45 bine yakın kişinin yaşamını yitirdiği, 11 ilde 14 milyon kişinin etkilendiği, artçı sarsıntıların iki yıl sürmesinin tahmin edildiği, resmi verilere göre 164 binden fazla binanın yıkıldığı veya acil olarak yıkılmasına karar verildiği “6 Şubat depremlerinin” üzerinden 21 gün geçti.
Üçüncü günde kentlerin bir yıl içinde yeniden inşasını taahhüt eden hükümet, ikinci haftada sözleşme imzalamaya başladı.
ANKA Haber Ajansı’ndan Sinan Tartanoğlu ve Mahir Bağış; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, TOKİ ve Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER) tarafından hazırlanan “Afet Bölgesi Tasarım Alanları Rehberi”ne ulaştı.
Buna göre Kahramanmaraş, Malatya, Osmaniye, Hatay, Adana’da toplam 23 milyon 426 bin metrekare alanda 85 bin 250 yeni daire yapılacak. Kalyon, Kuzu Grup, Optimal gibi iktidara yakın dokuz şirket yüklenici firma, altı şirket ise müellif firma olarak belirlendi.
Oda başkanları ve uzmanlar “zemin etüdü yapılmadan” ve “artçı depremler sürerken acele yapılacak” inşaatlara tepki gösterdi.
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, “Bu konutların nerelere kurulacağına yönelik gerekli jeolojik, jeofizik etütlerini yapmadan alelacele başlanması yanlış… Diğer projeler gibi bunun da bir rant hamlesi ve seçimlere yönelik bir hamle olarak değerlendiriyorum” dedi. Şehir Plancıları Odası Başkanı Gencay Serter, “Şu anda zaten planlama süreci yok. Sadece konutlara ilişkin proje yürüyor. Kanunlar ve yönetmeliklerle ortaya konulmuş gereklilikler bile dışlanmış durumda” diye konuştu.
Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan ise “TOKİ’nin seçeceği yerlere ilişkin biraz kaygılarımız var. Fay zonları üzerine bina yapan bir kurumun yer seçimine de pek güvenmediğimizi özellikle ifade edeyim” değerlendirmesini yaptı. Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş ise “Hükümet bu konuda acele ediyor. Son derece sakıncalı bir politika veya deprem sonrası yol haritası” dedi.
Türkiye’de, 6 Şubat saat 04.17’de Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde meydana gelen 7,7 büyüklüğündeki depremle sallandı. Ardından saat 13.24’te merkez üssü Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesi olan 7,6 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi. Depremler, 11 ilde yıkıma neden oldu. Yaklaşık 13 milyon yurttaşın etkilendiği depremlerde arama kurtarma çalışmaları sürerken 20 Şubat akşamı Hatay’da 6,4 ile 5,8 büyüklüğünde iki deprem daha meydana geldi.
9 BİN 470 ARTÇI SARSINTI
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar’ın, 25 Şubat’ta yaptığı açıklamaya göre; 6 Şubat depremlerinin ardından 9 bin 470 artçı sarsıntı meydana geldi. Tatar, “Bu, gerçekten çok büyük bir rakam. Yani depremlerin sonrasındaki artçı sarsıntıların sayısında şu ana kadar bir düzenli azalmanın olmadığını görüyoruz. Bu artçı sarsıntıların en az 2 yıl kadar sürmesini beklediğimizi ifade etmek istiyorum. Ortalama 3 dakika civarında bir artçı sarsıntının yaşandığını ifade etmekte yarar var” dedi. Son olarak 27 Şubat’ta 09.19’da Kahramanmaraş Ekinözü’de, 7 kilometre derinlikte 4.3 büyüklüğünde deprem yaşandığı açıklandı.
44 BİN 218 KİŞİ YAŞAMINI YİTİRDİ, 14 MİLYON KİŞİ DEPREMZEDE
İki hafta arayla yaşanan dört büyük depremde, 24 Şubat’ta açıklanan resmi verilere göre; Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elâzığ illerinde 44 bin 218 kişi yaşamını yitirdi. Resmî açıklamalara göre depremlerden 11 ilde 14 milyon kişi etkilendi.
