Son yıllarda kalkınma literatürüne giren önemli bir kavram var; Sosyal Sermaye.
Sosyal sermaye ne anlama gelir? Diye soracak olursanız, kısaca açıklayalım.
İki il düşünelim. Birçok yönden aynı imkânlara sahip iki il. Fiziki, beşeri ve doğal sermayeleri benzer olsun. Uygulanan ekonomik politikalar ile teşvik politikaları aynı olsun. Bu iki il’den birisi kalkınıyor, gelişiyor diğeri geri kalıyorsa, aradaki farkın Sosyal sermaye farkından kaynaklandığı ileri sürülmektedir.
Yapılan araştırmalarda bu tezi doğrulamaktadır.
Ülkemizde son yıllarda yıldızı parlayan iller vardır. Bunların başlıcalar Gaziantep, Kayseri, Denizli, Eskişehir, Erzurum, Konya, Çorum’dur. Bu illerin kısa bir süre içerisinde, komşu illeri geride bırakarak gelişmelerinin sebebi ne olabilir?
Örneğin, Kayseri’nin etrafında bulunan Sivas, Nevşehir, Niğde neden aynı başarıyı gösterememişlerdir. Oysa Fiziki, beşeri ve doğal sermayeleri aynıdır. Erzurum neden gün geçtikçe güçleniyor da, Kars ve Ağrı yerinde sayıyor. Örnekler çoğaltılabilir.
İşte bu çelişkiyi inceleyen uzmanlar gelişen illerin Sosyal sermayelerinin güçlü olduğu sonucuna varmışlardır.
Sosyal sermayenin en önemli unsuru “Güven”dir. Bir il’de hemşerilerin birbirlerine, çevrelerine ve kurumlara duyduğu güven ile kurumlar arasındaki güvenin derecesi o ilin Sosyal sermayesi demektir.
Verimliliğin temelinde o ildeki güven ortamı yatmaktadır. Esnaflar yasal formalitelere bakmadan birbirlerini destekleyebiliyorsa, kurumlar mevzuatlara takılmadan işbirliği yapabiliyorsa O il’de güven ortamı vardır demektir.
Biz il örneğini verdik. Oysa sosyal sermaye boyutu bir ülke içerisindeki bölgeler ile Ülkeler bazında da ele alınmış ve ilginç sonuçlara ulaşılmıştır.
Yapılan bir araştırmaya göre İsviçre’de güven düzeyi 68 dir. Hollanda’da 45.Türkiye’de ise 5
İsviçre’de Kişi başına GSYH 45.000, Hollanda’da 40.000,Türkiye’nin ise 8.000 dolardır.
Sosyal sermaye düzeyi ile kalkınmışlık arasında doğrudan bir orantı olduğu açıktır.
Ülkemizde yapılan araştırmalara bir örnek vermek gerekirse; Bazı bölgelerimizin sosyal sermaye endeksi sonuçları şöyledir.
Aydın, Denizli, Muğla bölgesi 0.79
Balıkesir, Çanakkale bölgesi 0.64
Erzurum, Erzincan, Bayburt -0,7
Kars, Ağrı, Ardahan, Iğdır -1.82
Görüldüğü üzere ilimizin de içinde bulunduğu bölgede Sosyal sermaye endeksi negatiftir ve en yakın komşularımızın bile oldukça altındadır.
Kars sosyal ve kültürel potansiyeli ile sosyal sermayesini yükseltebilecek, güven ortamını yaratabilecek, böylece geri kalmışlık kısır döngüsünü kırabilecek iç dinamiklere sahiptir. Ne var ki bu cevher açığa çıkarılamamıştır.
Köşemin elverdiği ölçüde değinmeye çalıştığım bu konu son derece önemsenmeli ve üzerinde durulmalıdır.
Kars’ta güven iklimi yaratılıp, Karslılık ortak paydasında buluştuğumuz an çözülemeyecek hiçbir sorunumuz yoktur. Karslıların da, Konyalılar, Kayserililer, Gaziantepliler kadar birbirlerine inandıklarına, güvendiklerine inanıyorum. O halde hepimizin mutlu olacağı bir Kars ideali etrafında neden bir araya gelemiyoruz, engel nedir?
Kafkas Üniversitemizin akademisyenleri ile SERKA Kars’ın Sosyal Sermayesi konulu bir çalışma yapsalar kanaatimce çok faydalı olacaktır.
