Şarkul Avsat’ın aktardığı habere göre, Dünya genelinde 18 milyon 13 bin kişiyi etkileyeen ve 688 bin 722 kişinin ölümüne neden olan yeni tip koronavirüse karşı aşı geliştirme çabaları yaz aylarının sona ermeye başlamasıyla hız kazandı.
Kovid-19 salgınını kontrol altına almak için yeniden önlem almaya başlayan ülkeler artarken hükümetler de milyon dolarlık yatırımların yapıldığı aşı projelerini yakından takip ediyor.
Çin Askeri Araştırma Enstitüsü ile CanSino Biologics ilaç şirketinin ortaklaşa yürüttüğü proje de dahil olmak üzere birçok aşı çalışmasında cesaret verici sonuçlara ulaşıldı. Çin ordusu haziran ayında, söz konusu aşı henüz test aşamasını geçmeden ordu saflarındaki kullanımına izin vermişti. ABD merkezli Moderna şirketinin üzerinde çalıştığı, İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nin AstraZeneca ile ortaklaşa yürüttüğü, aynı zamanda Pfizer ve BioNTech’in çalışmalarına devam ettiği süreçte aşı arayışları sürüyor. Batı ülkelerinde geliştirilen üç aşıda insanlar üzerindeki klinik çalışmalarda son aşamaya geldi.
ABD’nin koronavirüsle mücadelesinde öne çıkan isimlerden olan Dr. Anthony Fauci cuma günü yaptığı açıklamada, şu an Rusya ve Çin’de geliştirilmekte olan aşıların ne derece güvenilir olduğunu sorguladı.
AFP’nin haberine göre ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Direktörü Fauci, “Test aşaması öncesinde dahi dağıtımı yapılan bir aşının geliştirildiğini duyurmak bence bir sorun teşkil ediyor. Umarım Çin ve Rusya, kimse kullanmadan önce aşıları test eder” dedi. ABD’nin diğer ülkeler tarafından geliştirilen hiçbir aşıya güvenmek zorunda olmadığını vurgulayan Fauci, bu yıl bir aşının gerçekleştirileceği konusunda iyimser olduğunu söyledi.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) Direktörü Robert Redfield de açıklamasında “Sonbahar sonu ve kış ayları başlarında, aslında güvenli ve etkili olduğunu söyleyebileceğimiz bir aşıya varılacağını umuyorum. Ancak deney yapılmadığı ve dikkatli davranılmadığı taktirde aşıların güvenliği veya etkinliği garanti edilemez” ifadelerini kullandı.
Moderna tarafından geliştirilen aşının üçüncü aşaması CDC ile iş birliği içinde başlamış, Fauci de 250 bin kişinin klinik araştırmalara katılmak için gönüllü olduğunu bildirmişti.
Rusya tarafından bu hafta yapılan açıklamada hükümet merkezlerinden araştırmacılar tarafından geliştirilen bir koronavirüs aşısının eylül veya ekim aylarında endüstriyel üretimine başlanacağı bildirildi.
Aşı çalışmalarından birinin finansmanlığını üstlenen Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIV) CEO’su Kirill Dmitriev, aşı yarışını uzay araştırmalarına benzetmişti. CNN’e konuşan Dmitriev, “Amerikalılar, Sputnik 1’den (1957’de Sovyetler Birliği tarafından fırlatılan ilk uydu) bahsedildiğini duyduklarında şaşırmıştı. Aşıda da bu şekilde olacak. Öncü olacağız” dedi. Ancak Moskova, geliştirilen koronavirüs aşılarının etkililiği ve güvenliğini kanıtlayan bilimsel veriler sunmadı.
Rusya Sağlık Bakanı Mihail Muraşko, Cumartesi günü yaptığı açıklamada, Gamaleya Enstitüsü tarafından yeni tip koronavirüse karşı geliştirilen aşının klinik denemelerinin tamamlandığını ve kayıt prosedürlerine hazırlandığını açıklayarak, aşının Ekim ayında hazır olacağını bildirmişti. Kayıt sertifikası alınmasının ardından sağlık çalışanları ve öğretmenlerin ilk aşılanacak gruplar olduğunu dile getiren Muraşko, Ekim ayından itibaren aşılama işlemlerinin toplu halde yapılmasını planladıklarını belirtmişti.
