Şarkıcı ve Ahbap Platformu kurucusu Haluk Levent Spinal Müsküler Atrofi (SMA) hastalarına dikkat çekmek için sosyal medya yaptığı paylaşımda “Söz artık Bilim Kurulunda” diyerek Bilim Kurulu’na çağrıda bulundu
Şarkıcı Haluk Levent Twitter hesabından uzun bir açıklama yayınlayarak hem SMA hastalığına ilişkin bilgi verdi hem de Bilim Kurulu’nu çözüm bulmaya davet etti. SMA hastası ailelerle Ahbap Platformu’nun birlikte hareket ettiğini ve görüşmeler gerçekleştirildiğini ifade eden Levent, “Ahbap Derneği olarak işin kaynak tarafını sorgulamak ve yol göstermek bizim çalışma alanımız değil. Ama ülkemizin kaynakları tüm çocukların ilaçlarının karşılanmasına yeterlidir diye düşünüyorum. Söz artık Bilim Kurulunda” diyerek Bilim Kuruluna çağrıda bulundu.
Haluk Levent’in Twitter hesabından yaptığı paylaşımı şöyle:
“SMA ile ilgili sizlerden çok büyük baskı geliyor ve gündemde büyük bir karışıklık, bilgi kirliliği, çok sert tartışmalar var canlarım. 2016 Aralık ayından beri SMA ile ilgili çok şey yaşadık. Uzun bir açıklama yapmadan konuyu anlatmak zor. Spinal Müsküler Atrofi, kısa adıyla SMA, artık birçoğumuzun bildiği gibi kalıtsal ve ilerleyici bir kas hastalığı. İstemli kasların güçsüzlüğüne ve sürekli erimesine (atrofi) yol açıyor. Çok yakın zamana kadar da bilinen hiçbir tedavisi yoktu. Ben SMA ile ilk kez daha Ahbap kurulmadan Ahbap Başkan Yardımcısı Emrah Aydoğdu’nun (@emrahbap) oğlu Toros Tan’a, 2016 Kasım’ında SMA tip2 teşhisi konulduğunda yüzleştim. Çocuklarına konan bu teşhisin bir aileyi nasıl bir acıya ve umutsuzluğa sürüklediğini yakinen biliyorum. Toros’a konan teşhisten hemen sonra Aralık 2016’da SMA için ilk kez Nusinersen/Spinraza isimli bir ilaç Amerika’da FDA’dan onay aldı. Büyük sevinç yaşadık ancak ilacın açıklanan fiyatı ile tekrar yıkıldık: İlacın fiyatı, ilk sene için 750.000$, devam eden senelerde 500.00$’dı. Bu bizi durduramazdı, durmamalıydık. Bu ilaca ulaşıncaya kadar ne gerekiyorsa yapmak hayatımızın merkezi haline geldi. Bir yandan Emrah ve bir grup SMA hastasıyla aileleri @smabenimleyuru derneğini kurdular. Aynı dönemlerde Ahbap da filizlendi. O günlerde de bugünkü gibi birçok çocuk için kampanyalar başlatıldı. Toros için biz de bir kampanya başlatabilir, bu parayı toparlayabilirdik. Ancak toplum önünde bireysel bir kampanya yürütmek samimi gelmedi bana. Tüm çocuklarımız için yapmalıydık bu kampanyayı.
5 Temmuz 2017’de Spinraza, tip1’ler için SGK geri ödeme listesine alındı. Ancak tip2 ve tip3’ler kapsam dışında kaldılar. Bir yandan sevindik ancak umutla bekleyen binlerce tip2 ve tip3 için bu karar yıkım oldu. O zaman da yetkililer bizlere tip2 ve tip3 için “Bilimsel veri yeterli değil, yayınlanacak makaleleri bekleyin” dedi. Hep birlikte bekledik. Hem Ahbap hem de @smabenimleyuru bir yandan bilimsel verileri yakın takibe alıp, bir yandan kurumlarla görüşmelere, sosyal medyada kampanyalar yürütmeye başladık. Basında, televizyonlarda sma hastalarının sesini duyurmak için çok ses getiren 47 faaliyet gerçekleştirdik. 2018 yılının seçiminden önce tüm siyasi parti liderlerine konu iletilmesine karşın herhangi bir gelişme olmadı. Bunun üzerine Sma Benimle Yürü Derneği ve Türkiye’nin her yerinden gelen hasta aileleri Sağlık Bakanlığı önünde sessiz bir nöbet başlattı. 14 Kasım 2018’de bu nöbet sürerken, Sağlık Bakanımız Fahrettin Koca, konuyu görüşmek üzere beni makamında kabul etti. Toplantıya @emrahbap ı da götürdüm ve yaptığımız uzun görüşmede Sayın Koca, ilacın 2. ve 3. Tip hastalar için başvurularının alınmaya başlayacağını müjdeledi. O gün bakanlık önünde soğukta ilaç nöbeti tutan hasta ailelerine bu müjdeyi verdiğimizde yaşanılan duygusal anları ömrüm oldukça unutmayacağım. Nöbet bitirildi, bakan Koca sözünde durmuştu. 31 Ocak 2019’da, SMA Benimle Yürü Derneği’nin yönetim kurulu ve hasta aileleri ile birlikte Sayın Fahrettin Koca’ya bir teşekkür ziyareti gerçekleştirdik. 1 Şubat 2019’da SUT tebliği değişikliği yapılarak ilaç 2. ve 3. Tip hastalar için de ödeme kapsamına alındı. Yaşadığımız sevinç anlatılamazdı. Ama her şey tabii ki bitmemişti. Hem 1.tip hem de diğer tipler için ilaç ödeme kapsamına alınırken ilaca 4. dozdan sonra devam edebilmek için “solunum ve fizik tedavide sürekli iyileşme” gibi kriter hastanın ilaca devam etmesini zorlaştırdı. Halbuki ilerleyici bir hastalıkta hastanın durumunun zaman içinde sabit, stabil kalması da tedaviden fayda gördüğünü gösterir. Bir diğer zorluk da ülkede 15 ildeki 25 civarında merkezde bu ilacın verilmesi ve hastaların zor şartlarda seyahat ederek ilaçlarını alabilmeleriydi. Doğu illerinde bir uygulama merkezinin olmayışı ailelerin cihaza bağlı hastalarıyla yüzlerce kilometrelerce yol yapması demekti. Bu durum bugün de böyle, Spinraza belden beyin omurilik sıvısına enjeksiyonla uygulanıyor ve kısıtlı merkezde zor şartlarda uygulanıyor. Ve Pandemi nedeniyle hastaların fizik tedavi olanakları daraldı, ilaçlarda gecikmeler olunca da gelişme gösterme kriteri bazı hastalarımızın gerekli puanı alamayıp ilacının kesilmesine neden oldu.
