Yemen’de yerel para birimi riyalin son dönemde yabancı para birimleri karşısında yaşadığı hızlı ve rekor seviyedeki değer kaybı, uzun yıllardır devam eden iç savaş nedeniyle zaten zor şartlar altında bulunan halka ikinci büyük darbeyi vurdu.
Yaşanan insani krize ve çatışmaların durması için yapılan çağrılara rağmen süren iç savaş, Yemen’in zayıf ekonomisi ve altyapısını yıkımın eşiğine getirdi. Birleşmiş Milletlere (BM) göre dünyanın en büyük insani felaketinin yaşandığı Yemen’de halkın içinde bulunduğu durum büyük bir drama dönüştü.
Yerel para biriminin değer kaybetmesini halk Suudi Arabistan’da ikamet eden hükümet yetkililerinin sessizliğine bağlayarak yetkililere tepki gösterirken, Yemen hükümeti ise bu durumu Husilerin hükümete yaptığı darbeyle ilişkilendiriyor.
Hükümet, Yemen riyalinde yaşanan hızlı değer kaybını durdurmak için bazı önlemler aldığını açıklasa da sahada somut bir değişiklik olmadı.
Altı yılı aşkın süredir iç savaşın devam ettiği Yemen’de, riyaldeki hızlı ve rekor seviyedeki değer kaybı, halkın zaten düşük olan alım gücünü iyice zayıflattı ve fakirlik oranı yüzde 80’lere ulaştı.
İç savaşın başladığı 2015 yılı başında bir ABD doları 215 Yemen riyali iken, savaşla birlikte yaşanan hızlı değer kaybı neticesinde bugün bir dolar yaklaşık 940 riyalden işlem görüyor.
“Yaşam koşulları trajik bir şekilde kötüleşti”
Yemen’in Taiz kentinde motosikletiyle taksicilik yapan 7 çocuk sahibi Ahmed Abdurrakib (48), içinde bulundukları durumu, “Hayatımızda şimdiye kadar şahit olmadığımız çok zor bir dönemden geçiyoruz. Biz şu anda sadece Allah’ın lütfu ve rahmetiyle yaşıyoruz.” ifadeleriyle anlattı.
Günlük kazancının ortalama 3 bin riyal (3,2 dolar) olduğunu söyleyen Abdurrakib, şöyle konuştu:
“Bu küçük miktarla ailemin temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamıyorum. Ancak geçim mücadelesine devam etmek zorundayım. Yaşam koşulları trajik bir şekilde kötüleşti. Fiyatlar çıldırdı. Bu duruma karşı koyacak takatimiz de kalmadı.”
Abdurrakib, Yemen riyalinin yaşadığı büyük değer kaybı nedeniyle başta hükümetin kontrolü altındaki bölgeler olmak üzere milyonlarca insanın aynı durumda olduğunu söyledi.
“Ülkede artık orta sınıf kalmadı”
Taiz’de yaşayan Riyad Esad, riyaldeki bu rekor değer kaybının Yemen’de ekonominin de çöküşü anlamına geldiğini belirterek, “Bugünlerde bir dolar yaklaşık 950 riyal oldu. Fahiş zamlar yapılıyor. Ülkede artık orta sınıf kalmadı. Önümüzdeki ay ve yıllarda çok daha vahim durumlar ortaya çıkacak.” dedi.
Esad, yöneticilerin söz konusu soruna acilen bir çözüm bulmadığı sürece ülkede açlığın ve yoksulluğun yaygınlaşacağını vurguladı.
Taiz Ticaret ve Sanayi Bakanlığı Ofisi Müdürü Ahmed el-Mücahid ise ülkede uzun yıllardır bir iç savaş yaşandığını dolayısıyla nüfus bakımından en yoğun kentlerden biri olan Taiz’in de bu durumdan ciddi şekilde etkilendiğini söyledi.
Taiz’in 2015’ten bu yana İran destekli Husiler tarafından kuşatma altında tutulduğunu hatırlatan Mücahid, çok kısıtlı giriş-çıkışlar haricinde kentin can damarlarının kesildiğini aktardı.
Mücahid, “Kente ulaşım ve temel malzemelere erişim konusunda karşılaştığımız o kadar çok sorun var ki bunlarla birlikte riyalin değer kaybetmesi ve yetersiz altyapıya bağlı olarak çok büyük sıkıntılar yaşanıyor.” diye konuştu.
Riyaldeki değer kaybının nedeni herhangi bir önlem alınmaması
Yemenli ekonomist Muhammed el-Haribi, riyalde yaşanan bu değer kaybının zaten nüfusun çoğunun acil yardıma ihtiyaç duyduğu bir ülkede insani durumu endişe verici şekilde kötüleştirdiğini ifade etti.
“Riyalin sürekli değer kaybetmesi, insanların alım gücünü doğrudan etkiliyor.” diyen Haribi, yerel para biriminde yaşanan bu değer kaybının nedeninin hiçbir şekilde herhangi bir önlem alınmaması olduğunu belirtti.
Yemen’deki iç savaş
Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen’de İran destekli Husiler ile hükümete bağlı güçler arasında çatışmalar yaşanıyor.
Husiler, Eylül 2014’ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
BM’ye göre dünyanın en büyük insani krizlerinden birinin yaşandığı Yemen’de nüfusun yüzde 80’i insani yardım ve korumaya muhtaç durumda bulunuyor.
