Tiroit bezi boynun ön tarafında bulunan, soluk borusunun ön ve yan duvarlarını çevreleyen 15-20 gr ağırlığında bir iç salgı bezidir. Büyüme ve gelişmenin normal olması ve metabolik dengelerin sağlanması için elzem olan T3 ve T4 olarak adlandırılan iki hormon üretir. Tiroit bezi hastalıkları ise basit guatrdan hayatı tehdit eden tiroit kanserine kadar değişkenlik gösterir. Bu hastalıkların en önemli nedenlerinden birinin iyot eksikliği olduğunu hatırlatan İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, “İyot, normal büyüme, vücudun gelişmesi, beyin ve sinir sisteminin çalışması, vücut ısısının sürmesini sağlayan tiroit bezi hormonlarının yapımı için gerekli ve önemli bir mineraldir” dedi ve bu konuda bilinmesi gerekenleri şöyle açıkladı:
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
BU BELİRTİLERİ ÖNEMSEYİN
İyot eksikliğinin işaretleri; boyun önünde şişlik, guatr, regl düzensizliği, halsizlik, saç ile tırnaklarda kırılma, cilt kuruluğu, kabızlık, soğuğa karşı hassasiyet, çabuk kilo alma-verememe, depresyon, duygu durumunda düzensizlikler, kalp-akciğer sorunları ve konsantrasyon bozukluklarıdır.
Tüm hücrelerin ihtiyacı var
İyot; vücutta büyüme ve gelişmeyi sağlayan tiroit hormonlarının işlevini yerine getirirken kullandığı en önemli minerallerden biridir. Tüm hücrelerimiz iyotu kullanır. Ancak insan vücudunda az miktarda bulunur ve dışarıdan alınması gerekir. İyot eksikliği anne karnından itibaren yaşamın tüm dönemlerinde ciddi sorunlara zemin hazırlayabilir. Özellikle tiroit bezinden kaynaklanan hastalıklardan korunmak için iyot eksikliği mutlaka giderilmelidir. Dolayısıyla tiroit hormon sentezi için yeterli miktarda iyot alınmalıdır.
Önlemek çok kolay
İyot eksikliğinden korunmak zor değildir. Zira az miktarda tüketilen iyotlu tuz, tüm bu riskleri önlemektedir. Günlük iyot gereksinimi 100-300 mikrogram kadardır. Doğurganlık yaşındaki kadınlarda ve çocuklarda ergenliğe kadar iyot gereksinimi fazladır. Gebelik döneminde tuzla yeterince iyot alınamıyorsa, doktor tavsiyesiyle iyot preparatları kullanılabilir. Ek mamaya başlama dönemindeki bebeklerde yeterli iyot alımı sağlamak için, evde yapılan ve piyasada satılan ek mamaların/gıdaların mutlak iyot içermesine dikkat edilmelidir. Guatr hastalığından ve olası etkilerinden korunmak için kişinin herhangi bir tiroit hastalığı yoksa mutlaka yeterli miktarda iyotlu tuz tüketmelidir.
Doğru tüketmek için bunları yapın
İyotlu tuz kullanırken iyodun buharlaşıp havaya karışmaması için bazı noktalara dikkat etmek gerekir: Poşet ambalajdaki tuzlar yerine ışık ve güneş almayan, içini göstermeyen ürünler tercih edilmelidir. Tuz ışık geçirmeyen bir ambalajda muhafaza edilmeli, ağzı kapalı tutulmalı, ateş, fırın yanı gibi sıcağa bırakılmamalı, karanlık ve serin yerlerde muhafaza edilmelidir. İyodun buharlaşmasını önlemek için de tuz yemeklere kaynamadan önce konulmamalı, tencereyi ocaktan indirmeden hemen önce ilave edilmelidir.
Dip balıklarında da bulunur
İyot, tuz dışında ıspanak, pazı, kabak, sarımsak, kuru erik, kızılcık, baklagil, peynir, yoğurt ve yumurtada da bulunur. Balıklar (özellikle ton balığı, mezgit gibi derin deniz balıkları) iyot bakımından zengindir. Lahana, karnabahar, Brüksel lahanası, şalgam, turp gibi içinde guatrojenler olarak adlandırılan antitroit bileşikleri olan sebzeler ise iyot yetersizliğine neden olabilir.
Tiroit hastaları tüketmemeli
İyot, tiroit bezi hastalıklarının önlemesinde çok etkilidir, fakat tiroit hastalıkları başladıktan sonra iyottan sakınmak gerekir. Graves hastalığı, Hashimoto tiroiditi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. İyot kullanımı hastalığı daha da şiddetlendirebilir. Fazla iyot tüketenlerde tiroit kanseri, hipertiroidi ve Hashimoto hastalığı sıklığı artabilir. Dolayısıyla bu hastalar iyotsuz tuz tüketmelidir.
Okul çağındaki çocukların öğrenme yeteneğinde azalmaya yol açabilir
Tiroit hormonlarının başlıca yapı taşlarından biri iyottur. Yeterli iyot alınmaması, özellikle okul çağındaki çocukların öğrenme yeteneğinde azalmaya ve algılama güçlüğüne yol açabilir. İyot eksikliği çocukluk döneminde çok belirginse, beyin gelişimi de iyi olmayacağından zeka geriliğine neden olabilir. Ayrıca, iyot eksikliği gebe kalmada zorluğa ve hamilelerde düşüklere sebebiyet verebilir.
