Karabağ ve işgal edilmiş toprakların kurtarılması veya bu meselenin halli için iki yol olduğunu tahmin ediyorum herkes biliyor:
1. Barışçı ve diplomatik yol
Bu yolu Merhum Elçibey ortaya koymuştu. Çözüm için de nerede ise işin sonuna gelinmekte idi. Elçibey’i Azerbaycan Başkanlığından uzaklaştıranlar bu mesele çözülürse, Kafkasya barış dünyasına dönecek ve Azerbaycan bölgenin en güçlü ülkesi olacaktı.
Elçibey ABD’yi devreye koyarak barışçı bir çözüm istediğini bildirmişti. Ermenistan da petrol yok, gaz yok, maden yok, fazla nüfusta yok. Bu gidişle yiyecek ekmek bile bulunamaz hale gelebilir. Bizim enerji kaynaklarımız var. Türkiye ve batının da bu kaynaklara ihtiyacı var. Türkiye ve Batıya en kısa yol Ermenistan’dan geçen yoldur. Ermenileri ikna edin, akıllarını başlarına alsınlar. Boru hattı Ermenistan’dan geçerse, kira parası bütün Ermenileri zengin hale getirir, hiç çalışmadan bütün Ermeniler mutlu hayata kavuşurlar.
Bu görüşü ABD kabul etti ve Ermenilere de bunu anlattılar. O tarihte Ermenistan Dışişleri bakanı(yanlış hatırlamıyorsam) ABD’li ve Amerika’da bir üniversitenin rektörü idi.
Ermenistan ve Azerbaycan bakanlarını ABD’ye önderdiler. Azerbaycan adına Petrol Nazırı Sabit Bagırov gitmişti ve görüşmelerden son derece başarılı ve olumlu haberler geliyordu.
Rusya ve İran bu işten rahatsızdı.
Eğer Elçibey Başkanlıktan uzaklaştırılmasa ve 10-15 gün daha Başkanlıkta kalsa bu antlaşma imza edilecek, Ermeniler işgal ettikleri topraklardan çekilecekti.
Suret Hüseyinov ve Haydar Aliyev hareketleriyle ülkenin ikinci %10 luk kısmı daha işgal edildi.
Aliyev Meclis Başkanı ve Başkan vekili olunca da Sabit Bahırov’u geri çağırdı. Görüşmeler sona erdi.
Bu yol bana göre hala açıktır ve denemeye değer bir yoldur.
Bu olmazsa bile Batı Almanya’nın “Doğu Almanya’yı Ruslar’dan satın aldığı gibi” bir metotla, Ermenistan’a beş veya on yıl ücretsiz petrol veya gaz verilerek İşgal edilmiş topraklardan çıkmaları sağlanabileceği gibi, Karabağ’ın mevcut resmi statüsü (Azerbaycan toprağı olduğu Ermenistan tarafından tanınır, Azerbaycan ‘da özerk bölge haline getirebilir).
2. Yol ise malum. Azerbaycan her şeyi bir kenara koyarak bütün ekonomisini savaşa göre düzenler. Ordusunun eğitimini, silahlanmasını tamamlar ve en fazla 3-5 gün içinde (Karabağ dahil) topraklarını kurtarır.
Her iki yol da Azerbaycan için önemli olmalıdır.
Türk İstiklal marşını yazan Şair Mehmet Akif diyor ki:
“Nevmîd olarak rahmet-i mev’ûd-i Hûda’dan,
Hüsrâna rızâ verme… Çalış… Azmi bırakma;”
***
“Ye’se hiç düşmeyecek zerrece imanı olan;
Sade siz derdi bulun, sonra kolaydır derman.”
***
“Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın…
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın.”
***
“Allah’a dayan, sa’ye sarıl, hikmete râm ol…
Yol varsa budur, bilmiyorum başka çıkar yol.”
