Yazarımız Roza Kurban’ın “Kazan Hanlığı” kitabı için kaleme aldığı tanıtım yazısı şu şekilde:
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ulu önder Mustafa Kemal Atatürk: “Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen hakikat insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır.”, mealindeki sözleri tarih yazımının öneminin altını çizmektedir. Köklü bir geçmişi olan Kazan Tatarlarının tarihi 1552 Rus işgalinden sonra işgalciler tarafından yazılmıştır. Yazılan tarihte Ruslar “medeniyet getiren”, “kurtarıcı” olarak lanse edilmiştir.
Kazan Tatar tarihini ilk kez tarafsız olarak kaleme alan Rus tarihçi Mihail Georgiyeviç Hudyakov’tur (1894–1936). Hudyakov’un en önemli çalışmalarından birisi 1923 yılında Kazan’da yayımlanan “Kazan Hanlığı Tarihine Özgü Araştırmalar” adlı eseridir. Tarihçi bu eserinde, Kazan Hanlığı’nın oluşumundan, çöküşüne, Hanlığın Rus himayesi devrinden ulusal yükseliş devrine, Kazan Hanlığının iç düzeninden, mimarisine kadar birçok konuyu incelemiştir. Hudyakov eserinde tarihi gerçekleri olduğu gibi kaleme almıştır. Bu durum Rusları rahatsız etmiş olmalı ki Hudyakov 19 Aralık 1936 tarihinde idam edilmiştir. Tarihçinin idamından sonra “Kazan Hanlığı Tarihine Özgü Araştırmalar” adlı eseri de yasaklanmıştır, unutturulmaya çalışılmıştır. Ancak milletin belleğinde yer edinen bu eser aradan yıllar geçse de unutulmamış, yayıncılar eseri tekrar okura ulaştırmak için fırsat beklemiştir. Ve uzun aradan sonra 1991 yılında kitap 25 bin tirajla Moskova’da İnsan Basımevi tarafından tekrar yayımlanmıştır. Söz konusu eseri eşim İklil Kurban ile birlikte Rusçadan Türkçeye çevirdik. Eser “Kazan Hanlığı” adı altında Memet Aydemir’in editörlüğünde Almanya’da yayımlanıp Amazon sitesinde satışa sunuldu. Stalin devri kurbanı M. Hudyakov’un “Kazan Hanlığı” eseri genel Türk Tarihi ile ilgilenen okurlarını beklemektedir. Zira Kazan Tatarları Tarihi Genel Türk Tarihinin bir parçasıdır.