Reuters’ın geçen hafta yayınlanan haberine göre, Rusya’nın Kovid-19’a karşı ilk olası aşısı Ağustos ayında yerel düzenleyicilerin onayını alacak, kısa bir süre sonra ise sağlık çalışanları aşılanacak.
Gamaleya Enstitüsü, adenovirüs kullanılan bir aşı üzerinde çalışıyordu. Ancak Rusya’nın aşı yolunda ilerleme hızı, Batı medyasının Moskova’nın bilime değil de ulusal prestijine öncelik verip vermediğini sorgulamasına neden oldu.
Ülkeler arasındaki yoğun rekabetin bir işareti olarak ilaç şirketlerinin bir Kovid-19 aşısına garanti verme yolunda imzaladığı sözleşmeler de artıyor. Bunlardan sonuncusu ise Sanofi ve GlaxoSmithKline (GSK) ile ABD’nin 2,1 milyar dolarlık anlaşmasıydı. Fransız ilaç şirketi Sanofi tarafından cuma günü yapılan açıklamada İngiliz ilaç şirketi GSK birlikte geliştirilen aşının, ABD hükümetinin Amerikalılara mümkün olan en kısa sürede aşı sağlama çabaları kapsamındaki Warp Speed Operasyonu programı için seçildiği bildirildi. Sözleşme detaylarına göre iki şirket başlangıçta 100 milyon doz aşı verilmesi karşılığında 2,1 milyar dolar alacak. Nitekim Sanofi tarafından yapılan açıklamada “İş birliği, üretim kapasitesini geliştirmek ve artırmak için finans faaliyetlerine yardımcı olacak” denildi. Fonun büyük bir kısmını ABD hükümetinden alacak olan Fransız laboratuvarı, Washington’ın uzun vadede 500 milyon ek doz alma seçeneğine sahip olacağını bildirdi.
AFP’nin haberine göre iki şirketin yürüttüğü deneysel aşı, Sanofi’nin grip aşısı üretmede kullandığı rekombinant protein teknolojisine ve GSK’nın salgınlar için geliştirdiği bağışıklık tepkisini artırıcı maddeye dayanıyor. Sanofi, ilk ve ikinci aşamadaki gönüllü denemelerine eylül ayında başlanmasını, üçüncü aşamaya ise yıl sonunda geçilmesini bekliyor. Aşıya 2021 yılının ilk yarısında ulaşılması planlanıyor.
ABD, mart ayından bu yana koronavirüse karşı bir aşı üretmek üzere birbirleriyle yarışan projelere fon sağlamak için en az 6 milyar dolar harcadı. Johnson & Johnson, Pfizer ve AstraZeneca gibi tanınmış laboratuvarlar ve Novavax ve Moderna gibi iki küçük biyoteknoloji şirketi de fon sağlanan şiretler arasındaydı.
ABD Sağlık Bakanı Alex Azar, “Hükümet programı kapsamında üzerinde anlaşmaya varılan aşı havuzu, yıl sonuna kadar güvenli ve etkili en az bir aşı elde etme şansını artırıyor” açıklamasında bulundu.
Laboratuvarların koronavirüsle mücadele kapsamında aşı geliştirme aşamalarını hızlandırması ve kendi üretim birimlerini hazırlaması gerekiyor. Süreçte karşılaşılabilecek risklerin paylaşılması için ülkeler ile anlaşma yapılmasına izin veriliyor. Araştırma başarılı olduğu taktirde hükümetlerin aşıya erişimi garanti edilmiş oluyor. Geçen çarşamba günü yapılan açıklamada İngiltere’nin Sanofi ve GSK tarafından geliştirilen potansiyel aşıdan 60 milyon doz tedarik etmesi için anlaşmaya varıldığı bildirilmişti. İki şirketin yakında Avrupa Birliği ile 300 milyon doz için bir anlaşma imzalamaları bekleniyor.
Aşı yolundaki rekabet, gelişmekte olan ve finans sağlama imkanı olmayan ülkelerin aşıya nasıl ulaşacağı sorusunu gündeme getiriyor. Söz konusu ülkelerin yeterli miktarda aşıya ulaşamayacağından korkuluyor.
