Baharın gelişini simgeleyen Nevruz Bayramı ya da kısaca Nevruz günün aranan başlıkları arasında yer alıyor. Her yıl Balkanlar’dan Orta Asya’ya kadar oldukça geniş bir coğrafyada kutlanan Nevruz Bayramı gelenekleri ülkemizde de uygulanıyor. Peki, Nevruz nedir? Nevruz Bayramı neden ve nasıl kutlanır? İşte Nevruz bayramı gelenekleri…
NEVRUZ NEDİR?
Kelimenin aslı eski Farsçadan gelir. Anlamı “yeni gün/günışığı”dır ve günümüzün Farsça’sında da hâlâ aynı anlamda kullanılmaktadır. Farsça olan bu kelime geniş kültür coğrafyalarına yayılmış ve kullanım alanı bulmuştur.
https://www.hurriyet.com.tr/bilgi/galeri-nevruz-bayrami-mesajlari-2024-en-guzel-resimli-21-mart-nevruz-bayrami-kutlama-ve-tebrik-mesajlari-42428352
NEVRUZ BAYRAMI NEDEN KUTLANIR?
Nevruz’un her yıl 21 Mart’ta kutlanmasının bir nedeni var. Güneş 21 Mart’a kadar güney yarımküreye daha çok ısı ve ışık verirken, bu denge 21 Mart’ta eşitlenip, daha sonra kuzey yarımküre lehine bozuluyor. Bu nedenle kuzey yarımkürede yaşayan bazı halklar, 21 Mart’ı bütün varlıklar için uyanış ve yaradılış günü olarak kabul edip kutluyor.
Nevruz Bayramı Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında baharın gelişi olarak kutlanır.
NEVRUZ BAYRAMI İLK NE ZAMAN KUTLANDI? İŞTE TARİHÇESİ
Yazılı olarak ilk kez 2. yüzyılda Pers kaynaklarında adı geçen Nevruz, İran ve Bahai takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. Günümüz İran’ında, her ne kadar İslami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. Bazı topluluklar bu bayramı 21 Mart’ta kutlarken, diğerleri Kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 Mart’ta kutlarlar. Aynı zamanda, Zerdüştlük, hem de Bahailer için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. . Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
2010’da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan İran kökenli bu şenliği, Dünya Nevruz Bayramı ilan etmiştir.28 Eylül-2 Ekim 2009 arasında Abu Dabi’de hükümetler arası toplanan Birleşmiş Milletler Manevi Kültür Mirası Koruma Kurulu, nevruzu Dünya Manevi Kültür Mirası Listesi ‘ne dahil etmiştir. 2010’dan başlayarak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu 21 Mart’ı “Dünya Nevruz Bayramı” olarak kabul etmektedir.
NEVRUZ BAYRAMI GELENEKLERİ
Anadolu’da Selçuklular döneminde başlayan Nevruz kutlamaları, günümüze kadar canlı geleneklerle sürdürülmüştür.
Nevruz’da her şeyin yeniden doğduğuna inanılır ve tabiatın uyanışı ilkbaharın habercisidir. Iğdır’da Nevruz Bayramı öncesi ev ve bahçeler temizlenir. Başta çocuklar olmak üzere yeni elbiseler alınır. Bayram sofrasına çok önem verilir. Bayram günü komşular bir birlerini ziyaret ederek Nevruz sofrası için hazırlanan yemek ve tatlılardan mutlaka götürürler. Özellikle fakir olan komşuların sofrasının dolu olmasına dikkat edilir. Bu yardımlaşmayla fakirlerin sofraları da şenlendirmiş olur. Yardımlaşma toplumsal yapının ne kadar kuvvetli olduğunu göstermektedir. Nevruz bayramının aracılığıyla bu yapı daha da sağlam bir hale gelmektedir. Halkın ileri gelenleri bayram sabahı evleri teker teker dolaşarak yoksullar için bayram payı isterler. Topladıkları yardımları yoksul insanlara dağıtırlar
Gaziantep ve çevresinde Nevruz’a “Sultan Navruz” adı veriliyor. Halk arasındaki inanca göre, Sultan Navruz, güzel bir kızdır ve 21 Mart’ı 22 Mart’a bağlayan gece batıdan doğuya doğru göç eder, bir başka inanca göre ise kuş kılığında uçan bir derviştir. Nevruz gecesi Sultan Navruz’un geçtiği saatte uyanık olanların bütün dileklerinin gerçekleştiğine inanılır.
Mersin-Silifke bölgesindeki Toras Türkmenleri’nde “Mart İpliği” adıyla bilinen Nevruz’da ağaçlara bez bağlanıp, yaylalara çıkılıyor. O yıl 20 kuzu veya oğlağı olan sürü sahibi bir kurban kesip konuklara ikram ediyor. Tahtacı Türkmenlerinde ise Nevruz “Sultan Nevruz” adıyla anılıyor. “Mart dokuzundan sonra dağlar misafir alır” inancıyla yaylalara çıkılıyor, mezarlıklar ziyaret ediliyor.
Malatya’nın Arguvan ilçesinin bazı köylerinde halk Nevruz’u “Kış bitti bayramı” olarak kutluyor.
Kars civarında bir evde toplanan genç kız ve erkekler, küçük bir çocuğu su almaya gönderirler. Çocuk hiç konuşmadan ve arkasına bakmadan bir Kova su getirir. Kovanın içerisine orada bulunanlarca renkli iplikler ve iğneler atılır. Birbiriyle birleşen iplik ve iğnelerin sahiplerinin birbiriyle evleneceğine inanılır.
Tunceli çevresinde Nevruz günü erkekler alınlarına kara sürerek su kaynaklarına giderler. Bu karaları kaynak suyuyla yıkayanların dileklerinin kabul olacağına inanılır.
Edirne’de Sultan Nevruz adı verilen eğlencelerde, eski hasırlar yakılıp “Mart içeri, pire dışarı” diyerek üzerinden atlanır.
Kırklareli’nde ise Nevruz, Mart 9’u olarak kutlanır, halk üzeri boyanmış yumurta, börek, lokma gibi yiyeceklerle kırlara giderek eğlenir.
Giresun’da ise Nevruzda sabah erkenden kalkılarak çevredeki akarsulardan getirilen sular hayvanların üzerine serpiliyor.
