DTCF BİRLİK mensubu çok değerli arkadaşımız, Tunceli Munzur Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dekanı, sevgili Prof. Dr. Erdal Açıkses‘in “Amerikalıların Harput’taki, Misyonerlik Faaliyetleri” (Türk Tarih Kurumu yayınladı, 1991 yılı doktora tezi) isimli kitabının duyurusunu yapmaktan onur duyuyoruz….
Sevgili Erdal Açıkses kardeşimize fikir ve ilim hayatımıza, bu değerli eseri kazandırdığı için, teşekkür ediyor, başarılarının devamını diliyoruz… DTCF BİRLİK Kantin Ailesi adına
Tanıtımını yapacağım eser, Tunceli Munzur Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Erdal Açıkses Hocamızın “Amerikalıların Harput’taki Misyonerlik Faaliyetleri” isimli kitabıdır.
Kitabın Adı: Amerikalıların Harput’taki Misyonerlik Faaliyetleri
Kitabın Yazarı: Prof. Dr. Erdal Açıkses
Yayınevi, Basım Yeri ve Yılı: “Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003
Baskı Sayısı ve Sayfası: 1. baskı, 404 sayfa
Elinizdeki eserde; Osmanlı coğrafyasından en etkili misyoner faaliyetlerini yürüten Amerikalı misyonerlerin, Harput (Mamuratu’l Aziz) misyonunun kuruluşundan kadar olan faaliyetleri tarihî seyri içerisinde ele alınmaktadır.
Eserin aslı 1991 yılında Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nde yapılan Doktora Tezidir.
Kitap, zengin bir akademik literatür taranarak yazılmış olup, alanında yayınlanan önemli eserlerden biridir.
Eser, bir şehirdeki misyonerlik faaliyetlerini derinlemesine inceleyen ilk akademik çalışmadır. Alanında gerçekten de çok önemli bir boşluğu doldurmaktadır.
Erdal Hocamız, bu eserinde de -diğer eserlerinde olduğu gibi- güncel ve akıcı bir dil kullanmış, bu da eserin okuyucu tarafından rahatlıkla anlaşılmasını kolaylaştırmıştır.
Yazar, kitabın yazılma gerekçesini şöyle açıklamaktadır: “Osmanlı eğitim sisteminin gerileyerek gereğini yerine getirememesi sonucu azınlık cemaatleri devlete ve birbirlerine saygılı, faydalı ve bağlı kılacak bir araç olmaktan çıkması, ayrıca çağın gereği olan sosyal kuruluşların devlet tarafından yeterince tesis edilemeyişinden dolayı, Osmanlı toprakları adeta misyonerlerin mücadele sahası haline gelmiştir. Bu yoğun misyon faaliyetleri Türk eğitim, kültür, siyasî ve sosyal yapısında etkili olmuş, bir dereceye kadar Osmanlı Devleti’nin Türk Tarihi içerisindeki seyrine yön vermiş veya vermek isteyen devletler için bir araç olarak kullanılmışlar, bunda da özellikle Hıristiyan devletler maalesef başarılı olmuşlardır.
Türk Tarihini bu kadar etkilediği düşünülen misyoner faaliyetlerinin araştırılması hususu, şüphesiz çalışma konularının ilk sıralarında yer almalıdır. Bu düşünceden hareketle, Osmanlı Devleti bünyesinde faaliyette bulunan Hıristiyan misyonerler içerisinde en faal çalışmayı yapmış olan Amerikalı misyonerlerin en önemli merkezlerinden biri olan Harput (Mamüratül-Aziz) misyonunun kuruluşundan kapanışına kadar olan faaliyetlerini, tarihî seyir içinde inceledik.”
Kitap; giriş, dört bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır.
Girişte; yabancı devletlerin Osmanlı Devleti üzerindeki etkileri ve Osmanlı Devleti’nin zayıflaması üzerine misyonerlerin çalışmalarına zemin hazırlayan bazı olayların ortaya çıkışı, gelişmesi ile misyon ve misyoner kelimelerinin menşei, anlamı ve tarih içerisindeki gelişimi verilmeye çalışılmıştır.
Birinci Bölümde; Türk-ABD münasebetlerinin başlaması ve Amerikalı misyonerlerin Türkiye’ye gelerek teşkilatlanması üzerinde durulmuştur.
İkinci Bölümde; Amerikalı misyonerlerin Türkiye’nin iç kısımlarına doğru yönelmeleri ve Harput misyonunun kurulmasıyla bu merkezden yürütülen faaliyetler, kurdukları eğitim, sağlık vb. kuruluşların tesis ve faaliyetleri incelenmeye çalışılmıştır.
Üçüncü bölümde; Amerikalı misyonerlerin faaliyetlerinin etkisiyle meydana gelen tepki ve buna karşı alınan tedbirlerle temas edilmiştir. Bu bölümde diğer Hıristiyan devletler ve onların desteklediği misyonerler ile gayrimüslim Osmanlı tebaanın tepkileri ve aldıkları tedbirler, ayrıca devletin asli unsuru olan Müslümanlarla yönetimin Amerikalı misyonerlere bakışları ve faaliyetleri sonucu ortaya çıktığına inanılan karışıklıkları engellemek için alınan tedbirlere yer verilmiştir.
Dördüncü Bölümde; Harput Amerikan misyonunun kapanmasına sebep olan bazı olaylar üzerinde durulmuştur. Birinci Dünya Savaşı sırasında, Amerikalı misyonerlerin durumlarını değerlendirerek, Harput misyonunda pek bir faaliyet yürütülememiş olmasına rağmen, konu milli Mücadele dönemindeki durumlarıyla misyonun kapanışına kadar getirilerek sonuca bağlanmaya çalışılmıştır.
Sonuç kısmında ise çalışmanın bir özeti ve genel bir değerlendirmesi yapılarak çalışmaya son verilmiştir.
İlim ve fikir hayatımıza bu çok değerli eseri kazandıran Sayın Erdal Açıkses Hocamızı tebrik eder; ilim, düşünce ve kültür hayatımıza katkıları yolunda başarılarının devamını dilerim.
Kitap, Türk Tarih Kurumu Yayınlarının http://www.ttk.gov.tr adresinden elde edileceği gibi kitapyurdu.com idefix.com gibi online kitap satış sitelerinden de elde edilebilir.
Türk Tarih Kurumu Yayınları Telefon No: 0312 310 2368
Prof. Dr. Şerif Kutludağ
