GÜLDENER SONUMUT – Uzun süredir tartışılan ve bu amaçla yoğun diplomasi yürütülen Türkiye’nin İsveç’in NATO üyeliğine onay vermesi konusunda Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta uzlaşıya varıldı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İsveç Başbakanı Ulf Kristersson arasında görüş ayrılıklarının giderilmesi konusunda mutabakata ulaşıldığını açıkladı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün 11-12 Temmuz’da düzenlenecek NATO Zirvesi için Litvanya’nın başkenti Vilnius’a gitti. Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ve İsveç Başbakanı Kristersson ile bir araya geldi. Heyetler arasında yapılan iki turlu görüşmelerin ardından basın mesuplarının önüne çıkan Stoltenberg, İsveç’in terörle mücadele kanunu ile terörizmin finansmanı konusunda yasal düzenlemeleri hayata geçirme konusunda hareketleneceğini bildirdi. Bununla birlikte İsveç ile Türkiye arasında güvenlik çalışma grubu oluşturulmasının kararlaştırıldığını kaydeden Stoltenberg, Stockholm’ün Türkiye’ye terörle mücadele konusundaki desteğinin de NATO üyeliği ile devam edeceğini vurguladı.
NATO nezdinde terörle mücadele koordinatörü atama kararı aldığını açıklayan Genel Sekreter, terörle mücadele konusunun İttifak açısından son derece önemli olduğunu hatırlattı. Bu bağlamda, NATO’nun terörle mücadele koordinatörünün de müttefiklerin terörizme karşı yürütecekleri çalışmalara destek vereceğini, üye ülkeler arasında eşgüdümü sağlayacağını da bildirdi.
AB taahhüdü verdi
İsveç’in Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne üyelik sürecine de kapsamlı destek verme taahhüdünde bulunduğunu vurgulayan Stoltenberg, Stockholm’ün, Türkiye’nin AB vize muafiyeti ve Gümrük Birliği modernleştirme çalışmalarına da teşvik edici nitelikte destek sunacağını açıkladı. Stoltenberg’in bu ifadeleri, görüşme sonrası yapılan üçlü ortak açıklamada da yer aldı. Görüşmelerin yapıcı ve sıcak bir ortamda geçtiğini hatırlatan Stoltenberg, geçtiğimiz yıl Madrid zirvesinde imzalanan üçlü mutabakat muhtırasında yer alan maddelerin hayata geçirilmesi konusunda daha detaylı ve kapsamlı mutabakat sağlandığının altını çizdi.
NATO himayesinde Kristersson ile Erdoğan arasında sağlanan anlaşmanın “tarihi nitelikte” olduğunu söyleyen Stoltenberg, anlaşmanın, yıllardan sonra ilk kez NATO nezdinde bir terörle mücadele koordinatörü atanmasına da vesile olduğuna dikkat çekti. Bununla birlikte İsveç’in NATO üyelik sürecine istinaden Türkiye’nin, üyelik senedinin TBMM’deki onay sürecini imkanlar dahilinde başlatacağını da ifade eden Stoltenberg, bu sürece saygı gösterilmesi gerektiğinin altını çizdi. İsveç’in üyelik senedinin TBMM’de ne zaman onaylanacağı hususuna ilişkin henüz bir tarih veremediğini dile getiren Stoltenberg, ancak önemli olanın, Türkiye’nin süreci başlatma iradesi olduğunu söyledi, iki lider arasında sağlanan mutabakattan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
AB’ye katılıma destek
Üçlü zirvenin ardından NATO’dan yayınlanan mutabakat metninde şu ifadeler yer aldı:
İsveç ve Türkiye hem 2022 Madrid NATO Zirvesi’nde kurulan Üçlü Daimi Ortak Mekanizma hem de her yıl bakanlar düzeyinde toplanacak ve gerektiğinde çalışma grupları oluşturacak yeni bir ikili Güvenlik Mutabakatı çerçevesinde işbirliklerini sürdürme konusunda mutabık kalmışlardır. Bu Güvenlik Mutabakatının ilk toplantısında İsveç, 4. madde de dâhil olmak üzere Üçlü Mutabakatın tüm unsurlarının tam olarak uygulanmasına yönelik olarak, terörizmin tüm şekil ve tezahürlerine karşı sürdürdüğü mücadelenin temeli olarak bir yol haritası sunacaktır. İsveç, YPG/PYD’ye ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek vermeyeceğini bir kez daha yineler.
