Gencehan Tunay: “Türklük bilinciyle hareket eden her bireyin, en uzaklardaki soydaşlarımızı hatırlaması, onlara destek olması bir görevdir.”
Unutulmuş Türk Türk topluluklarını hatırlatıp, kamuoyunu uyarmayı kendisine bir görev bilen Zafer Partisi Türk Dünyasından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Gencehan Tunay bugün de arkadaşımız Eray Ertürk’e Unutulan Türklerden Celkandu Türklerini anlattı. Tunay’ın açıklamaları şu şekilde:
“Çelkandular, Sibirya’da Altay Cumhuriyeti nüfusunun bir parçası olan Türk kökenli bir etnik gruba mensuptur.
Milliyetin oluşumu Türk, Ket ve Samoyed kökenli kabilelerden meydana gelmiştir. Altaylara eski Türk göçleri sırasında yerleşmişlerdir. Zamanla Altaylılarla kaynaşan Çelkanlar, günümüzde de Altay Cumhuriyeti’nde kültürel kimliklerini koruyarak yaşamlarını sürdürmektedirler.
Günümüzde yaşadıkları yerlerde 17. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Rus yazılı kaynaklarından tanınıyorlar; 1642 yılında Çelkanlar’ın bir kısmı Teles bölgesine (Altaylıların yaşadığı Teletskoye Gölü civarı) ve Sayan Dağları’na göç ettiler.
Çalkandılar, Lebed Nehri kıyısındaki Altay topraklarında Maysk, Suronaş, Kurmaç-Baygol, Çuika, Biyka, İtkuç, Sankino, Kebezen köylerinde, Gorno-Altaysk kentinde ve Turochak bölgesinde bulunan Turçak köyünde yaşamaktadır.
Çelkandu’ların ortalama nüfusu 2000 civarındadır.
Çelkanlar, Sovyet dönemindeki nüfus sayımlarında Altay halkı arasında yer alıyordu. 24 Mart 2000 tarihinde Rusya Federasyonu’nun 255 sayılı kararı ile yerli halk olarak kabul edildiler. 2002 Rusya Genel Nüfus Sayımı’nda ise kendilerine özgü bir dile sahip ayrı bir milliyet olarak tanındılar.
Geleneksel olarak avcılık, balıkçılık, toplayıcılık ve el işçiliği ile geçimlerini sağlıyorlardı. Yay, tuzak, olta ve ağ kullanarak avlanıyorlardı. Demircilik, dokumacılık ve dericilikle uğraşırken zamanla arıcılık ve bahçeciliğe yöneldiler. Ayrıca at ve sığır yetiştiriciliği ile tarımla da ilgileniyorlardı. Ancak ormanlarda ağaç kesimi nedeniyle yaşam alanları daralmış ve ekonomik faaliyetleri gerilemişti.
Küçük çiftliklerde yaşamaktaydılar. Başlıca konutları, kütükten yapılmış ve üçgen çatılıydı. Av mevsiminde geçici barınaklar kurarak taygada kalıyorlardı. Sonbahar ve kış aylarında ise konutları, korunaklı dinlenme alanları haline geliyordu.
Çelkanlar’ın önemli gelenekleri arasında yağmur ritüeli, baharın gelişini kutlayan yeni gün bayramı, Tulgiyak bayramı ve gençlerin, ailelerin yeni doğanların yıl dönümlerini kutsadığı ritüeller yer alıyordu. Bayramların vazgeçilmezleri arasında ise şarkılar, atasözleri, türküler ve bilmeceler bulunuyordu.
Cenaze töreninden 40 gün sonra bir şaman çağrılır, ruhun alınması ritüeli gerçekleştirilir ve sofraya haşlanmış et getirilirdi. Yıl boyunca, ölen kişinin ailesinde herhangi bir şenlik düzenlenmezdi.
Çelkanlar, Türk dillerinin Uygur-Oğuz grubunun Hakas alt grubuna ait olan Kuzey Altay dilini konuşurlar.
Çelkanlar, genellikle iki dilli olup Rusça’yı yaygın bir şekilde konuşurlar. 2002 nüfus sayımına göre, Altay Cumhuriyeti’ndeki Çelkanlar’ın büyük çoğunluğu Rusça konuşurken, Çelkan dili ise daha az sayıda kişi tarafından kullanılmaktadır.
Önceleri onlara Kuu (Kuğu) Nehri’nin kıyılarında yaşamalarından dolayı Kuu Kiji “Kuğu insanı” denmiştir.
Halkın geleneksel inançları Şamanizm’dir. Kendilerine ait koruyucu tanrılarının göklerde olduğuna inanırlar. Gölleri, nehirleri ve taygayı kontrol eden ruhların varlığına inanıyorlardı. Ateş kültü önemli bir yer tutuyordu”
HABER: ERAY ERTÜRK (haberiniz.com.tr)
