Bir süreden bu yana Stratfor adlı bir düşünce kuruluşu ile özel istihbarat kuruluşu arasında bir yere oturan bir kuruluştur. Stratfor’u düşünce kuruluşu olmaktan ayıran bir husus vardır. O da çalışmalarının büyük bir bölümünü abonelerine satmasıdır. Finansmanını diğer düşünce kuruluşları gibi büyük sponsorlardan sağlamak yerine küçük aboneler ve belki bilmediğimiz büyük abonelerin ödemeleri ile karşılamaktadır.
Stratfor yazışmalarının ortaya çıkması ile bir özelliğini daha öğrendik. Devletten bağımsız olan düşünce kuruluşları genellikle analizlerini açık kaynaklara dayandırırlar. Eğer bir düşünce kuruluşunda değişik dilleri bilen uzmanlar, araştırmacılar, akademisyenler var ise sadece İngilizcenin filtresinden geçirilmemiş ana kaynaklardan Arap dünyasını, Rusya’yı, Çin’i ve dünyanın değişik bölgelerinin stratejik yazınını inceleme, okuma ve böylece daha sağlıklı analizler yapma şansı ortaya çıkar. Düşünce kuruluşları ayrıca zaman zaman diplomatlar, yabancı düşünce kuruluşları ve kendi güvenlik bürokratları ile yaptıkları görüşmeler ile analizlerini desteklerler.
Stratfor bu yollara bir başka yol daha eklemiş. Yabancı ülkelerde bulduğu iyi İngilizce bilen ancak ne gazeteci ne de araştırmacı diyebileceğimiz kişilere, incelediği toplum, siyaset, devlet ile ilgili açık kaynaklardan bilgi toplatarak rapor yazdırmış. Muhtemelen bu kişiler kendi ülkelerinde gazeteci olarak iş bulamayan kişiler. Bir süreden bu yana çıkan yazıları okuyunca vardığım kanaat bu. Bundan dolayı yazdıklarını değil istihbarat çalışması, araştırmacı gazetecilik olarak kabul etmek bile mümkün değil. Çünkü araştırmacı gazetecilik çok önemli bir iştir. Daha çok dedikodu diyebileceğimiz bilgileri raporlaştırarak Stratfor’a yollamışlar. İstihbaratın ne olduğu ve nasıl geliştiğini anlamak için Kripto yayınlarından çıkan “İstihbarat Teorisi” adlı kitabımı okumanızı öneririm.
Bilgi evreni garip bir evrendir. Birçok bilgi bu evrende aslında ortada dolaşır. Ancak o bilgiye ulaşacak dili bilmiyorsanız, yolu bilmiyorsanız o bilgi sizin için gizli bilgi olur. Aslında o bilgiyi gerçek “çok gizli” bilgilerin karşı istihbarat yolları ile korunduğu gibi koruyan hiçbir mekanizma yoktur. Bu bilgileri gizli hale getiren bizim dil-yol bilmememizdir. Endonezya’da ilgili bir akademisyen için harcı âlem bir bilgi olan bilgi, Ankara veya Washington’daki karar alıcılar için özel istihbarat olabilir. Bu anlamda Ankara’da balık masalarında konuşulan dedikodular, biraz esrarengiz bir tarzda ve zor elde edilmiş bir tarzda yazarsanız, Stratfor için çok önemli bilgi haline gelebilir.
Bu satırların yazarı Stratfor’a abonedir ve yıllardan bu yana her gün Stratfor analizlerini okur. Stratfor analizleri, katılmasanız da faydalıdır. Çünkü Türk basınının üzerinden ulaşamayacağınız, dünya basınında da çok tarama ile ulaşabileceğiniz konularda konsantre genel bilgi vermektedir. Sürekli bilgi akışı ihtiyacı içinde bir meslek sahibi iseniz Stratfor’a muhakkak bakmalısınız. Ancak Stratfor gibi başka kaynaklar da vardır. World Politics Review hem dünya basın taraması yapar hem de belirli konularda sadece ücretli üyeleri için raporlar sağlar. www.intelligence.online adlı site ise her tarafta göremeyeceğiniz kısa fakat çarpıcı bilgiler verir ancak yıllık ücreti oldukça yüksektir. Debka adlı İsrail istihbarat servisi Mossad’a yakın olduğu söylenen sitede kısa haber ve yorumlar ile özellikle Orta Doğu bölgesine yoğunlaşır. Bu sayıyı artırabiliriz.
Özetle, Stratfor için yapılan “Gölge CIA” nitelemesini çok abartılı buluyorum. Bu nitelendirmenin reklamın iyisi kötüsü olmaz mantığı ile Stratfor’un da çok hoşuna gittiğinden eminim. Ancak abartmaya gerek yok. Stratfor’un analizleri ile dünyaya yeniden şekil vermek veya politika oluşturmak çok doğru olmaz.
