Türkiye ve Almanya’dan 6 bilim insanı tarafından gerçekleştirilen çalışmada, koku kaybı yaşayan ya da kokuları farklı algılama (parosmi) hastalığı olan 145 Türk hasta üzerinde fonksiyonel MR görüntüleme yöntemiyle beyin bağlantısallık haritalamaları çıkarıldı.
Çalışmanın sonuçları, “Behavioral and Brain Functions” adlı uluslararası hakemli dergide yayımlandı.
Araştırma ekibinde yer alan Kulak Burun Boğaz (KBB) ve Baş Boyun Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Aytuğ Altundağ, Covid-19’un bazı insanlarda neden yıllarca iz bıraktığını ve özellikle de koku kaybı ve beyin sisi gibi sorunlarla etkisini sürdürdüğünü anlamak amacıyla çalışmayı gerçekleştirdiklerini söyledi.
Prof. Dr. Altundağ, “Covid-19 ile dünyada adeta bir koku kaybı salgınının da yaşandığını gördük. Senelerdir karşılaştığım hasta sayısının belki de 100 katını salgın sırasında gördüm. Salgın boyunca koku kaybı yaşayan ve yaşamayan hastalarda incelemeler yaptık ve kalıcı koku kaybının ‘tazı burun’ diye adlandırılan, burundaki koku alanı geniş kişilerde daha çok ortaya çıktığını gözlemledik” dedi.
Araştırma sonuçlarına göre, koku kaybı yaşayan ya da parosmi hastalığı olan hastalarda, beynin hafıza, karar verme ve koku merkezleri arasında bilgi akışının azaldığı tespit edildi. Bu durum, hafızanın olumsuz etkilenmesine ve unutkanlık, dikkat dağınıklığı gibi sorunlara yol açıyor.
Prof. Dr. Altundağ, “Covid-19, ya burun-beyin ya da burun-akciğer yoluna doğru gidiyor. Burun-beyin yoluna gittiğinde hastalığın daha hafif geçirildiği düşünülüyordu fakat beyinsel uzun dönem etkileri bilinmiyordu.
‘Long Covid’ kavramı bunu biraz açmış oldu. Ancak uzun dönem koku kaybı olan hastaların beyin bağlantısallığına bakıldığında, hafızada, dikkatte, bilişsel fonksiyonlarda azalmayı görünce dedik ki, ‘Covid’deki koku kaybı unutkanlığa, hafızada bozulmaya ve bilişsel fonksiyonlarda azalmaya yol açıyor.’
Hafıza ve bilişsel fonksiyonlardaki azalma da Covid sonrası koku kaybının uzun dönem devam etmesine neden oluyor” diye konuştu.
Araştırma ekibi, bulgularına dayanarak, bu tür sorunlar yaşayan hastalara uygulanması gereken tedavi yöntemlerini şu şekilde sıraladı:
- Beyin ve koku alanındaki iltihabı azaltacak ilaç tedavileri
- Koku egzersizleri vererek beyni uyarmak
- Açık havada spor, egzersiz yapmak
- Uyku düzenini sağlamak
- Akdeniz diyetinin modifiye edilmiş halini uygulamak
Prof. Dr. Altundağ, “Bunlar, hastalardaki nöron yenilenmesini ve beyindeki bağlantısallığı tekrar üst düzeye çıkarıp, ileride demans, dikkat dağınıklığı, fonksiyon bozukluğu gibi hastalıkların olmasını engelleyecektir” dedi.
Araştırmaların dünya tıp literatürüne girmesinin onur verici olduğunu belirten Prof. Dr. Altundağ, yeni yapacakları çalışmada da bu viral hastalıkların insan beyninde oluşturduğu etkileri yapay zekayla araştıracaklarını söyledi.
Araştırmanın bulguları, Covid-19’un koku kaybının yanı sıra beyin sisi gibi uzun dönemli etkilerinin olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle, Covid-19 geçiren kişilerin koku kaybı veya beyin sisi gibi şikayetleri varsa bir doktora başvurmaları önem taşıyor. (AA)
