Seçimle gelen bir hükümet, 1933 yılında Hitler gibi seçimleri kazanır ve anayasanın sadece değiştirilebilir maddelerini değil, hiçbir hükmünü kabul etmiyorum derse bu nasıl önlenecektir? Yukarıda 20’inci maddenin 4. Bendinde belirtilen soyut bir direnme hakkı dışında Amerika’da halkın silahlanarak anayasayı koruma görevini üstlenmesi gibi bir düzenleme var mıdır? Evet vardır demek mümkün.
Alman Anayasasını Kim Koruyor?
Almanlar tarihleri boyunca 4 kez imparatorluk (Reich), ikisi de yakın dönemde olmak üzere 2 kez de Cumhuriyet kurdular. Tartışmalı Kutsal Roma Cermen İmparatorluğunu bir kenara koyarsak bunlar içinde dikkate değer olanları: Alman Birliğini sağlayan İkinci Reich (1871-1918), Hitler tarafından kurularak 1933-1943arasında yönetilen Üçüncü Reich ve bugün, Hitler yanlılarının olmayan bir imparatorluğu sanal olarak ifade etmek üzere kullandıkları Dördüncü Reich’dır. İki Cumhuriyet ise , 1919 da ilan edilen Weimar ve 1949’da ilan edilen Bonn Cumhuriyetleridir.
Birinci Dünya Savaşının kaybedilmesinden sonra yaşanan büyük kargaşayı komünist bir devrim olmadan atlatan Almanya’nın Ulusal Meclisi, 1919 yılında, monarşiyi lağvederek, ülkenin parlementer demokrasiye dayalı bir Cumhuriyet olmasını sağlayacak anayasasını kabul etmiştir. Yeni anayasanın hazırlandığı yer olan Weimar şehrinin ismine izafeten Weimar Cumhuriyeti denilen bu dönem, Hitler’in 1933 yılında seçimleri kazanması ile ilan ettiği Üçüncü Reich’e kadar sürmüştür.
Yeni anayasa ile kurulan Weimar Cumhuriyeti; Versay Anlaşmasının toplumda yarattığı haksızlığa uğramış olma hissi, sömürgelerin kaybedilmiş olması, Polonya lehine toprak kayıpları, Almanya’ya yüklenen büyük savaş tazminatı, Avusturya ile birleşme yasağı ve liberal bir demokrasi için gerekli olan sivil uzlaşma kültürünün olmadığı ülkede, şartlar, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin (NSDAP)seçimleri kazanmasını kolaylaştırmıştır.
1933’te iktidara gelen Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi, zaten krizler ve toplumsal ayrışma ile baş edebilmek için uzun süredir sıkıyönetimle yönetilen ülkede, işlevlerinin çoğu elinden alınmış parlamentoyu yok hükmüne indirip seçimleri iptal edince, hukuken olmasa da anayasa fiilen yürürlükten kaldırılmış oldu. Weimar Anayasa’sında düzenlenen özgürlükler (Özellikle 48. maddede belirtilenler) anayasal kurumlar ile denge ve denetim mekanizmalarının çıkarılan kararnamelerle yok edilmesinin sonucunda Dünya Savaşı sürecine girilmiş, 4 yılda 80 milyondan fazla insanın öldüğü kanlı bir dönem yaşanmıştır.
İkinci Dünya Savaşından sonra yargılanmalar, barış anlaşmaları ve müttefikler tarafından Almanya’nın geleceği hakkında karar verilmesi için geçirilen 2,5 yıllık süreden sonra, halen geçerli olan Alman Temel Kanunu (anayasası) hazırlanmaya başlandı. Anayasayı hazırlayanlar, müttefikler tarafından görevlendirilen bazı entelektüellerdir. Hazırlanan metne daha sonra doğu ve batı Almanya’nın birleşme arzusunu bariz kılmak üzere, (4 temel ülkeden oluşan müttefiklerden, İngiltere, Amerika ve Fransa’nın kontrolündeki bölgelere Batı Almanya, Rusya’nın kontrolünde kalan bölgeye Doğu Almanya denilmiş ve Demokratik Almanya Cumhuriyeti adıyla ayrı bir ülke kurulmuştu. Temel Kanun metni Federal Almanya Cumhuriyeti adıyla yeniden kurulan devlette geçerli olmuştur) anayasa (Verfassung) değil Temel Yasa (Grundgesetz) denilmiştir.
