Global gıda fiyatlarındaki istikrarlı düşüşe karşılık Türkiye’de gıda enflasyonu el yakıyor. Tüm temel gıda maddelerinde uygulanan piyasayı ithalatla düzenleme politikası, sektörün dış ticaret dengesini de bozdu. Bir zamanlar tarımda kendi kendine yeten Türkiye, zeytinyağı, pirinç, pamuk, kuru fasulye kırmızı mercimek ithalatının yanı sıra artık saman bile ithal etmek zorunda kalıyor.
Bu yılın ilk 6 ayında tarım, gıda ve içecek sektörü ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1.04’lük artış ile 12.23 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalatta ise yüzde 19.71’lik artış kaydedildi ve 12.46 milyar dolara ulaşıldı. Bu rakamlarla uzun süre dış ticaret fazlası veren sektör, yılın ilk 6 ayında 230 milyon dolar dış ticaret açığı verdi. Sektörün dış ticaret dengesi geçen yılın ilk yarısında 1.7 milyar dolar fazla vermişti. Mayıs ayında da dış ticaret dengesi, 390 milyon dolar açık veren sektör, böylece iki ay üst üste dış ticaret açığı vermiş oldu. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’nün verilerine göre gıda fiyatı temmuzda yüzde 11.8 gerilerken, Türkiye’de gıda fiyatları yıllık yüzde 61 oranında yükseldi.
DÜŞÜŞTE TÜRKİYE ZİRVEDE
Pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı nedeni ile gıda tedariki tüm ülkeler için bir ulusal güvenlik meselesi olarak ele alınırken, kapanan Tahıl Koridoru Anlaşması da özellikle buğday, ayçiçeği yağı gibi temel ürünlerde de gelecek dönemler için tehlike sinyalleri veriyor. Bu tablo karşısında Türkiye’nin ithalatı her geçen ay artarken, Rusya Ukrayna da gıda sektörünün en çok ithalat yaptığı ülkeler olarak ortaya çıktı.
Türkiye Gıda ve İçecek Sanayii Dernekleri Federasyonu’nun 6 aylık dış ticaret bülteni verilerine göre, 2023’ün ilk ayında en fazla ithal edilen ürün 2 milyar 303 milyon dolar ile buğday olarak öne çıktı. Buğdaydan sonra 1 milyar 83 milyon dolar ile soya fasulyesi ve 917 milyon dolar ile ham ayçiçeği yağı en çok ithal edilen ürünler oldu. Yılın ilk 6 ayında başta Brezilya ve Mısır’dan 140.2 milyon dolarlık şeker ithal edildi.
Karadeniz’den buğday koridoru
Stratejik bir ürün haline gelen buğday ise Türkiye hem yüksek ithalat rakamı hem de Rusya Ukrayna bağımlılığı ile öne çıkıyor. Verilere göre bu yılın ilk 6 ayında 2 milyar 303 milyon dolar ile ilk sırada yer alan buğday en çok Rusya ve Ukrayna’dan ithal edildi. Bu dönemde, Rusya’dan 1 milyar 654 milyon dolar ve Ukrayna’dan 607.8 milyon dolar tutarında buğday ithalatı yapılırken, bu iki ülkenin toplam buğday ithalatındaki payı yaklaşık yüzde 92 olarak gerçekleşti.
İthalatta Rusya ve Ukrayna’ya bağımlıyız
Türkiye’nin ithalatında ilk 3 sırada yer alan 3 üründe ithalatın büyük bölümünün Rusya ve Ukrayna’dan yapılmasına devam edildi. Ülke bazında ithalat en fazla 3 milyar 338 milyon dolar ile Rusya’dan yapıldı. Bu ülkeyi, 2 milyar 79 milyon dolar ile Ukrayna izlerken, üçüncü sıradaki Brezilya’dan 961 milyon dolarlık ithalat yapıldı. ABD’den 542 milyon dolar Malezya’dan da 527 milyon dolarlık ithalat yapılırken, bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 59.7’sini oluşturdu. Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ilk 2 ülke sıralamasında Rusya ve Ukrayna yerlerini korudu. Bu 2 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 43.4’üne denk düştü.
