Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı Nisan ayı bütçe verilerine göre, merkezi yönetim bütçesi bir yıl önceki 50,2 milyar lira açığa kıyasla 132,5 milyar lira açık verdi. Faiz dışı bütçe açığı 98 milyar TL oldu.
Aylık Bütçe Gerçekleşmeleri Raporu’nda belirtildiği üzere, merkezi yönetim bütçe toplam gelirleri yıllık bazda %63,3 artarak 268 milyar TL oldu. Gelirlerde vergi dışı gelirler yavaşlamasına rağmen vergi kalemlerindeki toparlanma etkili oldu. Vergi gelirleri geçen seneye göre %70,8 ile enflasyon oranı üzerinde artarken, vergi alt kalemlerinde yurtiçi katma değer vergisi (KDV), yıllık %148,7'lik büyüme oranıyla en hızlı artan kalem oldu. Özel tüketim vergisi (ÖTV) %78,6 artarken, ithalde alınan KDV %29,4 ile daha yavaş arttı. Kurumlar vergisi, %113,2'lik artışla dahilde alınan KDV'den sonra en yüksek büyüme oranını gösterdi. Nisan ayında toplam vergi dışı gelirler ise geçen yılın aynı dönemine göre yalnızca %14,1 arttı.
Bütçe giderleri %86,9 artarak 400,4 milyar TL'ye yükseldi. Giderler tarafında sermaye transferleri hızlanmış, faiz giderleri bir önceki yıla göre %80,3 oranında artmıştır. Faiz dışı giderler de yıllık %87,5 gibi önemli bir artış göstermiştir. Sermaye transferleri bir önceki yıla göre %1663,8 artarken, mal ve hizmet alım harcamaları %98,4 arttı. Sosyal Güvenlik Kurumlarına (SGK) devlet katkı payı %94,6, personel giderleri %95 arttı. Cari transferler %84 artmış, ancak artış toplam faiz dışı giderlerin altında kalmıştır. BOTAŞ bazında bir gider etkisi görülmezken, Kur Korumalı Mevduat (KKM) direkt etkisi 650,3 milyon TL ile sınırlı seviyede kalmıştır.
2023 kümülatif verilerine baktığımızda; Ocak-Nisan döneminde bütçe dengesi 382,5 milyar TL açık verdi. Bütçe Ocak-Nisan 2022 döneminde 19,4 milyar TL açık vermişti. Bu veriler 4 aylık dönem itibariyle bütçenin geçtiğimiz seneye göre olan performansının daha olumsuz olduğunu göstermektedir. Gelirlerdeki yıllık artış %38,6 olurken, giderler %83,9 arttı. Yılın ilk 4 ayında faiz dışı açık 247,3 milyar TL olurken, faiz giderleri yıllık bazda %30 artarak 135,2 milyar TL olmuştur.
Bütçe ve faiz dışı dengenin GSYİH'ye oranı (12 aylık devirli)… Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK, Dinamik Yatırım
Nisan ayında nakit gerçekleşmelere göre bütçe açığı 159,1 milyar TL çok yüksek açık vermişti. Depremin etkileri, talep kompozisyonu ve fiyat gelişmeleri halen genel bütçe dengesi üzerindeki etkilerini göstermektedir. Vergi gelirleri tarafında halen tüketim üzerinden alınan vergilerin yüksek katkısı, güçlü bir iç talebe işaret etmektedir. Bu iç talep kompozisyonunda dolaylı vergi gelirlerindeki pozitif katkı devam edebilir. Kurumlar vergisi ve gelir vergisi tarafında ise depremin getirdiği etkiler kaynaklı yapılandırma ve ertelemeler ile katkı sınırlı olabilir. Giderlerin ise hem seçim hem de deprem kaynaklı etkiler ile hızlı artmaya devam edeceğini öngörüyor, bütçe üzerindeki baskının sürmesini bekliyoruz. Deprem sonrası yeniden yapılanma faaliyetleri ve bölgeye verilen ekonomik destekler ile beraber bu alanda tasarruf alanının dar olduğunu düşünüyoruz.
Kaynak: Dinamik Yatırım- Enver Erkan