Bonn Cumhuriyetini kuran Temel Yasa, 9 Mayıs 1949 tarihinde kabul edilmiş, 12 Mayıs 1949 tarihinde de müttefik kuvvetler tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Bu anayasada yapılması gereken değişiklikler 1990 yılında iki Almanya’nın birleşmesi sonrasında müttefikler tarafından bir kez daha onaylanmıştır. Anayasanın gerekçesinde yer alan referendum şartı hiçbir zaman gerçekleştirilmemiştir.
1949 yılında kabul edilen Alman Temel Kanunun 1. ve 20. maddeleri yeni bir diktatörlük oluşturulamayacak şekilde düzenlenmiştir. Bu maddelerde İnsan Hakları, Demokrasi, Cumhuriyetçilik, Toplumsal Sorumluluklar, Federalizm ve Hukukun Üstünlüğü gibi konular düzenlenmiş olup, bu konularda anayasal hükümler değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez. Anayasanın bu hükümlerinin değiştirilemez olduğunu düzenleyen 79. maddesi aşağıdaki gibidir.
Madde 79 [Anayasanın değiştirilmesi]
(3) Federasyonun eyaletlere bölünmesine, eyaletlerin yasamaya esasen katılmaları ilkesine veya 1 ve 20 maddelerde yazılı esaslara ilişkin bir Anayasa değişikliği yasaktır.
Bu yasaklar Federasyon olarak bir arada ve bölünemez bir bütün devlet isteğini ortaya koyan 1. ve 20. maddelerinin metinleri aşağıdaki gibidir.
Madde 1 [İnsanın onur ve haysiyetinin korunması]
(1) İnsanın onur ve haysiyeti dokunulmazdır. Tüm devlet erki ona saygı göstermek ve onu korumakla yükümlüdür.
(2) Alman Milleti, bu nedenle dokunulmaz ve devredilmez insan haklarını, yeryüzünde her insan topluluğunun, barışın ve adaletin temeli olarak kabul eder.
(3) Aşağıda belirlenen temel haklar, yasama, yürütme ve yargı organlarını doğrudan doğruya bağlar.
Yukarıda yasama yürütme ve yargı organları açısından bağlayıcı olan ve bağlayıcılığı değiştirilemeyecek hükümler anayasanın başlangıç kısmını oluşturan toplam 19 maddeden oluşmaktadır.
Devletin temel niteliklerinin belirlendiği ve yine değiştirilmesi yasak olan 20. maddede aşağıdaki hususlar düzenlenmiştir.
Madde 20 [Devletin ana ilkeleri; direnme hakkı]
(1) Almanya Federal Cumhuriyeti, demokratik ve sosyal bir Federal Devlettir.
(2) Egemenlik tümüyle halkındır. Halk, egemenliğini, seçimler ve oylamalar aracılığıyla ve yasama, yürütme ve yargı yetkileriyle donanmış özel organlar eliyle kullanır.
(3) Yasama, anayasal düzene, yürütme ve yargı organları ise yasa ve hukuka bağlıdırlar.
(4) Bu Anayasa düzenini ortadan kaldırmak isteyen herkese karşı, başka bir çözümün bulunmaması halinde, bütün Almanlar direniş hakkına sahiptir.
Madde 20 a [Doğal yaşam kaynaklarının ve hayvanların korunması] Gelecek kuşaklara karşı da sorumlu olan devlet, doğal yaşam kaynaklarını anayasal düzenin çerçevesinde yasamayla, yasalara ve hukuka uygun olarak yürütme ve yargı organlar aracılığı ile korur.
Bunlarin dışında Alman Anayasasına göre Faşist ve Komünist Partiler ile Dini temele dayalı siyasi partilerin kurulması ve faaliyet göstermesi anayasaya aykırıdır. Bu nedenle böyle bir durumun varlığının saptanması durumunda ilgili siyasal parti derhal kapatılmaktadır. İlgili anayasa maddesi aşağıdaki gibidir.
