KPMG Türkiye ve Web3 araştırma platformu Lytera tarafından, 2022 yılında kripto ekosisteminde yaşanan gelişmelerin değerlendirildiği kapsamlı bir rapor hazırlandı. “2022 Kripto Değerlendirme Raporu” isimli rapora göre merkeziyetsiz dünyadaki kilitli varlık miktarının değeri geçen yılın başında yaklaşık 170 milyar dolara kadar ulaştıktan sonra yılın sonuna doğru 35 milyar dolara kadar geriledi. 2022 yılı içerisinde öne çıkan blok zincirlerin birçoğunun TVL’i (toplam kilitli varlık değeri) dramatik derecede düştü. 2022 içerisinde yıl boyunca Solana yüzde 96, Avalanche yüzde 92 ve Ethereum yüzde 76 TVL kaybı yaşadı. Yıl boyunca aktif merkeziyetsiz finans kullanıcı sayısı ise 600 bin ila 400 bin arasında kaldı.
Merkezi (CeFi) & Yarı-Merkezi (CeDeFi) platformlarının iflasları ve FTX-Alameda çöküşü ile beraber merkezi borsalara olan güven ise net bir şekilde sarsıldı. Merkezi kuruluşlar tarafından rezerve kanıtı (Proof-of-reserve) gibi zincir üstü verilerle kullanıcıların güven verilmeye çalışılmış olsa da istenilen güvenin verilemediği bir senaryo yaşandı. Ethereum zincirindeki merkezi borsaların rezerv adreslerinden yapılan ETH (Ether) çıkışlarına bakıldığında, yıl boyunca net çıkışların gerçekleştiği görüldü.
KPMG Türkiye Fintech ve Dijital Finans Lideri Sinem Cantürk, yaptığı açıklamada, “KPMG Türkiye olarak, Lytera ile bir raporla iş birliğimizi başlatmış olmaktan memnuniyet duyuyoruz. 2022 yılı, yaşanan olaylar ve etkileri nedeniyle kripto dünyası için öğretici bir yıl oldu. FTX’in çöküşü, sektörde düzenleme ihtiyacını tekrar çok ciddi bir şekilde gündeme getirdi ve etkileri hala devam ediyor. Bu çöküş aslında DeFi işlemlerinde 2022’nin son çeyreği içerisinde ciddi bir büyümeyi de beraberinde getirdi. 2022 yılında regülatif tartışmaların yanı sıra siber saldırılar, manipülasyonlar ve iflasların da görüldüğü yoğun bir yıl yaşandı. Bütün bu dalgalanmalara ve düşen ticaret hacmine rağmen yeni ortaklıklarla birlikte kriptonun kurumsal dünyada hayata geçtiğini gördük” dedi.
Lytera Kurucu Ortaklarından Doruk İşmen ise açıklamasında şunları söyledi:
“2022 yılı Web3 ekosistemi açısından tarihi bir yıldı. FTX, Celsius, 3AC gibi yanlış yönetilen kripto oyuncuların, hatalı borçlanma ve kötü yatırım kararlarından dolayı piyasadan silindiğine şahit olsak da 2. katman projeleri, uygulama odaklı zincirler ve GameFi gibi pek çok farklı yeni akımın da popülerleştiğini gördük. Bu raporda da Lytera – KPMG iş birliğinin ilk adımı olarak, 2022 yılının Web3 genelinde yaşanan gelişmelerin şeffaf bir şekilde masaya yatırılması için birlikte çalıştık. Eski bir KPMG’li olarak, böyle bir çalışmayı KPMG ile gerçekleştirmek, bizim açımızdan oldukça gurur vericiydi.”
Raporda kripto ekosistemi; DeFi başlığı haricinde GameFi, NFT, Layer-1 ve Layer-2 ana başlıkları altında da detaylı bir şekilde incelendi:
“Oyun sektörünün blok zincirine ilgisi arttı”
Geçen yıl blok zinciri kullanım alanları arasında en ilgi çekici kullanım alanlarından birisi oyun sektörü oldu. Özellikle Steam, Epic Games, Activision gibi büyük oyun platformlarının hem oyun geliştiricilerinden istedikleri listeleme fiyatlarının yükselmesi hem de kullanıcı tarafında oyun içi ürünlerin pazar alanlarındaki yüksek komisyon ücretleri sebebiyle blok zinciri özelinde bu alana olan ilgi artmaya devam etti.
