Diyanet İşleri Başkanlığı’nın talebi üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 2015 yılında Kadıköy rıhtımına “Ulu Cami” projesi hazırladı. Caminin, atık su arıtma tesisinin yanında bulunan ve İSKİ’nin ileri biyolojik arıtma tesisi yapmayı planladığı alanda kalan 34 bin metrekarelik dolgu alanına yapılması planlanıyordu.
Hâlihazırda otopark olarak kullanılan alana yapılması planlanan cami, şadırvan, kültür merkezi ile yeraltı otoparkı projesine; İstanbul 5 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 9 Kasım 2017 tarihli kararı ile onay vermişti.
Kadıköy Belediyesi de kurul karanın iptali için Kültür ve Turizm Bakanlığı’na dava açmıştı. Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin de müdahil olduğu davada İstanbul 3. İdare Mahkemesi 23 Kasım 2020 tarihinde istinaf yolu açık olmak üzere kurul kararını iptal etti.
Bakanlık kararı temyiz etti. Dosya Danıştay’a gitti ve tekrar idare mahkemesine gönderildi.
“ULAŞIM BASKISI YARATIR”
Dosyaya tekrar inceleyen İstanbul 3. İdare Mahkemesi, kurul kararı için 17 Kasım 2023 tarihinde oybirliği ile ikinci kez iptal kararı verdi. Kararda, cami projesinin bulunduğu alanda erişilebilir noktalarda başka camiler yer aldığına dikkat çekilerek projede önerilen otopark alanı ve caminin inşa edilmesi sonrasında kentsel doku üzerinde ciddi bir ulaşım baskısı yaratılacağının altı çizildi.
“TESCİLLİ AĞAÇLAR BULUNUYOR”
Mevcut bin 4 araçlık açık otopark kaldırılarak yerine tescilli ağaç grubunun bulunduğu yeşil alanın altına bin 242 araç kapasiteli kapalı otopark alanının önerilmesinin ulaşım planlama ilkelerine aykırı olduğu belirtildi.
Kararda “Bu alan mevcut durumda aktif yeşil alan olarak kullanılan, üzerinde tescilli ağaçların bulunduğu bir alan olup rekreasyon amaçlı kullanımlar sunması şehir planlama ilkeleri açısından önem taşıyor. Tescilli durumdaki ağaçların ise projeden nasıl etkileneceğine dair herhangi bir uzman değerlendirmesine rastlanmadı” denildi.
DOLGU ALANINA 24.2 KAT FAZLA İNŞAAT
Üzerine cami, şadırvan ve kültür merkezi yapılması planlanan alanın deniz sınırı içinde kaldığı ve dolgu alanı olduğuna işaret edilerek dolgu alanlarının çoğunluğunun açık alan olması gerektiği belirtildi.
Kıyı Kanunu Uygulama Yönetmeliğinde belirtilen maksimum yüksekliğin 5.50 metre, emsalin 0.03 ve sökülebilir takılabilir yapıdaki malzeme kullanılması koşullarının bulunduğu anımsatılarak dava konusu projede mevzuatta belirlenen inşaat alanının 24.2 katı fazla inşaat alanı önerildiğinin altı çizildi.
HAYDARPAŞA GARI’NDAN DAHA YÜKSEK
Cami, şadırvan, kültür merkezi ve hizmet yapıları binasının çevresinde bulunan Haydarpaşa Garı’ndan daha yüksek olduğu, cephe malzemesi, doku, form ve cephe olarak çok farklı olduğu vurgulandı.
Kararda “Söz konusu yapıların cephe, kütle, konum, gabari, ulaşım, tescilli ağaçlar açısından Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun 420, 702 sayılı ilke kararları ve 2863 sayılı Kanuna uygun şekilde projelendirilmediği” tespit edildi. Bu nedenlerle kurul kararının ve projenin hukuka uygun olmadığı sonucuna varılarak iptal kararı alındı.
