Tetanos kişiden kişiye bulaşmadığı için aşıyla önlenebilen diğer hastalıklardan farklıdır. Clostridium tetani, oksijensiz ortamda özellikle nemli ve ılık topraklarda, tozlarda ve gübrelerde yıllarca canlı kalabilen, insan ve hayvanların sindirim sistemlerinde de yaşayabilen bir bakteridir.
İnsanlara kontamine objelerle (tırnak, iğne, çivi gibi) oluşmuş kesiklerden ya da toz, toprak, dışkı veya tükürükle kirlenmiş yaralardan, yanık ve kazalarda meydana gelen ölü dokulardan, yeni doğanlarda göbek kordonundan bulaşır.
Dünya Sağlık Örgütünün 2002 yılında açıkladığı rapora göre tetanos nedeniyle dünya genelinde her yıl 213.000 ölüm olmaktadır. Vakaların çoğunun hijyenik doğum yapmayan kadınlar olduğu bildirilmiştir. Maternal Neonatal Tetanos denilen bu durum, tetanosa karşı bağışıklanmamış kadınlara doğum sırasında mikrobun bulaşmasıyla oluşmaktadır.
TETANOZ NEDİR?
Tetanoz, bireyin sinir sistemini etkileyen, özellikle de çene ve boyun kaslarında ağrılı kas kasılmalarına yol açan clostridium tetani adı verilen bakteriyel bir toksinin neden olduğu ciddi bir hastalıktır. Tetanoz bireyin solunum sistemine müdahale edebilir ve ölümcül bir tehdite yol açabilir.
Halk arasında aynı zamanda kazıklı humma olarak adlandırılan tetanoz belirti ve semptomları antik kaynaklarda da yazılı olan, bilinen en eski hastalıklardan bir tanesidir.
Dünyanın gelişmiş bölgelerinde düzenli uygulanabilen tetanoz aşısı sayesinde tetanoz vakası çok nadir görülürken, aşısını güncellememiş bireyler ve gelişmekte olan ülkeler için halen bir tehdit olarak varlığını sürdürmektedir. Tetanozun aşı ile alınan önlem haricinde doğrudan bir tedavisi yoktur. Bu sebeple yapılan tıbbi müdahaleler tetanoz toksinin etkileri ortadan kalkana kadar komplikasyonları yönetmeye odaklanır.
TETANOZ TÜRLERİ NELERDİR?
Tetanoz temel olarak dört tip halinde gözlenir. Bunlara sırasıyla yaygın, yani jeneralize tetanoz, yenidoğan yani neonatal tetanoz, tek bir kas grubunu etkileyen, yani lokal tetanoz ve yüz sinirlerini etkileyen yani sefalik tetanoz adı verilmektedir.Neonatal tetanoz özellikle steril olmayan uygulamalar ile göbek bağı kesilen bebeklerde gözlemlenir. Lokal tetanoz zaman içerisinde ağırlaşarak jeneralize tetanoz halini alabilir. Sefalik tetanoz ise jeneralize tetanoz türünün bir alt tipidir ve genellikle kafa travması sonrasında görülür.
TETANOZ İLE ORTAYA ÇIKABİLECEK KOMPLİKASYONLAR NELERDİR?
Tetanoz oldukça ciddi sonuçlara yol açabilecek bir hastalık türüdür. Tetanoz toksini bir deva vücutta sinir uçlarına yapıştıysa, bunları temizlemek imkansızdır. Tetanoz enfeksiyonunun tam iyileşmesi süreci yeni sinir uçlarının büyümesini gerektirir ki, bu bir kaç aylık bir zaman dilimini alabilir.
Tetanoz enfeksiyonu sonucu ortaya çıkabilecek komplikasyonlar arasında öncelikle kemik kırılmaları bulunur. Tetanoz kaynaklı spazmların şiddeti omurganın veya diğer kemiklerin kırılmasına neden olabilir.
Akciğer arterinin tıkanması yani pulmoner emboli de tetanozun bir başka komplikasyonudur. Bireyin vücudunun başka yerlerinden seyahat eden bir kan pıhtısı, akciğer içinde bulunan damarlarda tıkanmaya neden olabilir.
Şiddetli tetanusa bağlı yani tetanik kas spazmları bireyin solunum sistemini etkileyebilir, zorlaştırabilir veya bütünüyle durdurabilir. Tetanoza bağlı solunum yetmezliği en yaygın ölüm nedenidir. Nefes alma zorluğu dolayısıyla ortaya çıkan oksijen eksikliği ayrıca kalp durmasına ve ölüme neden olabilir. Zatürre de başka bir ölüm nedenidir.
TETANOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tetanozun belirtileri ve semptomları, tetanoz bakterilerinin bireyin vücuduna genellikle bir yara yoluyla girmesinden birkaç gün ila birkaç hafta sonrasında ortaya çıkar. Tetanoz bakterilerinin ortalama kuluçka süresi yedi ila 10 gündür. Bu süreçte ortaya çıkan en yaygın tetanoz belirtileri arasında bireyin trismus adı verilen çene kaslarında kasılmalar, spazmlar ve sertlik hissi, boyun kaslarında kasılma ve sertlik hissi, karın kaslarında sertlik, ve yutma zorluğu bulunur. Bunların yanı sıra tipik olarak bir rüzgar ya da yüksek ses, fiziksel temas ya da parlak ışık gibi durumlar tarafından tetiklenen ve birkaç dakika süren ağrılı vücut spazmları da tetanoz semptomları arasındadır.
Tetanozun daha nadir olarak görülen belirti ve bulguları arasında ateş, terleme, yüksek tansiyon ve hızlanan nabız vardır. Derin ve kirlenen bir yaralanmaya maruz kalan bireyler, özellikle geçen beş yıllık süreç zarfında TETANOZ aşısı ya da tetanoz pekiştirme aşısı olmadılarsa doktora başvurmalıdır. Son pekiştirme aşısını ne zaman yaptığından emin olmayan bireyler, mutlaka bu aşıyı yaptırmalıdır.