2021 yılında oyun alanındaki toplam yatırım miktarı 3,6 milyar dolar olurken 2022 yılında durgun piyasa ve birçok olumsuzluğa rağmen bu miktar neredeyse iki katlanarak 6,7 milyar dolar seviyesine çıktı.
Yatırım alan oyun projeleri arasındaki en büyük pay Metaverse ve NFT kategorilerine sahip olsa da Epic Games ve Animoca Brands gibi hâlihazırda oyun sektöründe büyük paya sahip aktörler de ekosisteme giriş yaptı. CryptoKitties, Axie Infinity ve Illuvium gibi oyunlar geçen yıl en çok aktif kullanıcıya ulaşan oyunlar arasında yer aldı. Şu ana kadar yatırım alan oyun projelerinin yalnızca yüzde 37’si oyunlarını canlıya almış durumdayken kalan yüzde 63’ü hala yatırım ya da geliştirme aşamasında.
“NFT’lerde değer kaybı yaşandı”
2021 yılında ortaya çıkan NFT trendi, 2022 yılının başında da hem kripto yatırımcılarının hem de kurumsal markaların ilgisini çekmeye devam etti. Sanat ve meme kültürü ile daha sosyal bir kripto yatırım aracı sunan NFT’ler, yeni insanların alana çekilmesinde kilit rol oynadı. Yılın ikinci yarısı itibarıyla tüm kripto ekosisteminde olduğu gibi NFT’lerde de değer kaybı yaşandı ve bu da bireylerin ilgi kaybına yol açtı.
Kurumsal yatırımcılar için NFT ekosistemine olan ilgi 2022 yılı boyunca artmaya devam etti. Nike, Starbucks, Reddit gibi diğer markalar bu alana yönelirken Facebook, Instagram ve Twitter gibi sosyal medya platformları da NFT entegrasyonlarına hız verdi.
NFT dünyasının büyümesi ile farklı blok zincirler üzerinde hizmet veren (özellikle Ethereum ve Solana) farklı NFT Pazar Yerleri piyasadan pay kaptılar. Opensea ve Magic Eden, Ethereum ve Solana üzerinde domine pazar yerleri olurken 2022 yılı içerisinde farklı rakipler de ortaya çıktı. Ethereum ağında Looksrare, Blur, Uniswap Genie gibi pazar yerleri faaliyete geçti ve farklı teşvik mekanizmaları ile Opensea’dan pay kapmaya çalıştılar. Özellikle Looksrare ve Blur, piyasa paylarını yükseltmeyi başardı.
“Layer-1 ve Layer-2 zincirlerde ekosistem büyüdü”
NFT dünyası Ethereum ve Solana ağlarında dominant olarak büyümeye başlasa da, farklı Layer-1 ve Layer-2 zincirlerde de ekosistem büyüdü. 2022 yılı, bir önceki yılın Layer-1 çılgınlığına kıyasla bu projeler için daha sakin bir yıl olsa da teknik gelişmeler açısından önemli kilometre taşlarına imza attı. Yılın kaybedenleri arasında UST çöküşüyle birlikte tüm ekosistemi çöken Terra ve FTX krizinden etkilenen Solana da vardı. Pazar trendinden doğrudan etkilenen Layer-1 ekosistemleri, kullanıcı sayıları, günlük işlemler ve devreye alınan sözleşme sayısı açısından düşüş eğilimi yaşadı. TVL (toplam kilitli varlık) açısından değerlendirildiğinde Ethereum, Avalanche, BSC, Tron, Polygon ve Fantom ağlarındaki toplam TVL 130 milyar dolardan 41 milyar dolarak geriledi.
2022 yılı ayı piyasasına rağmen Layer-2 çözümleri için umut vadeden bir yıl oldu. Optimistic Rollups, teknolojik gelişiminde önemli kademeleri aşarak zincir üstü istatistiklerde büyük başarı elde etti. Layer-2 ekosisteminin geneline bakıldığında, Layer-2 çözümlerinde kilitlenen toplam değer, 2022’nin başına göre dolar cinsinden düşüş, ancak ETH’de artış gösterdi. Layer-2 çözümlerinin işlem hacmi ile Ethereum ana ağının işlem hacmi karşılaştırıldığında 2022 başında neredeyse 7 kat olan fark, yıl sonuna kadar kapandı.
Raporun tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
