Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Argumenty i Fakty gazetesine verdiği röportajda Türkiye Ukrayna’yı Kırım konusunda teşvik ettiğini ve bu girişimlerin Rusya Federasyonu’nun toprak bütünlüğüne karşı bir tehdit olduğunu ifade ederek Türkiye’nin bu girişimlerden uzak olması gerektiğinin altını çizdi. Bundan önce hatırlanacak olursa Rusya Federasyonu Dışişleri Sözcüsü Mariya Zaharova, Türkiye Cumhruriyeti Dışişleri Sözcü’sü Tanju Bilgiç’in 18 Mayıs 2021 tarihinde Kırım Türkleri’nin Sürgününün 77. Yıl dönümü ile ilgili ve Kırım Türklerinin yasadışı ilhaktan günümüze kadar mağduriyetlerinin devam ettiğini belirten bir açıklama yapması üzerine Türk Dışişleri’nin böyle açıklamalardan uzak durmasının gerektiğini ifade etmiştir. Türkiye’nin kendi etnik sorunları olduğunu ve böyle giderse Rusya’nın da Türkiye içindeki sorunlarla ilgileneceğini vurgulayan Zaharova Türkiye Cumhuriyeti’ne tehdit niteleğinde bir mesaj vermiştir.
Kırım Türk dünyası’nın tarihsel bir parçası olmakla beraber aynı zamanda Karadeniz jeopolitiğinde önemli yer tutuyor. Rus jeoplitiğinde de her zaman bir Kırım politikası olmuştur. Xruşçev zamanında Kırım’ın Ukrayna SSC’ne verilmesi ile Rus tarihinin en büyük jeopolitik hatalarından biri yapılmıştır. SSCB sonrası özellikle, Vladimir Putin’in Rusya Federasyonu Devlet Başkanı olması ile beraber Kırım politikası daha ön plana çekilmiş ve 16 Mart 2014 tarihindeki sözde referandum ile Kırım Rusya’ya ilhak edilmiştir. Birleşmiş Milletler kararları ve ABD ile AB yaptırımları karşısında Rusya geri adım atmamış ve bu politikada taviz vermeyeceğini belirtmiştir. Türkiye Cumhuriyeti de hem jeopolitik, hem de tarihsel açıdan önemli olan Kırım konusunda hasassiyetlerini belirterek Kırım’ın Ukrayna toprağı olduğunu belirtmiştir. Fakat Rusya Federasyonu yine geri durmamıştır. Son yıllarda Türkiye Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasında işbirliklerinin artması Kırım konusunu tekrar gündeme getirse de, Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov Kırım konusunun herhangi bir sorun yaratmayacağını ve bu toprakların Rusya Federasyonu’na ait olduğunu Türkiye’nin de er yada geç kabul edeceğini ifade etmiştir. Sonuç olarak, Türkiye Cumhuriyeti Kırım meselesinde güçlü bir pozisyonda kalmalıdır. Kırım Türkiye açısından hem jeopolitik, hem de tarihsel bir meseledir. Şimdilik yapılabilecek en uygun strateji Kırım Türklerinin haklarını bölgede mümkün olduğu kadar koruma olmalıdır.
Vladimir Putin ve Sadır Caparov görüşmesi gerçekleşti
Öte yandan, 24 Mayıs 2021 tarihinde Rusya’nın Soçi şehrinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov görüşmesi gerçekleşti. Görüşmede esasen son dönem Rus-Kırgız ilişkileri askeri, ekonomik, ticari ve kültürel boyutta ele alındı. İlaveten, Covid-19 pandemisi ile mücadele konusunda da bazı fikir alış-verişinde bulunuldu.
Bu görüşmede en çok beklenilen mesele Kırgızistan ve Tacikistan arasındaki sınır meselelerinin konuşulması idi. Bildiğimiz gibi SSCB döneminde Orta Asya bölgesinde sınırlarda bilerek oynanılmış ve bölge halkları bu sınır meselelerine göre bir-birileri ile çatışmalar yaşamışlardır. SSCB sonrası Rusya Federasyonu bu sorunları iyi kullanmış ve Orta Asya politikasında bu meseleler bir aracı olarak kullanılmıştır. En son yaşanan Kırgızistan ve Tacikistan sınır çatışmasında da Rusya Federasyonu meseleye ağırlığını koydu. Özellikle, son aylarda Tacikistan ile Rusya Federasyonu arasında savunma antlaşmalarının yapılması Kırgızistan için iyi karşılanmıyordu. Cumhurbaşkanı seçildikten sonra ilk ziyaretini Moskova’ya yapan Caparov, bu dönem sonrası Çin Halk Cumhuriyeti ile ilişkilerini genişletmeye çalışılmıştır. Rusya ile Tacikistan ilişkilerine karşı Kırgızistan Çin Halk Cumhuriyeti yakınlaşması akıllara “bir blog kuruluyor mu?” gibi sorular getirmiştir. Aynı zamanda, 9 Mayıs Zafer Töreni’ne Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman’ın katılması ve Caparov’un katılmaması da gözden kaçmamıştır. Fakat önemli meselerden biri de hem Taciksitan, hem de Kırgızistan Çin’e karşı en borçlu ülkelerden biridir ve bu bağlamda bir Çin tehditi ile karşı-karşıyadırlar. Bu bağlamda Rusya Federasyonu ile iyi ilişkiler kurarark Çin tehditine karşı mücadele ediyorlar. Son olarak bu görüşmelerle beraber bölgede önemli faktörün Rusya olduğu bir kez daha gözler önüne serilmiştir. İki tarafla da ilişkileri devam ettiren Rusya Orta Asya’da herhangi bir güçün bulunmaması için var gücüyle mücadele ediyor.
Kaynak: 21YYTE/Vusal Hasanzadeh
