Sayıştay’ın 2020 Diyanet İşleri Başkanlığı raporu: İdarenin uygun olmayan ihale usulleri ile alımlarını gerçekleştirmesi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun rekabet, eşit muamele ilkelerine aykırıdır.
İHALELERDE YASAKLILIK KONTROLÜ YAPILMAMIŞ
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, Kamu İhale Kanunu’nun 22/d maddesi uyarınca doğrudan temin yoluyla yapacağı alımlarda, alım yapılacak kişi ya da firmaların ihalelere katılmaktan men edilip edilmediğinin kontrolünün yapılmadığı belirlendi. Raporda, şu tespitlere yer verildi:
Alım yapılacak gerçek veya tüzel kişinin Kamu İhale Kurumunun internet sayfasındaki yasaklılar listesinde bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi ve yasaklı olduğunun belirlenmesi durumunda, söz konusu kişiden alım yapılmaması gerekmektedir.
Yapılan incelemelerde merkez harcama birimlerinde yasaklılık kontrolünün yapılmadığı anlaşılmıştır.”
PİYASA ARAŞTIRMASI YAPMAMIŞLAR
Doğrudan temin yoluyla yapılan alımlarda, piyasa fiyat araştırmasının yapılmadığı da tespit edildi. Raporun ilgili bölümündeki değerlendirmeler ise şöyle;
“Doğrudan temin kapsamında bulunan alımlardan 22-d maddesi dışındaki alımlarında genel olarak piyasa fiyat araştırması yapılmadığı görülmüştür. Örneğin, piyasada tek satıcı olması veya özel bir hakka sahip olunması durumunda da piyasa fiyat araştırması yapılması; bu meyanda tek satıcı veya özel bir hakka sahip olan satıcının aynı malı diğer idarelere hangi fiyattan sattığı, ilgili idareye hangi fiyatı teklif ettiği hususlarının araştırılması, ayrıca satıcı firmanın genel bir fiyat listesinin olup olmadığının sorgulanması, teklif edilen fiyatın genel liste fiyatıyla veya diğer satış faturalarıyla kıyaslanması gibi araştırmaların yapılması ve sonuçların Piyasa Fiyat Araştırması tutanağına yazılması gerekmektedir.”
Diyanet İşleri Başkanlığı’nın, 2020 yılına ilişkin Sayıştay raporunda ayrıca şu tespitlere yer verildi:
KİTAP BASIMI VE RAMAZAN ETKİNLİKLERİ PAZARLIK USULÜYLE İHALE EDİLMİŞ
“Kamu İhale Kanunu’na göre Açık İhale Usulü ile gerçekleştirmesi gereken işlerin temini için uygun olmayan usuller kullanmıştır” tespiti yapan Sayıştay, konu ile ilgili olarak şu değerlendirmeler yapıldı:
“Açık ihale usulü, bütün isteklilerin teklif verebildiği usuldür. Ancak İdare bu usulde yapması gereken bazı ihaleleri diğer istisnai usullerde gerçekleştirmiştir. İdare, ihale onay belgesinde bu usulün seçilmesine gerekçe olarak programın yapılacağı mekânın Ramazan ayına kısa bir süre kala belirlenebildiği ve programda kullanılacak ekipmanların mekan belirlendikten sonra ayarlanabildiği, bu sebeple de açık ihale usulü uygulamak için vakit kalmadığı hususlarını göstermiştir. (…)4-6 Yaş Grubu Muhtelif Kitap İşi ihalesini yine (…) pazarlık usulü ile gerçekleştirmiştir. (…) İşin açık ihale ile gerçekleştirilmesi durumunda Eylül ayında Kuran kurslarına başlayacak öğrencilerin kullanımına yetişmeyeceği, bu sebeplerle de pazarlık usulü ile ihalenin gerçekleştirileceği belirtilmiştir.”
SAYIŞTAY: TÜM BUNLAR KAMU İHALE KANUNU’NA AYKIRI
Pazarlık usulünün, “ani ve beklenmeyen durumlarda” ya da “idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine”, zorunlu durumlarda yapılması gerektiğinin vurgulandığı raporda, şunlara yer verildi:
“Verilen örnekler incelendiğinde Ramazan ayının başlangıcı İdare tarafından bilinmektedir. Aynı şekilde öğrenciler Kuran kurslarına Eylül ayında başlamaktadır. İdare tarafından rahatlıkla yıl başından itibaren bu ihalelerin planlanması mümkündür. Kullanılan pazarlık usulünde belirtildiği gibi bir ivedilik durumu mevcut değildir. İdare ile yapılan görüşmelerde uygulayıcılar tarafından ihaleler pandemi dönemine denk geldiğin için salgın hastalık durumunda örnekleri verilen ihalelerin sözü edilen bendi ile yapılabileceği sonucuna varıldığı anlaşılmıştır. Ancak bendin lafzından anlaşılacağı üzere salgın hastalık dahil bentte değinilen sebeplerle ivedilik durumu arasında bir illiyet bağının olması şarttır.
Bir başka deyişle salgın hastalık koşullarının bulguda örneklenen alımların açık ihale usulü ile temin edilmesine engel olması gerekmektedir. Pandemi koşulları söz konusu hizmetlerin açık ihale ile temin edilmesine engel teşkil etmemektedir. İdarenin uygun olmayan ihale usulleri ile alımlarını gerçekleştirmesi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun rekabet, eşit muamele ilkelerine aykırıdır. İhalelerin zamanında ve uygun usullerle gerçekleştirilmesi, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması gerekmektedir.”
