ABD Başkanı Biden, 24 Nisan 1915 te Osmanlı Devletine karşı savaş başlatıp, isyan çıkaran, Türk ve Müslümanlara karşı büyük kıyım ve tecavüzlerde bulunan, Osmanlı ordusuna arkadan saldırarak asker kayıplarına neden olan, 2345 adet Ermeni kökenli isyancının Osmanlı Devleti tarafından tutuklanması olayını, 24 Nisan 2021 de yaptığı açıklamasında soykırım olarak nitelediğini açıkladı.
Bu talihsiz açıklamaya karşı, Yörük Türkmen Dernekleri ve Federasyonlardan oluşan TÜRK BOYLARI KONFEDERASYONU’muzun görüşlerini aşağıdaki metinde cevaplandırıyoruz:
Tarihçilerin ve siyasetçilerin, 2 Aralık 1920 de Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ve Ermenistan Cumhuriyeti yetkilileri arasında imzalanan Gümrü Andlaşması’nın tarihsel önemini görmezden geldiği kanısındayız.
2 Aralık 1920 deki Gümrü Andlaşması’na kadar gelişen olayların özeti şöyledir:
- 1915 te Rus askeri güçleri Osmanlı topraklarını işgale başladı. Ermeniler 1. Dünya Savaşı’nın karışık ortamında Rus askeri güçlerine katılarak, o zamana kadar içinde yaşadıkları devlete karşı savaştılar. Dönemin Osmanlı Hükümeti, hiçbir hükümetin kabul etmeyeceği ve katlanılması mümkün olmayan bu olağan dışı durum karşısında Ermeni kökenli isyancıların o günkü Osmanlı toprağı olan Suriye ve Lübnan’a nakledilmesine karar verdi. Karar devletin iç güvenliği için zorunluydu.
- Rus Hükümeti, Osmanlı Devleti ile savaşa son vermek için 3 Mart 1918 de Brest – Litovsk’ta bir Barış Andlaşması imzaladı. Bu Andlaşma ile Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti’ne geri verildi.
- 28 Mayıs 1918 de İngilizlerin desteği ile Ermenistan kuruldu. Taşnakların yönetimindeki bu Devlet “Büyük Ermenistan'”ı gerçekleştirmeyi amaç edinmişti.
- Türk Ordusu, 30 Ekim 1918 deki Mondros Sözleşmesi uyarınca, 1914 ten önceki sınırına çekilmek zorunda kaldı. Bunun üzerine Ermeniler Doğu Anadolu’da Türk ve Müslümanlara karşı yeniden kanlı eylemlere başladı.
- 1920 Haziran ayında Ermeni kuvvetleri Doğu Anadolu’da, Oltu’daki Türklere saldırdı. Bu son olay üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Ermenistan’a karşı harekete geçmeyi kararlaştırdı. Kâzım Karabekir Paşa komutasında 28 Eylül 1920 de başlatılan harekâtta, Türk Ordusu Sarıkamış, Kars ve Gümrü’ye girdi. Ermeniler barış istedi ve 2 Aralık 1920 de Gümrü Andlaşması yapıldı.
Gümrü Andlaşması Türk tarihinde şu önemli sonuçlara neden olmuştur:
- Misak – ı Millî’nin Doğu sınırında belirlediği hedeflerin gerçekleşmesini sağlayacak olan sonraki anlaşmalara temel teşkil etti. Ermenilerin elinden bütün tezleri alındı.
- Mondros ve Sevr şartlarının geçersiz olduğu fiilen kanıtlanmış oldu.
- Ermeni sorunu Türkiye’nin haklarını karşılayacak biçimde kesin bir çözüme bağlanmış oldu.
- Genç Türk devleti o sırada kuvvetlerini öteki cephelerde kullanabilmek olanağını bulmuştur.