Madde 21 [Siyasi partiler]
(2) Amaçlarına ve taraftarlarının tutumuna göre, özgür ve demokratik temel düzeni zedelemek veya ortadan kaldırmak veya Alman Federal Cumhuriyetinin varlığını tehlikeye sokmak eğilimini gösteren siyasi partiler, Anayasaya aykırıdırlar. Anayasaya aykırılık hakkında Federal Anayasa Mahkemesi karar verir.
Bütün bu düzenlemelerin varlığında Amerika için sorduğumuz ya Thomas Jefferson Federal Yüksek Mahkemenin kararını kabul etmiyorum deseydi ne olurdu sorusunu bu kez Almanya için sormamız gerekiyor. Seçimle gelen bir hükümet, 1933 yılında Hitler gibi seçimleri kazanır ve anayasanın sadece değiştirilebilir maddelerini değil, hiçbir hükmünü kabul etmiyorum derse bu nasıl önlenecektir? Yukarıda 20’inci maddenin 4. Bendinde belirtilen soyut bir direnme hakkı dışında Amerika’da halkın silahlanarak anayasayı koruma görevini üstlenmesi gibi bir düzenleme var mıdır?
Evet vardır demek mümkün.
Federal Anayasayı Koruma Teşkilatı (Bundesamt für Verfassungsschutz- BfV) 1950 yılında kurulan bu teşkilat halen müttefiklerin teminatı ve gözetimi altında faaliyet göstermektedir. Teşkilatın görevleri: demokratik düzeni ilgilendiren tehditler konusunda istihbarat toplamak, Federasyon ya da devletlerden birinden ve halkların barış içinde bir arada yaşama güvenliğinden, karşı istihbarat, koruyucu güvenlik ve karşı-sabotajları gerçekleştirmektir. Denetim altında istihbarat örgütü gibi çalışmakta olup ajanları silah taşımazlar. Merkezi Köln’dedir.
Teşkilat 7 bölümden oluşmaktadır.
- IT ve İşletimsel İstihbarat Teknolojileri
- Merkezi Hizmetler ve Destek Birimi
- Aşırılıkçı Kanatlar (kendi içinde sağ ve sol olarak ayrılır)
- Karşı Casusluk, Koruyucu Güvenlik ve Karşı Sabotaj
- Güvenlik Tehditleri; Yurt Dışından Yönelen Yabancı Aşırılıklar
- İslami Radikalizm ve Terör
Federal Almanya Cumhuriyetinde bu yapıya olağanüstü önem verilerek eski bakanlar, cumhurbaşkanı ve çeşitli politikacılar yönetici olarak görev yapmıştır. Topladığı istihbarî bilgilerle pek çok siyasal parti kapatılmış ve kapatılan partilerin üyeleri hüküm giymiştir. Bununla birlikte Teşkilat Başkanlarının Doğu Almanya’ya kaçması da dahil olmak üzere toplanan bazı bilgilerde karar alıcıları yanıltma ve yönlendirme çabaları belirlenmiş ve teşkilat üyelerine ağır cezalar verilmiştir. Bu nedenle sık sık eleştirilmektedir.
Bu teşkilatın büyük ve köklü siyasal partilerin varlığı şartlarında çalışmasını sağlayan bir başka güç daha vardır: ülkedeki 44 Adet Amerikan Üssü. Üsler, İkinci Dünya Savaşından sonraki soğuk savaş döneminde bir yandan ileri karakol olarak çalışmak üzere oluşturulmuşken, diğer yandan da Almanya’daki siyasal sistemin aşırı bir ucun eline geçmemesi ve komünist bir devrim olmamasını sağlamak üzere konuşlandırılmıştır. Bu üslerin bir kısmının varlığına 1990’dan sonra gerek kalmadığı gerekçesi ile son verilmiştir. Bununla birlikte, Müttefiklerin, 1990 anayasa değişikliklerini onaylanmasında olduğu gibi Almanya’nın iç işlerini denetleme ve ülkenin aşırı uçlara savrulmasını önleme görevi devam etmektedir. Bu nedenle de Alman Anayasasını koruma görevi doğrudan doğruya Müttefikler (Amerika, İngiltere ve Fransa) tarafından yerine getirilmektedir.
Denilebilir ki, Anayasanın geçerliliğini sürdürmesi ve ülkedeki anayasal düzenin devamı namlunun ucunda durmaya devam etmektedir.
