AB, Orta Asya’da daha güçlü bir varlık göstermek istiyor ve göstermeli. Dünyanın giderek daha fazla kutuplaştığı bir dönemde, Orta Asya ile geliştirilecek güçlü iş birlikleri, yalnızca ekonomik faydalar sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda yeni bir jeopolitik rekabet modeli sunabilir – çatışma yerine iş birliğine dayanan bir model. Orta Asya, artık Avrupa dış politikasının ihmal edilen bir köşesi olmaktan çıkıyor.
Dünya jeopolitiği yeniden şekilleniyor ve bununla birlikte Avrupa dış politikasının öncelikleri de değişiyor. Ukrayna’daki savaş hâlâ AB’nin dikkatini büyük ölçüde meşgul ederken, uzun yıllar göz ardı edilen bir bölge giderek daha fazla ön plana çıkıyor: Orta Asya.
Bu bölgenin artan önemi tesadüf değil. Rusya ile süregelen gerilimler ve Çin’e olan stratejik bağımlılık nedeniyle AB hem ekonomik hem de siyasi anlamda yeni ortaklıklar arıyor. Avrupa, Orta Asya’daki yabancı yatırımların %40’ından fazlasını elinde bulunduruyor ve bölgenin en büyük ikinci ticaret ortağı konumunda. Ancak artık mesele sadece ticaret değil; daha kapsamlı ve stratejik bir ortaklık inşa etmek gerekiyor.
Bu bağlamda, Nisan 2025’te Özbekistan’ın Semerkant kentinde düzenlenecek AB-Orta Asya Zirvesi, Brüksel’in bu bölgeyi bağımsız bir aktör olarak ciddiye aldığının en güçlü işareti. Uzun yıllar boyunca Orta Asya, Avrupa için sadece enerji kaynaklarının geçtiği bir transit bölge veya Rusya ile Çin arasında bir tampon bölge olarak görülüyordu. Ancak artık bu ülkeler kendi çıkarlarını daha cesur bir şekilde savunuyor, eski sınır anlaşmazlıklarını çözüyor ve ekonomik seçeneklerini çeşitlendirmek istiyor.
Bu dönüşümün en somut örneklerinden biri “Orta Koridor” projesi. Çin’i Avrupa’ya bağlayan bu büyük altyapı girişimi, Orta Asya’yı küresel ticaretin kilit noktalarından biri haline getirmeyi hedefliyor. AB, bu projeye 10 milyar avroluk yatırım sözü verdi. Ancak projenin önünde bürokratik engeller, yetersiz altyapı ve transatlantik ilişkilerdeki belirsizlikler gibi zorluklar bulunuyor.
Tüm bunlara rağmen mesaj net: AB, Orta Asya’da daha güçlü bir varlık göstermek istiyor ve göstermeli. Dünyanın giderek daha fazla kutuplaştığı bir dönemde, Orta Asya ile geliştirilecek güçlü iş birlikleri, yalnızca ekonomik faydalar sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda yeni bir jeopolitik rekabet modeli sunabilir – çatışma yerine iş birliğine dayanan bir model.
Önümüzdeki yıllar, Avrupa’nın bu fırsatı değerlendirip değerlendiremeyeceğini gösterecek. Ancak kesin olan bir şey var: Orta Asya, artık Avrupa dış politikasının ihmal edilen bir köşesi olmaktan çıkıyor.