TÜRKİYE-ERMENİSTAN BARIŞ ANDLAŞMASI İLE İLGİLİ AYRINTILAR:
- Yeri: Gümrü (Alexandropol)
- Tarihi: 2 Aralık 1920
- Yetkili Temsilciler:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti:
Doğu Cephesi Komutanı Ferik Kâzım Karabekir Paşa,
Erzurum Valisi Hamid Bey,
Erzurum Milletvekili Süleyman Necati Bey;
Erivan Hükûmeti:
Eski Başbakan Aleksander Hatisiyan,
Eski Maliye Bakanı Avram Gülhandaniyan,İçişleri Bakan Yardımcısı İstepan Gorganiyan
- Alınan Kararlar:
- Türkiye ile Ermenistan arasında savaş durumuna son verildi ve sınır belirlendi.
- Emperyalist Devletlerin kışkırtmalarına, düzen ve güvenliği bozucu durum ve eylemlerine izin verilmemesi kararlaştırıldı.
- Ermenistan’da zorunlu askerlik hizmeti kaldırıldı.
- Barışın yapılmasından sonra Erivan’da yerleşecek olan Türkiye’nin siyasal temsilcisi ya da büyükelçisi, yukarıda sözü edilen konularda her zaman denetleme ve soruşturma yapabilecekti.
- Erivan Hükümeti, Türkiye Büyük Milleti Meclisi nce kesinlikle reddedilmiş olan Sevr Andlaşması’nı hükümsüz saymayı ve kimi emperyalist hükümet ve siyasal çevreler elinde bir kışkırtma aracı olan Avrupa ve Amerika’daki Ermeni temsilci Hmheyetlerini geri çağırmayı kabul etti.
- Ermenistan Cumhuriyeti barış ve esenliğini tehlikeye sokan, haris, savaşçı kişileri hükümet yönetiminden uzak tutmayı yükümlendi.
- Ermenistan Cumhuriyeti, toprakları üzerinde yaşayan Müslüman halkın haklarını korumak ve onların dinsel ve kültürel özellikleri içinde gelişmelerini sağlamak için, toplumsal biçimde örgütlenmelerini, müftülerin doğrudan doğruya müslüman toplumunca seçilmesini ve yerel müftülerin seçecekleri başmüftü’nün memurluk görevinin Türkiye Büyük Millet Meclisi Şer’iye Vekâletince onaylanmasını kabul ederek yükümlendi.
- Türkiye Devleti, genel barışın gerçekleşmesine kadar, ulaşım serbestliğini bozmamak koşulu ile fazla silah sokulmasını önlemek için, Ermeni Cumhuriyeti içindeki demiryolları ve ulaşım yollarını denetim ve gözetim altında bulunduracaktı. 9. Emperyalist devletlerle ilintili resmi olmayan heyetlerin bu ülkeye girme ve sızmalarına taraflar engel olmayı karar altına aldılar.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti, Türk Devleti nin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünü tehdit edebilecek saldırılara karşı, Andlaşma’nın Ermeni Cumhuriyeti’ne sağladığı haklara zarar gelmemek koşulu ile Ermenistan içinde geçici olarak askeri önlemler alabilecekti.
- Ermeni Cumhuriyeti, herhangi bir devletle yapılmış olan tüm andlaşmaların Türkiye’yi ilgilendiren, ya da Türkiye’nin çıkarlarına zararlı hükümlerini geçersiz saymayı kabul etti ve yükümlendi.
- Taraflar arasında Andlaşma’nın imzasından sonra ticaret ilişkileri başlayacak ve taraflar büyükelçi ve konsolos atayacaklardı.
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin, Ermenistan Hükümeti ile imzaladığı 2 Aralık 1920 tarihli Gümrü Andlaşması;
- Rusya ile imzaladığı 16 Mart 1921 tarihli Moskova Andlaşması,
- Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Rusya ile imzaladığı 13 Ekim 1921 tarihli Kars Andlaşması gibi geçerli ve resmi belgeler apaçık ortadayken, yerli ve yabancı siyasetçilerin ”sözde Ermeni soykırımı” konusunu tarihçilere bırakalım söylemlerini anlamak mümkün değildir.
DURHASAN KOCA
TÜRK BOYLARI KONFEDERASONU GENEL BAŞKANI
Kaynak: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, 1.Cilt (1920-1945), İsmail Soysal