3 GÜN SONRA İLK “İNŞAAT” AÇIKLAMASI: “BİR YIL İÇERİSİNDE KONUTLARIN İNŞASINI GERÇEKLEŞTİRECEĞİZ”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden geçen üçüncü günde, 9 Şubat’ta; yıkılan kentlerin inşası ile ilgili ilk açıklamayı yaptı. Erdoğan, Adıyaman’da; “Ve şimdi de ben milletime sesleniyorum, inşallah bir yıl içerisinde TOKİ olarak bu konutların inşasını gerçekleştireceğiz… Bir yıl içerisinde de inşallah konutlarımızı bitireceğiz” dedi. Erdoğan, benzer açıklamaları; depremden etkilenen tüm illere yaptığı ziyaretlerde yineledi.
ERDOĞAN, 15. GÜNDE: SADECE MART AYI İÇİNDE 11 İLİMİZDE 200 BİN KONUTUN İNŞASI İÇİN İLK ADIMI ATIYORUZ”
Erdoğan, 20 Şubat’ta yaptığı açıklamada, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin de katıldığı Kahramanmaraş ziyaretinde; “Sadece mart ayı içinde 11 ilimizde 200 bin konutun inşası için ilk adımı atıyoruz” dedi. Erdoğan, “Yeni konutlarımız, zemin artı 3 veya 4 katı geçmeyecek şekilde, güvenli yerlerde inşa edilecek. Yerinde ihya edilecek yerleşim yerlerinde de bilimsellik, hızlılık ve yapıların güçlülüğü ilkelerinden asla taviz vermeyeceğiz” diye konuştu.
164 BİN 321 BİNANIN YIKIK, ACİL YIKILACAK VE AĞIR HASARLI OLDUĞU BELİRLENDİ
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’un,23 Şubat’ta Adıyaman Afet Koordinasyon Merkezi’nde yaptığı açıklamalara göre, depremlerin ardından 1 milyon 250 bin binada hasar tespit çalışması yapıldı. Bunlardan 164 bin 321 bina; “yıkık”, “acil yıkılacak” ve “ağır hasarlı” olarak tespit edildi.
BAKAN KURUM, 18. GÜNDE AÇIKLADI: “SON ÜÇ GÜNDE 7 BİN 222 KONUT VE 36 DÜKKÂNIN SÖZLEŞMELERİNİ GERÇEKLEŞTİREREK…”
Kurum, aynı açıklamasında; “En doğru yer seçimine, şehrin ileri gelenleriyle karar vermeye gayret gösteriyoruz. İki gün önce Adıyaman, Gaziantep ve Kilis’te toplamda 1797 konutumuzun sözleşmelerini imzaladık ve inşaat sürecine başladık. Dün Adana’da 590, Gaziantep’te 600, Hatay’da 364, Kahramanmaraş’ta 1019, Şanlıurfa’da 534 olmak üzere 3 bin 107 yeni yuvamızın sözleşmesini imzaladık. Bugün; Gaziantep ilçelerinde 400, Hatay’da 1317, Malatya’da 599 konut olmak üzere 2 bin 316 konut ve 36 dükkânın sözleşmelerini imzalıyoruz. Depremin ardından 18’inci gün itibarıyla baktığımızda, son üç günde 7 bin 222 konut ve 36 dükkânın sözleşmelerini gerçekleştirerek Cumhuriyet tarihinin en büyük afet konut yapım inşaat sürecini hızlı bir şekilde yürütmeye gayret gösteriyoruz.”
İNŞAAT ALANLARI İÇİN OHAL KARARNAMESİ
İnşaata ilişkin çalışmaları hızla sürerken, 8 Şubat’ta 10 ili kapsayacak şekilde ilan edilen Olağanüstü Hal kapsamında 24 Şubat’ta yeni bir Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlandı. OHAL Kapsamında Yerleşme ve Yapılaşmaya İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne ile OHAL’in uygulandığı 10 ilde; afetten etkilenen geçici ve kesin iskân alanlarının Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından resen belirlenmesi sağlandı. Fiilen orman vasfı taşımayan alanların vasfı değiştirilerek, Hazine adına tescil edilmesinin önü açıldı. Kararnamede; geçici ve kesin iskân alanlarında, kiraya verilen mesire yerleri, orman parkları ve taşınmazlara ilişkin kiralama sözleşmeleri ile maden ruhsatlarının resen iptal edilmiş sayılması için düzenleme yapıldı.