Hem İsveç hem de Türkiye terörle mücadelede işbirliğinin İsveç’in NATO üyeliğinden sonra da devam edecek uzun vadeli bir çaba olduğu konusunda mutabık kalmışlardır. Stoltenberg ayrıca NATO’nun terörizmin tüm şekil ve tezahürlerini kategorik olarak kınadığını bir kez daha teyit etti. NATO, Genel Sekreter’in NATO’da ilk kez Terörle Mücadele Özel Koordinatörlüğü’nü kurması da dahil olmak üzere, bu alandaki çalışmalarını önemli ölçüde hızlandıracaktır. Müttefikler arasında savunma ticareti ve yatırımına yönelik hiçbir kısıtlama, engel veya yaptırım olmaması gerektiği ilkesine bağlıyız. Bu tür engellerin ortadan kaldırılması için çalışacağız.
İsveç ve Türkiye ayrıca Türkiye-İsveç Ortak Ekonomik ve Ticaret Komitesi aracılığıyla ekonomik işbirliğini artırma konusunda da mutabık kalmışlardır.
İsveç, AB-Türkiye Gümrük Birliği’nin modernizasyonu ve vize serbestisi de dâhil olmak üzere Türkiye’nin AB’ye katılım sürecini yeniden canlandırma çabalarını aktif olarak destekleyecektir. Bu temelde ve Avrupa-Atlantik bölgesinin caydırıcılığı ve savunmasına ilişkin zorunluluklar göz önüne alındığında, Türkiye, İsveç’in Katılım Protokolünü TBMM’ye iletecek ve onaylanmasını sağlamak üzere Meclis ile yakın işbirliği içinde çalışacaktır.
Biden: Memnuniyetle karşılıyorum
ABD Başkanı Joe Biden, Stoltenberg’in basın toplantısının ardından “Memnuniyetle karşılıyorum. Avrupa-Atlantik bölgesinde savunma ve caydırıcılığı geliştirmek için Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye ile birlikte çalışmaya hazırım” açıklamasında bulundu. Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller, İsveç’in NATO üyeliği ile F-16 satışının iki ayrı konu olduğunu belirterek, “F-16’ların satışı konusunda bir süredir Türkiye’yi desteklediğimizi kamuya açıkladığımız gibi, özel görüşmelerde onlara da söylüyoruz” dedi.
‘İsveç için güzel bir gün’
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson da mutabakata ilişkin ilk değerlendirmesinde, “İsveç için güzel bir gün. Türkiye ve Finlandiya ile olan üçlü mutabakatın tüm bölümlerini yerine getirmeye devam etme sözü veriyoruz. Organize suçlar ve terörle mücadelede ortak çabalar için Türkiye ile iş birliği formatı olan, yeni bir ikili güvenlik diyaloğu kuracağız” dedi.l İRFAN KURTULMUŞ
‘Önce Türkiye’nin AB’de önünü açın’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Litvanya’nın başkenti Vilnius’a hareketinden önce Atatürk Havalimanı’nda açıklamalarda bulundu. Zirvede önemli kararlara imza atılacağını belirten Erdoğan, şunları kaydetti:
YAPTIRIM ÇAĞRISI: Bazı müttefiklerimizin haksız yere ülkemize uyguladıkları kısıtlama ve engellemeler bizi sınırlandırıyor. Zirvede Türkiye’ye yönelik yaptırım ve kısıtlama uygulayan müttefiklere bu yanlıştan süratle dönmeleri çağrımızı tekrarlayacağım.
MİLLETİMİN BEKLENTİSİ: Şu anda NATO üyesi ülkelerin hemen hemen tamamı Avrupa Birliği üyesidir. Türkiye’yi Avrupa Birliği kapısında 50 yılı aşkın zamandır bekleten bu ülkelere buradan sesleniyorum. Aynı zamanda Vilnius’ta da sesleneceğim. Önce gelin Türkiye’nin Avrupa Birliği’nde önünü açın, ondan sonra biz de Finlandiya ile ilgili nasıl onun önünü açtıysak, İsveç’in de önünü açalım. Bu konuda dün akşam Sayın Biden’a da bu ifadeleri kullandım. Ve Vilnius’ta bu açıklamayı yapmak durumundayım. Milletimin bizden beklentisi var.
Temennim F-16’da sıkıntıyı aşmak: Biden ‘Ben elimden gelen bütün imkânı seferber ediyorum’ diyor. Biz de kendisine dedik ki F-16 konusunda biz sizlerle NATO müttefiki olan iki ülke olan burada atacağımız adımlarla tüm NATO düşmanlarına karşı kendimizi güçlü kılacağız. Bizim size yapmış olduğumuz ödemeler var. F-35’te yaptığımız ödeme 1 milyar 450 milyon dolar. Daha bu ödemenin karşılığını alamadık. Kendisiyle bunları görüşeceğiz. Bu görüşmeyle birlikte de temenni ederim ki bu sıkıntıyı aşarız.
