Psikoteknik Nedir?

Araç sürücülerinin almaları gereken eğitimlerden biri olan psikometri, algı, hafıza dikkat dağınıklığı ve muhakeme yeteneklerini kontrol edebilmek için yapılan işlemlerden biridir. Motor yeteneklerinin, tepki hızı, vücut koordinasyonu becerilerinin ve Psikomotor yeteneklerini içeren bu teknik, sürücü koltuğuna oturan herkes adına önemli bir yer tutar. Ticari araç kullanan şoförler için önem arz eden psikoteknik belgesi saldırganlık, risk almak, öz kontrol ve acele durumlarda davranış metotlarını kapsar. Sürücülerin davranış, karakter özellikleri ve motor becerileri test edilip, standart bir sürücü olma potansiyelleri ölçülmektedir. Trafikte araç kullanan ve diğer bireylerin güvenliği için hayati önem taşıyan psikoteknik belgesi, ticari araç kullanıcılarının uzun süreli seyahatleri sonucu psikolojik durumlarını kontrol edebilmek için önemli bir değerlendirme sistemine sahiptir. Tüm bu bilgiler psikoteknik nedir sorusuna cevaptır.

4925 sayılı karayolu taşıma kanununun 34’üncü maddesinin E bendi gereğince, şoförlük mesleği anlamında bedeni ve Psikoteknik bakımdan sağlıklı olduğunu gösteren sağlık raporunu, yetkili sağlık kurumlarından beş yılda bir kez almaları yasal olarak zorunluluk içermektedir. Yürürlüğe giren bir madde olan psikoteknik nedir sorusunun detayları ve kimler tarafından alınabileceği aşağıda belirtilmiştir.

Psikoteknik belgesi kimler tarafından alınmalıdır?

Ticari araç kullanan sürücülerin almaları gereken SRC belgesiyle beraber psikoteknik belgesi, 2918 sayılı karayolları taşıma yönetmeliği gereğince, eşya taşıma ve yolcu taşıyan araçları kullanan şoförlerin yeterlilik sınavından geçmelerini zorunlu kılmıştır. Psikoteknik nedir sorusuna cevaben; rapor trafik kanunları gereğince uzun ve stresli yolculuk yapan şoförlerin motor yetenekleri ve psikolojik durumlarının hasar görmemesi adına 50 dakika süren testlerden ötürü alınan bir belgedir. Sürücü adaylarının ticari araç sürebilmesi için psikoteknik raporu almaları gerekmektedir. Ayrıca esas ve usullere uygun kurumlardan almaya özen göstermelidirler. Ticari araç kullanıcısı olan sürücülerin psikoteknik alabilmesi için gerekli olan belgeler aşağıdaki gibidir;

Ehliyet fotokopisi,
2 fotoğraf,
Nüfus cüzdanı fotokopisi,
Ehliyet iadesi için ceza tutanağı ve fotokopisi.

Psikoteknik Kimlere Zorunlu

Eşya, yük ve yolcu taşımacılığı yapan bütün ticari araç sürücüleri psikoteknik raporunu almak zorundadır. Kara yolu taşıma yönetmeliği 36. Fırkasında şöyle geçiyor;

Sürücülerde aranan şartlar

36.Madde

Sürücülerin eşya ve yolcu taşımacılığına ait olan taşıtlarda faaliyet gösterebilmesi adına;

Ticari taşıtların özelliklerine göre sürücü belgesine sahip olmaları gerekir.
Yolcu taşımacılığında en az lise ya da dengi okullardan birini bitirmiş olmaları gerekmektedir.
Kargo ve eşya taşımacılığında ilköğretim okullarından birini bitirmeleri gerekir.
Yükseköğretim kurumlarının sürücü eğitimi veren bölümlerinden mezun olanlar dışında bakanlık tarafından belirlenecek olan kurum ve kuruluşların verecekleri eğitimden geçip sürücü mesleki yeterlilik belgesi almaları gerekir.
Sürücülerin bedensel ve psikoteknik bakımdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kurumlarından her beş yılda bir defa almaları gerekir.
Psikoteknik belgesi alabilmek için yolcu taşımacılığında çalışacak olan otobüs sürücülerinin 26 yaşından gün almış olmaları ve 63 yaşından küçük olmaları gereklidir.
Kargo ve eşya taşımacılığında çalışacak olan sürücülerin 63 yaşından küçük olmaları gerekir.
Tehlikeli madde taşımacılığı yapan sürücülerin alakalı mevzuatın sürücüler adına zorunlu kıldığı eğitimi aldığını gösteren psikoteknik belgesine sahip olmaları gerekmektedir.
Psikoteknik belgesi için uluslararası taşımalarda istihdam edilecek olan sürücülerin uyuşturucu, insan, silah ve gümrük kaçakçılığıyla terör suçlarından ötürü özgürlüğü bağlayan cezayla hükümlü olmamaları gerekir.

Psikoteknik değerlendirme sistemleri için yasal olan iki farklı düzenleme bulunur. Ticari araç kullanan şoförlerin almaları gereken psikoteknik değerlendirme raporu ve ehliyet iadesine dönük olarak verilmiş psikoteknik değerlendirme raporudur. Alkollü araç kullanımından üçüncü defa ehliyetini aldırmış olan sürücüler süre bittiğinde psikoteknik muayeneden geçmelidir. Bir yıl içinde 5 kez hız ihlali sebebiyle ehliyetine el konulanlar süre bitince psikoteknik muayeneden geçmelidirler.

Psikoteknik değerlendirmesinde incelenen yetenekler aşağıda sıralanmıştır;

Zihinsel yetenek ve beceriler;