ANKA, BAKANLIĞIN PLANLARINA ULAŞTI: MİLYONLARCA METREKARE ALAN, ON BİNLERCE KONUT VE HÜKÜMETE YAKIN İNŞAAT ŞİRKETLERİ
ANKA Haber Ajansı; iktidarın depremin 18. gününde hazırlanan yeniden yapılaşma planlarına ulaştı. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve TOKİ ile birlikte Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER), “Afet Bölgesi Tasarım Alanları Rehberi” hazırladı.
Rehbere göre; 5 ilde toplamda 23 milyon 426 bin metrekare alan yeni proje alanı olarak belirlendi. Bu alanların üzerinde toplamda 85 bin 250 yeni daire üretilmesi planlandı. Projelerin hangi şirketler tarafından yürütüleceğine dair bilgiler de rehberde yer aldı.
KAHRAMANMARAŞ, MALATYA, OSMANİYE, HATAY, ADANA
Rehberde; Kahramanmaraş, Malatya, Osmaniye, Hatay, Adana illeri için ilçe ilçe proje alanları belirlendi, yeni üretilecek daire sayıları hesaplandı. Belgeye göre, projelerin hangi şirketler tarafından yürütüleceği de belirlendi. Rehbere göre; proje alanları, alanlar üzerinde üretilecek konut sayısı ve projeleri yürütecek ve projelerin müellifi olacak iktidara yakınlığı ile bilinen şirketler şöyle:
MARAŞ PROJESİ; KALYON, NKY VE ANT YAPI’YA
Kahramanmaraş: il genelinde 4 milyon 9 bin metrekare alan üzerinde proje hazırlanacak. Toplamda 17 bin 250 adet daire üretilecek.
Afşin’de, Merkez Proje Alanı’nda; 750 adet yeni daire yapılacak. Bu proje Kalyon ve İki Design şirketleri tarafından yürütülecek.
Elbistan’da, Doğu Proje Alanı’nda; 2500 daire üretilecek. Bu projenin yürütücüsü NKY şirketi ve Mental Design olarak belirlendi.
Onikişubat İlçesi’nde, Önsen Proje Alanı’nda 10 bin adet daire yapılacak. Proje; NKY isimli şirket tarafından yürütülecek.
Türkoğlu Proje Alanı’nda; 2 bin adet daire üretilecek. Bu proje de Kalyon tarafından yürütülecek. Projenin müellifi ise ABOUTBLANK olacak.
Depremin merkez üssü Pazarcık ilçesinde, İncirli Proje Alanı’nda; 2 bin adet daire üretilecek. Projenin; ANT Yapı ve MKN Mimarlık tarafından yürütüleceği görüldü.
MALATYA PROJESİ; KUZU GRUP, EGE YAPI VE DOME ŞİRKETLERİNE
Malatya: 8 milyon 600 bin metrekare alan üzerinde 30 bin adet daire yapılacak.
Malatya’nın Battalgazi İlçesi’ndeki Çamurlu Proje Alanı’nda 15 bin adet daire üretilmesi planlandı. Çamurlu Projesi DOME şirketi tarafından inşa edilecek projenin müellifi DOME ve CROSS WORK şirketleri olacak.
Yeşilyurt İlçesi’ndeki İkizce Proje Alanı’nda 10 bin adet daire üretilmesi planlandı. İkizce Projesi’nin yürütücüsünün Kuzu Grup, müellifinin ise AGM Mühendislik olacağı görüldü.
Doğanşehir Proje Alanı’nda ise 5 bin adet daire üretilecek. Bu proje ise EGE Yapı ve Mimar Mimarlık’a verilecek.
9.4 MİLYON METREKARELİK HATAY PROJESİ KALYON’UN DA ARALARINDA OLDUĞU 5 ŞİRKETE
Hatay: Kent genelinde 9 milyon 417 bin metrekare alan üzerinde 31 bin adet daire üretilecek.
Rehbere göre, Antakya’da 8 milyon 617 bin metrekare alan; 10 ayrı proje alanına ayrıldı. Bu alanlar üzerinde toplamda 27 bin yeni konut üretilecek. Antakya projeleri; Kalyon, NEF, Tahincioğlu ve Optimal şirketleri tarafından yürütülecek. Bazı projelerin yürütücüleri, aynı zamanda müellifleri olacak.
