Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy‘in Fener Rum Patrikhanesi Patriği Bartholomeos‘u ‘ekümenik patrik’ olarak tanımlaması Türkiye’de büyük tepki çekti. Zelenskiy’in bu ifadesi, Lozan Anlaşması’na aykırı ve Türkiye’nin egemenlik haklarını ihlal eden bir söylem olarak değerlendirildi.
‘Ukrayna’yı ateşe atan bu profesyonel komedyen Ortodoks dünyasını dizayn ediyor, fıkra bu kadar’
Bir diğer sert tepki ise Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ‘dan geldi. Özdağ, Zelenskiy’in Türkiye’nin iç işlerine karıştığını belirterek, “Ukrayna’yı ateşe atan bu profesyonel komedyen Ortodoks dünyasını dizayn ediyor, fıkra bu kadar” dedi. Zelenskiy’i Türkiye’nin egemenliğine açıkça saldırmakla suçlayan Özdağ, bu söylemlerin Türkiye-Ukrayna ilişkilerine de zarar verdiğini ifade ederek şunları söyledi:
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelensky Türkiye’nin iç işlerine karışıyor. Zelensky, Balat papazı Bartholomeos’u ekümenik ilan etti! Ülkesini sorumsuz ve dengesiz politikalar ile Rusya ile savaşa ve tahribata sürükleyen Zelensky Fatih kaymakamlığına bağlı Fener Rum patrikhanesine… https://t.co/hEbOt02FPJ
— Ümit Özdağ (@umitozdag) August 22, 2024
Türk Ortodoks Patrikhanesi’nden ‘tarihi’ tepki gelmişti
Zelenskiy’in açıklamalarına ilk sert tepki Türk Ortodoks Patrikhanesi’nden geldi. Patrikhane’nin Basın Sözcüsü Selçuk Erenerol, “Oturduğunuz koltukları bahşeden Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk’ün ‘hıyanet yuvası’ olarak adlandırdığı yeri yüce Türk hukukun üstünde tutarsanız ne yurtta ne de cihanda sulh olmaz” sözleriyle Zelenskiy’i eleştirdi.
Arka planda, İstanbul’daki Fener Rum Patrikhanesi ile Türk Ortodoks Patrikhanesi arasındaki tarihi anlaşmazlıklar, Lozan Anlaşması ve Türkiye’nin laiklik ilkesi bağlamında yeniden gündeme taşındı. Fener Rum Patrikhanesi, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına bağlı bir dini kurum olarak İstanbul’da faaliyet göstermekte, ancak idari olarak Fatih Kaymakamlığı ve İstanbul Valiliği’ne bağlı bulunuyor.
Bu çerçevede, Zelenskiy’in açıklamaları Türkiye’nin egemenlik hakları ve dini kurumlar arasındaki hassas dengeler üzerinde yeni tartışmaların fitilini ateşledi.
Tarihi arka plan: Çatışan patrikhaneler arasında ne olmuştu?
İstanbul Fener Rum Patrikhanesi, 1920’lerde Türkiye’nin Milli Mücadele harekete karşı Anadolu’da ilerleyen Yunan kuvvetlerini desteklerken, Türk Ortodoks Patrikhanesi ise Milli Mücadele boyunca Anadolu’daki çalışmaları destekleyen bir kurum olarak öne çıktı. Türk Ortodoks Patrikhanesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘Baba Eftim’ olarak anılan kurucusu tarafından yönetilmiş ve Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlılığını sürdürmüştü.
