Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Taşınma hareketinin arttığı okul öncesi dönemde ev satışlarında yukarı yönlü bir ivme kendini gösteriyor. Özellikle peşin ya da şirket kredili alımların dikkat çektiği konut sektöründe ilanlarda pek çok özellik sıralanıyor. Ayrıca kiralamalarda evin durumunu değerlendiren çeşitli ev sahibi istekleri de yazılıyor. Bu şartlar altında ev alırken ya da kiralarken hem doğru seçimi yapmak, hem de olası sorunların önüne başlamadan geçmek çok önemli. İşte adım adım dikkat edilmesi gerekenler…
★ ★ ★
İşte ev alırken dikkat edilmesi gerekenler
1-) Evi oturum amaçlı alıyorsanız, iç mekanın ne kadar kullanışlı olduğunu inceleyin. Yatırım için alıyorsanız gelişim potansiyeli olan bölgeler ve kolay kiralanabilir dairelere yönelin.
2-) Evin konumu önemli bir detay. Kendi iş ve sosyal yaşamınız yanı sıra; toplu taşıma imkanı evin değerini artıracaktır.
3-) Yatırım için alımlarda amortisman yani yatırımın geri dönüş süresine dikkat edilmeli. Kira getirisi yüksek yerler; bölgedeki arz, talep ve stokla belli olur.
4-) Evin değerlenmeye devam etmesi için bölgesel gelişim önemli. Yeşil alan, büyük projeler, ulaşım projeleri evin değerini yükselten unsurların başında gelir.
5-) Evin ruhsatını, iskan belgesini, mimari projesini inceleyin; alanının net alan mı brüt alan mı olduğunu sorgulayın. Brüt alana hangi kullanım alanlarının dahil olduğu hakkında bilgi alın.
6-) Aidatların sizi zorlamaması için aidatların ne kadar olduğu ve aidata hangi kullanımların dahil olduğunu öğrenin.
7-) Eğer sitede bir daire ise satın alınacak daireye düşen otopark alanı mutlaka tespit edilmeli.
8-) Tapu kaydı üzerinde, satın alınacak konutun değerini düşürecek ya da kısıtlama getirecek ipotek, haciz gibi bir şerh, beyan olup olmadığını kontrol edilmeli.
9-) Konutu yerinde görüp iç mimaride kullanılan malzemeleri de kontrol etmekte fayda var. Proje üzerinden alım yapıyorsanız burada tüm bilgilerin beyan edildiği bir belge alın.
10-) Konutu alır almaz kiralama yapacaksanız içindeki tüm özellikleri belgeler nitelikte görüntü kaydı alabilirsiniz.
★ ★ ★
Kat mülkiyeti mi kat irtifakı mı?
Bir ev alacaksınız, tapusuna baktığınızda ‘kat irtifakı’ ya da ‘kat mülkiyeti’ olarak farklı nitelemeler görebilirsiniz. Ancak arasında çok büyük farklar olduğunu bilmelisiniz. Kat irtifakı, inşaatın başladığını ancak tamamlanmadığını, kat mülkiyeti ise inşaatın tamamlandığını ifade eder. İnşaat bitmiş, oturum başlamış ve tapu kat irtifakından kat mülkiyetine çevrilmemişse o binanın iskanı alınmamış demektir. Bu açıdan doğru bilgiyi öğrenmek için şu adımları uygulayabilirsiniz…
– İnşaat sırasında alınan kat irtifakının inşaat tamamlandığında kat mülkiyetine çevrilmesi gerekir. Müteahhit bunun için belediyeye başvurmuş olmalı; kontrol edin.
– Eğer henüz iskan müracaatı yapılmamışsa, sorunlar çıkabilir. Örneğin, müteahhit proje dışında hareket etmişse, belediye yıkım kararı bile çıkarabilir. Banka kredi vermez.
– Bazı müteahhitler, iskanı olmayan daireleri sattıktan sonra iskan başvurusunda bulunup oluşacak bedeli ev sahiplerinden talep edebiliyor. Ancak bundan sorumlu olan müteahhittir.
– Bina bitmiş ve iskanı sorunsuzca alınmışsa, kat mülkiyetine geçebilirsiniz. Kat mülkiyetine geçmek için kat sahibi, dilekçe ile birlikte Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunur.
★ ★ ★
Kiralarken nelere dikkat edilmeli?
1-) Kiralama yapacağınız bölge belli ise kira rayiç bedellerini kotrol edin.
2-) Emlak ilanlarında yeni dönem 15 Eylül’de başlıyor. Sahte ilana geçit yok. Ayrıca yıl sonunda kira kontratları e-Devlet üzerinden yapılacak.
3-) Evi gezerken her bir detayı inceleyin. Kombi, duşakabin, mutfak dolabı, pencereler gibi demirbaşların durumlarını kontrol edin; sorunları karşılıklı kayıt altına alın.
4-) Evdeki yapılacaklar ve çıkacak masrafların kim tarafından karşılanacağına karşılıklı karar verin.
5-) Apartmanın deprem, yangın gibi beklenmedik durumlara karşı güvenli olup olmadığını araştırın.
6-) Emlakçıdan kiralama yapıyorsanız; emlakçı bedelinin yasal olarak kira ücretinin KDV hariç bir aylık ücretinden fazla olamayacağını bilmelisiniz.
7-) Evcil hayvan prosedürü varsa öğrenin, karşılıklı bilgilendirme yapın.
8-) Depozito uygulamasının kanun karşısında neler getirdiğini belgeleyin.
9-) Kira zammı yıllık olarak; TÜFE 12 aylık ortalaması üst sınır kabul edilecek şekilde yapılır.
10-) Zam konusunda daha fazla ve yılda birden fazla talep kanun karşısında geçersizdir.
DEPOZİTO BEDELİ İÇİN UYGULAMA NASIL OLUR?
– Yeni Borçlar Kanunu’na göre, depozito hem mal sahibinin hem de kiracının taraf olduğu ‘vadeli bir hesaba’ yatırılmalıdır. Hak kaybı gerçekleşmez. Ancak uygulama sınırlı kalıyor.
– Ödeme direkt ev sahibine yapıldıysa güncel kira bedeli kadar geri ödenir.
– Depozito için üst sınır en fazla 3 aylık kira bedelidir.
– Evde kullanım kaynaklı sorunlar varsa ve tespit edilirse bu bedel hasarlar için kullanılabilir, aksi durumda kira sözleşmesi bitince geri ödenmelidir.