Belen Proje Alanında, 200 bin metrekare alan üzerinde 1000 adet konut üretilecek. Belen Projesi’nin yürütücüsü Tahincioğlu, müellifi Kayabay Mimarlık olacak.
Samandağ’da, Mağaracık Proje Alanı’nda; 600 bin metrekare alan üzerinde 3 bin adet daire ise Kalyon tarafından yapılacak.
OSMANİYE’DE 5 BİN KONUT İŞİ EGE YAPI’YA
Osmaniye: Merkez Proje Alanı’nda, toplamda 1 milyon metrekare alan üzerinde 5 bin adet konut üretilecek. Projeyi Ege Yapı üstlenecek.
Adana: Kentte açılacak Çukurova Proje Alanı’nda, 400 bin metrekare arazi üzerinde 2 bin adet yeni daire üretilecek. Projenin hem yürütücüsü hem müellifi Optimal adlı şirket olacak.
İŞTE O ŞİRKETLER VE ALDIKLARI BAZI KAMU İHALELERİ
“Afet Bölgesi Tasarım Alanları Rehberi İl Ölçeği” başlıklı planında belirlenen il il, ilçe ilçe belirlenen projelerin 9 yüklenici şirket ve 7 müellif şirket eliyle yürütülmesi planlanıyor.
Belgeye göre, projede; Kalyon, Kuzu Grup, Ege Yapı, Nef, Tahincioğlu, Optimal, Dome, NKY ve ANT Yapı şirketleri yüklenici olarak belirlendi.
Kalyon İnşaat: Kalyon İnşaat, dünyada en çok kamu ihalesi alan 10 şirket arasında, beşinci sırada. Kalyon İnşaatın tek başına veya diğer hükümete yakın şirketlerle yürüttüğü projeler listesinde; İstanbul Havalimanı, Kuzey Marmara Otoyolu, Gaziantep Nurdağı-İslahiye Yolu, Marmaray, İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Ziraat Kuleleri de var.
Kuzu Grup: Kuzu İnşaat’ın yürüttüğü projeler arasında; İstanbul Fetihtepe Kentsel Dönüşüm Projesi, Siirt Devlet Hastanesi, Mardin Devlet Hastanesi, Afyon Lisesi restorasyonu ve ek bina inşaatı, Afyonkarahisar Dinar’da 400 daireli afet konutu var.
Optimal: Şirketin yönetim kurulu başkanı Burhan Özdemir, aynı zamanda MÜSİAD İnşaat Sektörü Kurulu’nun başkanı. İnşaat yönetimi alanında pek çok proje yürüten şirketin; İçişleri Bakanlığı 112 Acil Çağrı Merkezi, İstanbul Çekmeköy, Ümraniye ve Silivri Kaymakamlık binaları, Kütahya Sağlık Entegre Yerleşkesi, Maltepe Huzurevi, Marmara Üniversitesi Spor Kompleksi, İstanbul Ticaret Üniversitesi tarihi binası öne çıkan projelerinden birkaçı…
NKY Mimarlık: Mimari proje hazırlanması alanında şirketin projeleri arasında, Rize Artvin Havalimanı Elektrik Uygulama Projesi, İstanbul Kartal Lütfi Kırdar Eğitim Araştırma Hastanesi Projesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Kampus Alanı Projesi, Trabzonspor Stadyumu var.
Ant Yapı: İnternet sitesinde yer alan bilgilere göre, şirket; Galataport İstanbul Projesi’nin betonarme inşaat işlerini ve kapalı alan ince inşaat işlerini yürütüyor. Ümraniye Kültür Merkezie ve Alaçatı Marina’nın portföyünde yer aldığı şirket ayrıca, Rusya’da Yakutistan Bölgesi’nin Mirny kentinde havalimanı inşa etti.
