İsviçreli yatırım bankası Credit Suisse’in (CS) Küresel Servet Raporu’na göre, 2022 yılında net özel servet 11.3 trilyon dolar geriledi. Uzmanlar bu gerilemeye, çoğu paranın dolar karşısında değer kaybetmesinin neden olduğunu belirtiyorlar. Raporda ülkelere göre ultra zenginler sıralaması da yer alıyor. Rusya’nın 294, Hindistan’ın 229 ve Yunanistan’ın 1, Suudi Arabistan’ın 3 kişiyle temsil edildiği listede Türkiye 33 ultra zenginle yer alıyor.
Birgün yazarı Hayri Kozanoğlu, Küresel Servet Raporu’nu değerlendirdiği yazısında, başta emlak gelmek üzere, finansal olmayan varlıkların güçlü kalmaya devam ettiğini, 2022’de borsaların düşüşü ve faiz artışlarının tahvil fiyatlarını aşağı çekmesi nedeniyle finansal varlıkların değer yitirdiğini belirtti. Kozanoğlu’nun “Türkiye’de ve dünyada servet adaletsizliği” başlıklı yazısının Türkiye’ye ilişkin gelir dağılımını değerlendirdiği bölümü şöyle:
“İsterseniz şimdi Küresel Servet Raporu’nun bulguları eşliğinde Türkiye’de servet uçurumu gerçeğine geçelim, yeri geldiğince fikir vermek açısından diğer bazı ülkelerle karşılaştıralım. Raporun veri tabanında 57 ülkenin istatistiklerine yer verilen bir tablo bizi karşılıyor. 2022’de parası ABD dolarına karşı en fazla değer yitiren ülkeler sıralamasında yüzde 46.5 kayıpla sonuncu, borsası en fazla artış gösteren ülkeler sıralamasında yüzde 155.5 ile birinci, konut fiyatları reel anlamda en fazla yükselenler sıralamasında yüzde 59.6 ile yine zirvede yer kapıyoruz. Diğer bir ifadeyle, 2022’de Türkiye’de doları, borsada yatırımı, ekstra konutu bulunanların yüzü gülerken, nüfusun ezici çoğunluğun canı yanmış.
Türkiye’nin Rapor’da dikkat çeken istatistiklerini incelersek, ülkemizdeki toplam servet 1.041 milyar dolar hesaplanıyor. Buradan yetişkin başına servet 17.578 dolar çıkıyor. Türkiye dünya yetişkin nüfusunun yüzde 1.1’ine sahipken, servetten aldığı pay yüzde 0.2’de kalıyor.
Türkiye’nin ortanca yani nüfusun tam ortasında yer alanların serveti ise 5488 dolar. Ortalama servetin ortanca servete bölünmesi de servet adaletsizliği hakkında fikir veriyor. Oran ne kadar yüksekse adaletsizlik de o denli derin. Türkiye’de bu oran 3.20, servet dağılımı daha da bozuk ABD’de 5.12, göreceli daha eşitlikçi Japonya’da ise 2,08.
10 bin doların altında serveti bulunanlar yetişkin nüfusun yüzde 70.6’sını oluşturuyor.10-100 bin dolar aralığında nüfusun yüzde 27.3’ü, 100 bin dolar-1 milyon dolar aralığında yüzde 2’si, 1 milyon doların üzerinde ise yüzde 0.1’i bulunuyor. Sayı ile, 100 bin doların üzerinde serveti bulunanlar 1 milyon 256 bin, 1 milyon doların üzerinde servet sahipleri ise 61 bin kişi.
Peki dünya nüfusu yüzde 10’luk servet dilimleri halinde sıralandığında Türkiye’nin yeri neresi? En yoksul yüzde 10’luk dilimin yüzde 1.7’si, en zengin yüzde 10’un yüzde 0.2’si, en zengin yüzde 1’in yüzde 0.1’i Türkiye vatandaşı. Diğer bir ifadeyle, yüzde 1’lik dilimdeki her 1000 kişinin 1’i Türk, 392’si Amerikalı, 104’ü Çinli, 44’ü ise Alman.
Türkiye’de 5-10 milyon dolar serveti bulunan 4.835, 10-50 milyon dolar arası 2.920, 50-100 milyon dolar arası 320, 100-500 milyon dolar arası 124, 500 milyon dolar üzeri servet sahibi 31 kişi var.
Yüzde 10’luk servet dilimlerinin en altında yer alan grup toplamın -yüzde 0.4’üne, ikinci yüzde 10’luk grup ise -yüzde 0.1’ine sahip. Bu eksiler nasıl oluyor diye sorarsanız, bir kişinin geliri 0’dan başlar ve eksi olamaz. Servete gelince, net rakam ölçüldüğü için borcu varlıklarından fazla olan şahısların servetleri eksi olur. Diğer bir ifadeyle nüfusun yüzde 20’si eksi servete sahip, yani borçlarıyla cebelleşiyor. Bu eksi servetliler oranı İsveç ve Güney Afrika’da yüzde 30’a kadar tırmanıyor.
Ortalamada bir kişinin 4,187 dolarlık finansal varlığı,14.403dolar reel varlığı bulunurken, borcu da 1,012 dolar.
Buna karşın bizim memlekette tepedeki yüzde 10 servetin yüzde 69.8’ini, yüzde 5 de yüzde 59.2’sini elinde tutuyor. yüzde 1’lik kaymak tabaka ise yüzde 39.5’una sahip. Dünya genelinde yüzde 10, yüzde 5 ve yüzde 1’lükzengin grup sırasıyla küresel servetin yüzde 81’ine, yüzde 69’2’sine ve yüzde 44.5’ine el koymuş durumda.
2023 MİLYARDERLERİ ZARARLARINI KAPATTI
Küresel Refah Raporu’nun bulguları 2022’de servet kaybı yaşandığını gösterse de 2023 ile birlikte dünyanın en zenginleri servetlerine servet kattılar. Bloomberg’in Milyarderler Endeksi yılın ilk 6 ayında 852 milyar dolar servet artışı yaşandığını ortaya koydu. Dünyanın 2.640 dolar milyarderinin yüzü, S and P endeksinin yüzde 16, Nasdaq 100’ün yüzde 39 yükselişiyle güldü. Dünyanın en zengini Tesla patronu Elon Musk 96 milyar dolar daha zengin hale gelirken, Facebook kurucusu Mark Zuckerberg servetini 59.8 milyar dolar artırdı.
Peki bu durumda ‘zenginin parası züğürdün çenesini yorar’ deyip geçecek miyiz, yoksa bu aşırı gelir ve servet adaletsizliğine nüfusun kahir çoğunluğu cephesinden bir önerimiz olacak mı? Yansıttığımız tüm bu çarpıcı rakamlar, gerek Türkiye’de, gerekse de dünyada bir servet vergisinin acilen uygulanması gereğine işaret ediyor. Dilerseniz servet vergisi konusundaki önerilerimizi de gelecek haftaya bırakalım.” (HABER MERKEZİ)