Gelelim bugünkü meseleye: 2019 yılında ABD’de 2 yaşından küçük SMA hastaları için onaylanan gen tedavisi Zolgensma (Bugün kampanyaların yürütüldüğü gen tedavisi), 2020 yılının Mayıs’ında Avrupa’da onaylandı. Avrupa’da onayda bir koşul konmamakla birlikte ilerleyen aylarda ürün bilgisi dokümanında 2 yaşından büyük veya kilosu 13,5 kilogramdan fazla hastalarda VERİ BULUNMADIĞI ifade edildi. Aynı dönemde SMA hastalarının aileleri birbiri ardına kampanyalar başlattılar. 2020 yılı boyunca ülkemizdeki 10’dan fazla hastanın ailesi Zolgensma için para toplayarak ABD’ye gitti. Spinraza’nın kriterlerine takılarak ayrıca 2020 yılı ortalarında Spinraza’nın tedariğinde yaşanan sorunlar nedeniyle ilaca devam edemeyen hastalar bunların içinde önemli yer tutuyordu. Bu arada SMA için ABD’de üçüncü ilaç olan Evrysdi de onay aldı. Bu ilacın etken maddesi Risdiplam, 18 Eylül 2020 tarihinde Yurtdışı İlaç Listesi’ne dâhil edildi. Bedeli hasta tarafından ödenmek şartıyla Türkiye Eczacılar Birliği tarafından getirtilebiliyor. Bu da ağızdan alınan bir ilaç ve sürekli kullanımı gerektiriyor. TEB üzerinden getirtilmesi halinde bir şişesinin fiyatı 12 bin dolar civarında. Kasım’da sivil kuruluşlar ile birlikte toplanan Bilim Kurulu, Zolgensma için yeterli veri bulunmadığını ve bağışıklığı baskılayan ilaçların kullanılmasının gerekliliğini belirterek ilacın kullanımının şu an için uygun olmadığını gelişmelerin takip edileceğini ifade etti. Ve Bilim Kurulunun bu ifadeleri Sağlık Bakanlığı’nın Basın Duyuruları sayfasında da yayınlandı. Ve 22 Aralık 2020 tarihinde Zolgensma, Yurtdışı İlaç Listesi’ne eklendi. Yine hastaya bir uzman hekimin reçete etmesini müteakip TEB üzerinden getirtilebiliyor ancak şu an TEB üzerinden getirtilmesi durumunda fiyatının ne olacağını bilmiyoruz.
Ailelerin taleplerini sıraladı
Gelinen noktada SMA hastalarının ve ailelerinin ana talepleri şunlar: Spinraza tedavisindeki kriterlerin kaldırılarak bütün hastaların ilaçtan zarar görmedikleri müddetçe tedaviye devam etmeleri. Ve 1.tip hastalar özelinde hastalardan 5. dozdan itibaren her 4 ayda bir ilerleme bekleyen tebliğin düzeltilmesi. Pandemi şartlarında fizik tedavi görülemeyişi nedeniyle motor puanlarında görülen düşüşlerin olağan kabul edilerek toleranslı davranılması. Ayrıca Uzmanlık merkezleri oluşturularak çocuk göğüs, ortopedi, beslenme uzmanlarının da SMA hastalarını sürekli takip etmesinin sağlanması ve bu hastalar için önemli olan öksürtme cihazının ödeme kapsamına alınması. Ve Zolgensma , Evrysdi gibi yeni ilaçların değerlendirilerek uygun görülen hastaya uygun ilacın verilebilmesi için ödeme kapsamına alınması.
Aileler bunları bekliyor. Bizler Ahbap’lar olarak Sağlık Bakanlığı ile devamlı iletişim halindeyiz. Avrupa’da belirlenen kriterler üzerinden Zolgensma’nın ülkemizde de bir an önce SGK kapsamına alınması için Bilim kurulundan haber beklemekteyiz. Ülkemiz yasaları bu ilaçların SGK geri ödeme kapsamına alınmasına müsait. Ahbap Derneği olarak işin kaynak tarafını sorgulamak ve yol göstermek bizim çalışma alanımız değil. Ama ülkemizin kaynakları tüm çocukların ilaçlarının karşılanmasına yeterlidir diye düşünüyorum.
Söz artık Bilim Kurulunda.
