Bu bağlamda, bazı günlerin “kutsal” kabul edilmesi de insan eliyle yaratılmış bir kabuldür. Özellikle cuma gününün bazı kültürlerde dini anlamlar yüklenerek kutsallaştırılması, doğrudan tarihsel ve sosyolojik bir sürecin ürünüdür. Arap toplumlarında İslam öncesinde de özel anlamlar yüklenen cuma, İslam’ın gelişiyle farklı bir biçimde sistemleştirilmiş ve bugüne kadar taşınmıştır.
Tarihin ya da takvimin başlangıcını nereye yerleştirirsek yerleştirelim, “gün” dediğimiz şey bu başlangıca göre şekillenir. Oysa gün, doğada sabit bir gerçeklik değildir. İnsan zihninin, zamanı anlamlandırmak ve ölçmek için geliştirdiği yapay bir kurgudur.
Bilimsel bulgulara göre Dünya hem kendi ekseni etrafında hem de Güneş etrafındaki yörüngesinde zamanla yavaşlamaktadır. Jeofizik veriler, Ay’ın çekim etkisiyle oluşan gelgit sürtünmesinin Dünya’nın dönüş hızını yavaşlattığını göstermektedir. NASA verilerine göre, Dünya’nın eksenel dönüşü her yüzyılda yaklaşık 1.7 milisaniye uzamaktadır. Dinozorlar çağında bir gün, bugünkünden daha kısaydı; yaklaşık 23 saat civarındaydı. Bu yavaşlama çok küçük oranlarda olsa da milyonlarca yıl içinde birikerek gün uzunluğunda anlamlı farklar yaratmıştır.
Benzer biçimde, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesi de sabit değildir. Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin kütleçekimsel etkileri, Dünya’nın yörüngesini ve dolayısıyla yıllık süresini mikroskobik ölçülerde de olsa etkilemektedir. Bu bilimsel gerçekler ışığında gün ya da yıl dediğimiz zaman aralıklarının, doğada sabit değil, değişken ve insani kurguya dayalı olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Evrenin kutsal günü olmaz; insan zihni, doğaya anlam yükleyerek kendine zaman inşa eder.
Bu bağlamda, bazı günlerin “kutsal” kabul edilmesi de insan eliyle yaratılmış bir kabuldür. Özellikle cuma gününün bazı kültürlerde dini anlamlar yüklenerek kutsallaştırılması, doğrudan tarihsel ve sosyolojik bir sürecin ürünüdür. Arap toplumlarında İslam öncesinde de özel anlamlar yüklenen cuma, İslam’ın gelişiyle farklı bir biçimde sistemleştirilmiş ve bugüne kadar taşınmıştır. Ancak bu tarihsel evrimi görmezden gelip, her cuma sabahı “Hayırlı Cumalar” dilekleriyle bir tür bilinçsiz tekrar içine girmek, sorgulayıcı aklın değil, teslimiyetçi geleneğin ürünüdür.
Daha da düşündürücü olan, bu kalıplaşmış dini dileklerin Türkçe sosuyla sunulmasıdır. Türk milliyetçiliğiyle İslamcı gelenek arasında sıkışmış bir kimliğin dışavurumudur bu. Türkçe konuşup Arap geleneğinin inşa ettiği bir günü kutsamak; düşünsel olarak sömürgeleştirilmiş bir zihin durumunun göstergesidir.
İbrahimî dinlerin tamamında, tarih boyunca halkları rasyonel akıldan uzaklaştıran, sorgulamadan ziyade itaat eden yapılar inşa edildiğini görüyoruz. Bu dinî yapılar, halkları bilimsel yöntemden ve eleştirel düşünceden uzaklaştırarak, toplumları dogmaya bağımlı hale getirmiştir. Rasyonaliteyi terk eden her toplum gibi biz de bu zihinsel çözülmenin sonuçlarını ağır şekilde yaşıyoruz.
Bugün Türkiye’nin içinde bulunduğu kültürel, siyasal ve entelektüel çöküşün temel nedenlerinden biri de bu zihinsel kopuştur. Arap kültüründen devralınan kutsal gün kavramlarının, sorgusuz sualsiz tekrar edilmesi, kültürel olarak neye ait olduğumuzu bilemememize neden olmuştur. Eğer Atatürk ün gösterdiği çağdaş uygarlık yolundan ve onun çizgisindeki Türk milliyetçiliğinden saparak, Arap merkezli bir dini kültürün peşine takılmasaydık, bugün belki de çok daha kendiyle barışık, bilimsel temele dayanan bir toplumsal yapı inşa edebilirdik.
En hazin olanı ise, Türkçülük söylemiyle yoğrulmuş bazı çevrelerin dahi bu “hayırlı cuma” kalıbının taşıyıcısı haline gelmesidir. Bu durum, maruz kalınan ideolojik beyin yıkamadan henüz uyanılamadığının en açık göstergesidir.
Unutmayalım: Günler bir doğa yasası değil, insan icadıdır. Zaman, evrenin değil insanın ölçüsüdür. Kutsal gün yoktur; sadece insanlar vardır ve onların neye kutsallık atfettiği. Gerçek kurtuluş, aklın ve bilimin rotasına yeniden dönmekle mümkündür.