UZMANLAR ZEMİN ETÜDÜ OLMADAN “ACELE PROJELERE” TEPKİLİ
Depremin üzerinden henüz 21 gün geçmesinin ardından yapılan bu planlamayı ANKA, ilgili oda başkanları ve uzmanlara sordu. Oda başkanları ve uzmanlar, planlama hakkında hiçbir bilgilerinin olmadıklarının vurgulayarak, zemin etüdü yapılmadan, artçı depremler sürerken 20 gün içerisinde bu planlamanın hazırlanmasını “acele bulduklarını” belirtiyor. Yer bilimci, Prof. Dr. Naci Görür de dün sosyal medya hesabında; “Deprem bölgesinde artçı depremlerin yoğun olduğu bu zaman diliminde inşaatlarda beton dökmek son derece sakıncalıdır. Beton pirizlenme süresinde ciddi çatlak ve tahribat alabilir ve görevini göremez hale gelebilir” paylaşımını yaparak bu tehlikeye dikkat çekmişti.
TMMOB BAŞKANI EMİN KORAMAZ: “BİR RANT HAMLESİ VE SEÇİMLERE YÖNELİK BİR HAMLE OLARAK DEĞERLENDİRİYORUM”
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Yönetim Kurulu Başkanı Emin Koramaz, projeye ilişkin iktidarın yeni bir seçim yatırımı olduğunu ve insan unsuru yok sayıldığını belirterek, ANKA’ya şunları söyledi:
“BU KONUTLARIN NERELERE KURULACAĞINA YÖNELİK GEREKLİ JEOLOJİK, JEOFİZİK ETÜTLERİNİ YAPMADAN ALELACELE BAŞLANMASI YANLIŞ”
“Bugün hala cenazelerin enkazlar altında beklediği ve çıkartılmadığı bir dönemdeyiz. Enkazlar dahi kaldırılmadan inşaat çalışmalarına, konut çalışmalarına başlamak oldukça yanlış. Bildiğiniz gibi bu büyük depremde üç kentimiz tamamen yok oldu; Maraş, Hatay ve Adıyaman tamamen yok oldu, birçok ilçe tamamen yok oldu. Şunun bilinmesi gerekir; kentler sadece konutlardan ibaret değildir. Kentler konutlarıyla, ticaret merkezleriyle, tarım alanlarıyla, kır kent ilişkileriyle, altyapı tesisleriyle, kültürel sportif donatılarıyla bir bütün. Bu tamamen yok olan ve yeniden kurulması gereken kentlerde konut çalışmalarına başlamadan önce birçok etüdün yapılması gerekir. Tamamen yıkılan bu kentlerin imar planları yenilenmeden, kent planları yapılmadan konut çalışmalarına başlamak hele hele bu konutların nerelere kurulacağına yönelik gerekli jeolojik, jeofizik etütlerini yapmadan bunların altyapıya olan etkileri değerlendirilmeden, bütünlüklü bir kent planlaması yapılmadan alelacele başlanması yanlış. İleride bu tür felaketlere yol açacak gelişmelere şimdiden zemin hazırlamak demektir.
Böylesi bir depreme gerekli hazırlıkları yapmayan deprem öncesi, deprem sırası ve sonrasında yapılması gerekenleri planlamayan, bilimi, tekniği, mühendislik gereksinimlerini, halk yararını devre dışı bırakarak tüm ülke coğrafyasını imara açan bunu bir rant unsuru olarak gören siyasi iktidarın yaşanan bu felaketten sorumluluklarını gizlemek için attığı bir göz boyama adımı, oldukça yanlış olarak değerlendiriyoruz. Her şeyden önce oraya kalıcı konutlar yapılmadan evvel geçici yerleşim alanlarının oradaki tüm toplumsal ihtiyacı karşılayacak şekilde yapılması gerekir; konteynır kentlerin sağlık kuruluşlarıyla, okullarıyla, psikolojik tedavi merkezleriyle, bunlar yapıldıktan sonra ikinci aşamada o kent planlamasının bir parçası olarak kalıcı konutların yapımına geçmek gerekir. Bu konutların nerelere yapılacağını bilmiyoruz, bu konutların yer seçimlerin hangi ölçütlerin alındığını bilmiyoruz, yer tespitlerinde bunların depreme ve diğer afetler dayanıklı olup olmadığı hiçbir bilimsel süzgeçten geçirilmedi. Ben yaptım oldu anlayışıyla ülke kaynakları yeniden yeni felaketlere zemin hazırlamak için belirli kesimlere aktarılıyor. Diğer projeler gibi bunun da bir rant hamlesi ve seçimlere yönelik bir hamle olarak değerlendiriyorum.
