İsrail-İran çatışması dördüncü gününde: Hangi ülke kimi destekliyor?

Bugün itibariyle 13 Haziran’dan bu yana geçen 4 gün zarfında hangi ülke kimi destekliyor diye kafanızda soru işareti varsa, onlara yanıt vermeye çalışacağım. Ortada gibi gözüken ülkeler var, Türkiye gibi. Ancak taraflar o kadar net hale geldi ki şöyle bir kategorizasyon ortaya çıktı. İsrail’i bugün destekleyen ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri geliyor. ABD, İsrail’in en büyük müttefiki ve sarsılmaz bir destek sağlıyor. Nisan ve Ekim 2024’te İran’ın İsrail’e yönelik füze ve drone saldırılarını püskürtmek için askeri destek verdi. Ayrıca İsrail’e son 4 yıl içinde 20 milyar dolarlık bir silah paketi sağladı. İsrail’de ABD’ye ait iki yüksek irtifa bölge savunma sistemi bataryası bulunuyor; bunlar demir kubbenin en kritik unsurları. İngiltere, İsrail’in güvenliğini kendi güvenliğiyle eşdeğer görüyor. İran’ın saldırgan eylemlerini kınadı. İşçi Partili Başbakan Starmer, ‘İsrail’in yanındayız ve yanında durmaya devam edeceğiz’ dedi. Fransa, İsrail’in yanında olduğunu açıkladı. Drone saldırılarını önlemek için teknoloji sundu. Ancak İran’la ticari ilişkileri nedeniyle çatışmanın yayılmasını istemiyor. Almanya, İsrail’in kendini savunma hakkını destekliyor ve İran’ı saldırgan bir aktör olarak tanımlıyor. Avustralya da İsrail’in savunmasını destekliyor ve İran’ı kınıyor. Ürdün, İsrail’le 1994 Barış Anlaşması’ndan bu yana dayanışma içinde. İran’a ait drone ve füzeleri hava sahasında imha etti. İsrail dronelarının geçişine izin verirken İran dronelarına vermedi. Suudi Arabistan, İran’a mesafeli. Şii etkisine karşı olduğu için çatışma uzarsa İsrail’e açık destek verebilir. Birleşik Arap Emirlikleri, İran’ın saldırı planlarıyla ilgili İsrail’e istihbarat sağladı. Bahreyn de benzer biçimde İran’a karşı istihbarat desteği veriyor. Mısır, 1979’dan bu yana İsrail’le ilişkilerini sürdürüyor. İran’la ilişkilerini 2023’ten itibaren düzeltmeye çalışsa da İsrail’e düşmanca bir tavır takınmadı.

İran’ın yanında yer alan ülkelerin başında Rusya geliyor. İran’ın nükleer programına yönelik yaptırımları eleştiriyor ve 13 Haziran’daki İsrail saldırısını kınadı. Çin de İran’ın yanında; İsrail’in egemenliğini reddediyor. Lübnan, İran giderse kendi varlığının da sona ereceğini düşündüğü için İran’a sıkı sıkıya bağlı. Hizbullah, İran’ın desteğiyle İsrail’e roket saldırıları düzenledi ancak 13 Haziran sonrası operasyonel kabiliyeti zayıflamış durumda. Yemen, İran’ın büyük destekçilerinden biri ama 13 Haziran sonrası etkisiz birkaç füze dışında bir varlık gösteremedi. Irak, Şii milisler üzerinden destek veriyor ama merkezi yönetim henüz rengini belli etmiş değil. Suriye, Esad sonrası İsrail hava sahasını kullandırarak İran’a karşı olmadığını gösterdi. Bazı İran dronelarının Suriye hava sahasında imha edildiği yönünde bilgiler var. Türkiye ise çatışmada tarafsız kalmaya çalışıyor. İsrail’in Gazze ve Lübnan’daki eylemlerini eleştiriyor ama İran’a doğrudan destek vermedi. Resmi açıklamalar oldukça temkinli ve renksiz. Katar ve Kuveyt de iki arada bir derede kalmış ülkeler. Hem İran’la ilişkileri var hem de İsrail’le ekonomik bağları mevcut. Suudi Arabistan açık tavır alırsa, bu iki ülke de İsrail’in yanında yer alabilir. Yunanistan ise gizli destek veren ülkeler arasında. Bölgedeki pozisyonu İsrail’le örtüşüyor.