iktidarda ve hatta dünyada olmayabilir. Chavez’in ölümü Latin Amerika’da gelişen anti-Amerikancı dalganın ağır bir darbe almasına, liderini kaybetmesine ve yeni bir lider üretememesi durumunda da erimesine yol açabilir. Türk medyasının ve üniversitelerin “radarları” dışındaki Latin Amerika ve ABD, bu sene Chavez sonrası Venezüela’yı ve Latin Amerika’daki gelişmeleri çok konuşacak.
12) Kuzey Kore kendi roketi ile kendi uydusunu yörüngeye oturttu: Türkiye, toplama bir yapı olan (bu işler böyle başlar ve bu da önemlidir) Göktürk-2’yi Çin’den yörüngeye yollarken, Batı medyasında geri kalmış, insanları açlıktan ölen olarak gösterilen Kuzey Kore, kendi yaptığı uyduyu kendi füzesi ile uzaya yolladı ve dünyanın yörüngesine oturttu. Bu noktada ABD’yi ilgilendiren husus, olması, Türkiye’de çok ilgilenilmeyen bu ülke 2013’te de dünyanın gündeminde olmaya devam edecek.
13) Hegemonyanı zayıflaması tartışmalarının yoğunlaşması: ABD hâlâ dünyanın en güçlü ülkesi. Daha bir süre öyle olmaya da devam edecek. Ancak artık Amerikan hegemonyasının kırıldığı Washington’da kabul ediliyor. Bush döneminde yapılan son büyük atak, hegemonyanın ömrünü uzatacağı yerde kısalttı. Ancak henüz çok kutuplu bir dünya sisteminin kuralları da oluşmadığı için sahte bir hegemoni ile dengesiz bir süreç uluslararası ilişkilere egemen olmuş durumda. 2013 senesinde de hegemonyanın zayıflaması tartışmaları uluslararası ilişkiler gündeminin önemli parçalarından birisi olmaya devam edecek.
14) Küresel ekonomik kriz: Devam ediyor
15) Küresel ısınma: Konuşmaya devam edeceğiz.