Siyasi iktidar; bilimi, tekniği, toplumsal gereksinimleri dışlayan politikalardan ivedilikle vazgeçmeli, yüzünü halkına dönmelidir, toplumsal yarar içeren projelere ülke kaynaklarını aktarmalıdır.
“BUNLAR NE ZAMAN YAPILDI, KİMİN ELİYLE YAPILDI, PROJELENDİRME VE KAYNAK YARATMA, BU PROJELERİ YAPACAK FİRMALAR NASIL TESPİT EDİLDİ”
Bu depremde 45 bine yakın canı kaybetmemizin, 10 binlerce yapı hasarının doğmasının, milyarlarca lira maddi hasar doğmasının onca kentin, o kentin kültürel tarihi, mekanlarının yok edilmesinin temel nedeni zaten bu tür politikalardan kaynaklanıyor. Eğer başlanacaksa bunun şartnameleri hazırlanacak, ihaleleri yapılacak, yer tespitleri yapılacak, bunlar ne zaman yapıldı, kimin eliyle yapıldı, projelendirme ve kaynak yaratma, bu projeleri yapacak firmalar nasıl tespit edildi, hiçbirimizin böyle bir gelişmeden haberi yok.”
JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN: “TOKİ’NİN SEÇECEĞİ YERLERE İLİŞKİN BİRAZ KAYGILARIMIZ VAR. FAY ZONLARI ÜZERİNE BİNA YAPAN BİR KURUMUN YER SEÇİMİNE DE PEK GÜVENMEDİĞİMİZİ ÖZELLİKLE İFADE EDEYİM”
ANKA’ya konuşan Jeoloji Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Alan, depremin büyük yıkım yarattığı bölgelerde konut çalışmalarının başlatılmasını şu sözlerle değerlendirdi:
“Deprem bölgesinde siyasi iktidar hızlı bir şekilde yeni yapılacak konut alanlarını belirleyerek 1 Mart’tan itibaren de bazı bölgelerde temel atma çalışmalarını başlatacağını ifade etti. Muhtemelen ilk çalışmaların geçmiş dönemde Toplu Konut İdaresi tarafından inşa edilen hemen çeperlerinde olacağını tahmin ediyoruz. 20 gün içerisinde henüz enkazlar dahi kaldırılmadan o bölgede yer seçimlerini yapmak, sondaj çalışmalarını yürütmek, sondaj çalışmalarına dayalı jeolojik, jeoteknik mikro bölgelendirme etütlerini gerçekleştirmek, elde edilen bu verilerle planlama süreçlerini yürütmenin çok olanaklı olmadığın düşünüyoruz. Bu işin bir toplumsal baskı olmakla birlikte bilimsel ve teknik araştırmalara da süre tanıyan bir zaman dilimin olması gerektiğini ifade ettik.
“20 GÜNÜN BU ÇALIŞMALAR İÇİN ÇOK ÇOK YETERSİZ OLDUĞUNU ÖZELİKLE BELİRTEYİM”
Bölgede depremden sonra oluşan yüzey kırıklıkları henüz doğru düzgün haritalanmış değil. Yine deprem sonucu meydana gelen sıvılaşma, yanal yayılma, heyelan, kaya düşmesi gibi çok sayıda zeminden kaynaklı deformasyonlar söz konusuydu, bunlar haritalanmış değil. Bu alanların mutlaka öncelikle haritaların çıkarılması ve kentsel yaşamın nereye kurulacağına ilişkin yerlerin belirlenmesinde bu haritaların mutlaka baz alınması gerekiyor. Urfa, Diyarbakır, Adana gibi kentler doğrudan fayın üzerinde olmamakla birlikte hemen kenarında yer alan ama bu depremde de çok sayıda binanın yıkılması ve ağır hasar görmesine neden olan kentlerde de buna ilişkin çalışmaların bütünlüklü olarak yürütülmesi gerekiyor. 20 gün daha 1 ay bile olmadı, 20 günün bu çalışmalar için çok çok yetersiz olduğunu özelikle belirteyim.
