Diyarbakır’da 12 kilometrelik bir bulvara Aralık ayında Şeyh Sait’in isminin verilmesine yönelik Zafer Partisi’nin açtığı iptal davasında yürütmeyi durdurma kararı verildi. Almanya tarafından fonlanan Türkiye düşmanı Deutsce Welle, Diyarbakır’da Şeyh Sait’in isminin bir bulvara verilememesinden rahatsız oldu. Diyarbakır 3. İdare Mahkemesi’nin aldığı kararın halkta nasıl yankılandığını görmek üzere yaptıkları haberde kullandıkları dil dikkat çekti. DW Türkçe, X sosyal medya hesabında yaptıkları haberi şu ifadelerle sundu:
“Kürt toplumu için saygın bir isim olan Şeyh Said’in ismi Diyarbakır’daki bir bulvara verilmişti
Zafer Partisi’nin buna karşı açtığı davada yürütmeyi durdurma kararı verildi
Peki, bu karar Diyarbakır’da nasıl karşılandı?”
DW Türkçe’nin ‘Kürt toplumu için saygın bir isim’ olduğunu öne sürdüğü Şeyh Said, Şubat 1925’te Mustafa Kemal Paşa liderliğinde yeni kurulan cumhuriyete isyan etmişti. Şeyh Sait, birkaç yıl öncesinin işgalci gücü emperyalist İngiltere’den aldığı destekle genç cumhuriyeti yıkmak ve kaldırılan saltanat ve hilafeti geri getirmek üzere harekete geçmişti. Zannedildiğinin aksine Kürt ulusal taleplerinin sözcüsü olmayan Şeyh Sait tamamen İslamcı motivasyonla ayaklanmıştı.
Şeyh Sait ayaklanma sürecinde dağıttığı bildirilerde Türkiye Cumhuriyeti hükümetinin ve Mustafa Kemal Paşa’nın ‘dinsiz’ olduğu iftirasıyla taraftar topluyordu. Şeyh Sait’in bildirilerinden birinde “Kurulduğu günden beri din-i mübini Ahmedi’nin [İslam] temellerini yıkmaya çalışan Türk Cumhuriyeti Reisi M. Kemal ve arkadaşlarının, Kur’an’ın ahkamına aykırı hareket ederek, Allah ve Peygamberi inkar ettikleri ve Halife-i İslam’ı sürdükleri için, gayri meşru olan bu idarenin yıkılmasının bütün İslamlar üzerinde farz olduğu, Cumhuriyetin başında bulunanların ve Cumhuriyete tabi olanların mal ve canlarının şeriat-ı garrayı Ahmediyye’ye [Muhammed’in şeriatına] göre helal olduğu…” yazılıyordu.
Cumhuriyetin başında bulunanların can ve mallarını kendisine helal gören bu zihniyetin ‘Kürt toplumunda saygın bir isim’ olduğunu ancak Deutsche Welle öne sürebilirdi.
Öte yandan Türkiye o yıllarda hem cumhuriyet rejimini yerleştirmeye çalışıyor hem de Lozan Barış Antlaşması’yla çözülemeyen Musul sorunu için İngilizlerle çetin pazarlıklar yürütüyordu. Türkiye’nin elini zayıflatmaya yönelik olan bu isyanın ardında İngiltere’nin olduğu da açığa çıktı. Ancak birkaç yıl önce Kurtuluş Savaşı’nı zaferle tamamlayan Türkiye Nisan 1925’te Şeyh Sait isyanını da bastırarak sorumlularını yargıladı. Genç cumhuriyet hem toprak bütünlüğünü hem de rejimi korumayı başarmıştı.