Yer seçimlerine ilişkin çalışmaların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütüleceği anlaşılıyor. İlgili kurumdan meslek örgütümüze bu yönde bir talep olmadığını ifade edeyim. Sadece faylardan uzak alanların seçilmesi o alanların güvende olduğu anlamına gelmez. Hele TOKİ’nin seçeceği yerlere ilişkin biraz kaygılarımız var. Geçmişte bazı yerlerde fay zonları üzerine bina yapan bir kurumun yer seçimine de pek güvenmediğimizi özellikle ifade edeyim.”
ŞPO BAŞKANI GENCAY SERTER: “BU SÜREÇ BİZE ŞÖYLE SÖYLÜYOR; ZEMİN ETÜDÜNE BAKIYORUZ EĞER UYGUNSA HERHANGİ BİR İMAR PLANI SÜRECİNE DAHİL OLMADAN SADECE VAZİYET PLANLARIYLA RUHSATLARIMIZI ALIYORUZ”
Şehir Plancıları Odası Yönetim Kurulu Başkanı Gencay Serter, kentlerin konutlarda ibaret olmadığını ve planlamanın dışlandığını kaydederek ANKA’ya şu değerlendirmeyi yaptı:
“BÜTÜNLÜĞÜ ÇÖZECEK YEGÂNE ENSTRÜMANINIZ PLANLARDIR”
“Hepimizin bildiği gibi kararname çıktı, 12 numaralı kararname, sonuç şu; bizim başından beri söylediğimiz bir şey vardı, bu kentler bütün olarak kimi yerlerde yıkıma uğradı dolayısıyla kent ölçeğinden başlayarak kentleri ve yakın çevresini ele alarak bütüncül bir planlanmanın en doğru yöntem olduğunu ısrarla dile getirdik. Şöyle bir yanlış var; konut alanlarının ivedilikle yapılması. Biz de oradaki depremzede vatandaşlarımızın konforlu yaşam alanlarına kavuşmalarını herkes gibi biz de istiyoruz ama şöyle bir yanlışlık olmasın kent sadece konuttan ibaret bir yapı değildir. Birçok sanayi, ticaret alanları konut alanlarıyla beraber çöktü. Bütün bu sektörleri için alan altyapısı ve üstyapısıyla ve bütün bu karmaşık sistem içerindeki bütünlüğü çözecek yegâne enstrümanınız planlardır. Burada ısrarla planlama sürecinin yürütülmesi gerektiğini söyledik. Çünkü bu kentlerimiz bizim kadim kentler, üzerinde yüzlerce yıl yaşayacağımız kentleri kurguluyoruz.
“PLANLAMANIN DEVRE DIŞI BIRAKILMASIYLA BERABER ALAN İÇİNDE PLANSIZ BİR GELİŞMENİN SÜRECEĞİNİ BU KONUDA BİR SIKINTI YAŞANABİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUZ”
Hem bu geçmişin birikimi hem de geleceğe yönelik kestirimler anlamında karmaşık yapıyı en makul çözebilmenin yolu planlar. Bizim nihai hedefimiz konutlarla beraber vatandaşlarımızın içerisinde refah ve konfor seviyesi en yüksek kent yapıları içerisinde yaşamlarını sürdürmeleridir. Ama bu kararnameyle planlama meslek disiplini tamamen sürecin dışına itilmiş durumda. Zemin ve yapı ölçeğinde tartışmalar yürüdüğü için zeminden yapıya geçene kadar aradaki en önemli meslek olan planlama maalesef devre dışı bırakıldı. Bu planlamanın devre dışı bırakılmasıyla beraber alan içinde plansız bir gelişmenin süreceğini bu konuda bir sıkıntı yaşanabileceğini düşünüyoruz.
Mevcuttaki planlara ilişkin 3194 ve mekânsal planlar yapım yönetmeliği gereğince imar planlarının yapılması noktasında belli standartlar ve belli gereklilikler vardı, bu süreç bize şöyle söylüyor; zemin etüdüne bakıyoruz eğer uygunsa herhangi bir imar planı sürecine dahil olmadan sadece vaziyet planlarıyla ruhsatlarımızı alıyoruz. Mevcut mevzuatların içerisinde belli gereklilikler vardı bütün bunlar devre dışı kaldı. Bu kararname hem kentin bütünlüğünü bozabilecek hem de uzun vadeli planlama sürecinin sağlıklı şekilde yürütülmesinin önünde bir engel olarak görüyoruz.
“1 AYDA PLANLAMASI GİBİ BİR SÜREÇ ÇOK RASYONEL GÖRÜNMÜYOR”
Şu anda zaten bir planlama süreci yok sadece konutlara ilişkin proje yürüyor, bu projelendirme sürecinde de kimi eksikliklerine rağmen belli bir bilimsel temeli olan rasyonel gereklilikleri olan kanunlar ve yönetmeliklerle ortaya konulmuş gereklilikler bile dışlanmış durumda. Kentlerin bu şekilde 1 senede, 1 ayda planlaması gibi bir süreç çok rasyonel görünmüyor. Bütün sektörleriyle beraber, bütün bileşenleriyle beraber, altyapı, üstyapı bütün donatılarının gözeterek bunun planlaması gerekiyor.”
PROF. DR. OSMAN BEKTAŞ: “HÜKÜMET BU KONUDA ACELE EDİYOR. SON DERECE SAKINCALI BİR POLİTİKA VEYA DEPREM SONRASI YOL HARİTASI”
Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, söz konusu planlamanın “iktidarın popülist bir politikası” olduğunu vurguladı. Bektaş, ANKA’ya şunları söyledi:
“Depremden sonra hala popülist politikaları sürdürmeye devam ediyoruz. Bugüne kadar deprem yönetmeliklerini yeterince uygulamadığımız için bu felaketleri yaşadık. Bu neticede bir hatadır ama bu hatadan hala ders çıkarmıyoruz. Yine popülist politikayla sanki vatandaşlara ev yapmak amacıyla bir an önce vatandaşları eve kavuşturmak amacıyla bu da bir popülist politikadır. Gelişigüzel, teknolojiye, tekniğe, bilime aykırı olarak 1 yıl içerisinde evler yapılacak. Bu mümkün değil. Bugün dünya standartlarına uygun, depreme dayanıklı, planlı, programlı, zemin etütleri olan, şehir planlamasını dikkate alan bir yapılaşma, şehirleşme mümkün değil. Eğer bu geçici bir iş ise bu da masraftır. Devlete, millete bir yüktür. Bu bakımdan acele edilmemesi gerekir, doğru düzgün enkaz kaldırıldıktan sonra, zemin etüdü yapılır, bu zemin etüdünün üzerine şehir plancıları yeni bir şehirleşme planı hazırlar ve onunu üzerine depreme dayanıklı binalar yapılır. Bu zaman alır ama maalesef hükümet bu konuda acele ediyor. Son derece sakıncalı bir politika veya deprem sonrası yol haritası.
Van depreminde, İzmit depreminden yapılan hatalar yine aynı şekilde yapılıyor. Deprem sonrası çalışmalar çok uzun zaman alır. Sadece bir şeyler yaptık, vatandaşları eve kavuşturduk deyip bütçeden önemli miktarda paranın gelişigüzel harcanması doğru değil görüşünü benimsiyorum.
“DENETİM AÇISINDAN DEVLETİN YANINDA MESLEK ODALARI DA TAMAMLAYICI BİR DENETİM YAPIYORDU, BU DENETİM ORTADAN KALDIRILDI”
Bu felaketlerin bir nedeni de gelişigüzel zemin etüt raporlarının yapılmasıdır. Mühendisler odasının yetkilerinin elinden alınması, yetkisiz bırakılması, inşaat mühendislerini, jeoloji mühendislerini tüm meslek odalarının zemin raporlarında, inşaat raporlarında yetkisiz bırakılması… Ben mesleğe başladığımda bir jeolog olarak meslek odasına kayıt olmak şarttı ama bugün gelinen noktada meslek odaları feshedilmiş durumda, yetkileri elinde alınmış temsili bir görevleri var. Halbuki denetim açısından devletin yanında meslek odaları da tamamlayıcı bir denetim yapıyordu, bu denetim ortadan kaldırıldı. Umarım bu depremden sonra meslek odalarına eski yetkileri verilir ve yapılan tüm zemin etüt çalışmaları, jeolojik, jeofizik çalışmalar daha düzenli, kontrollü, verimli bir hale getirilir. Tüm dünyada olduğu gibi meslek odaları sadece meslektaşlarının sosyal ve ekonomik haklarını korumak değil tüm vatandaşların haklarını korumakla görevlidir.”
