Devletten devlete atılan adımlar çok önemli olmakla birlikte sonuç doğurmaları uzun yıllara yayılmaktadır. Türk Devletler Teşkilatının Türk Birliğine dönüşmesi için yeni örgütsel modeller aramaya gerek yoktur. Türk Dünyası kadar homojen olmayan Avrupa Birliğine gidilen süreçte geçirilen aşamalar ve yaşanan tecrübeler Türk Devletler Teşkilatı için de son derece önemlidir. Kaldı ki, Avrupa’nın geçirmiş olduğu sancılı süreçlerin ve Birlikten kopuşların Türk Dünyası Devletler Topluluğunda yaşanma ihtimali hemen hemen yoktur.
Yalnızca bu karar bile, Teşkilatın Genel Sekreterliğinin uygulayıcı olarak üye ülkelerin iç bürokratik işleyişine üstün bir konum kazandırılması gereğini ortaya koymaktadır. “Ticaretin kolaylaştırılması, elektronik ticaretin yaygınlaştırılması ve Türk bölgesinde ihracat ve ithalat hacminin artırılması için somut öneriler ve ortak bir eylem planı geliştirmeyi amaçlayan “Türk Devletleri Ticari İşbirliği Araştırma Merkezi ve değer zincirlerinin oluşturulması ve rekabetçilik ilkelerine dayalı ortak projelerin geliştirilmesine odaklanacak olan üye ülkelerdeki mevcut uzman kuruluşlar temelinde Mühendislik ve Teknoloji Merkezi kurulması konseptlerinin kabul edilmesi…” yerine Türk Devletler Teşkilatına üye ülkelerin bilimsel ve teknolojik İşbirliği alanında işbirliği yapmaları ve araştırma sonuçlarının ortaklaşa paylaşılması her ülkenin mevcut yapılanmasının daha etkin kullanılması mümkün olabilirdi. Böylece büyüyecek araştırma fonları ile sahip olunan araştırma altyapılarının daha verimli kullanılması sağlanmış olacaktır.
Diğer yandan böyle bir işbirliğinin sonucunda tüm üye ülkelerden araştırmacı ve bilim adamlarının katılacağı daha büyük ve etkin bir merkez oluşturulmasının temeli atılmış olacaktır. Aynı yöntemi üniversiteler ve bilim merkezleri için de söylemek mümkündür.
Bir başka konu başlığında ele alınan malların serbest dolaşımını temin etmek üzere “…Üye Devletlerin ilgili makamları tarafından “TURAN” Özel Ekonomik Bölgesi (TURANSEZ) konseptinin kabul edilmesi övgüyle karşılanmış… TURANSEZ’in işlevsel hale gelmesini sağlamak amacıyla Kazakistan mevzuatında değişiklik yapmasından ötürü Kazak tarafı takdir edilmiş ve Üye Devletlerin özel ekonomik bölgeleri arasındaki işbirliğinin önemi vurgulanmıştır”. Bu adım da gerekli olmakla birlikte yeterli bir adım değildir. Bu adımı takip etmesi gereken gümrük birliği oluşturulması ve ortak gümrük uygulamalarına geçilmesine yönelik herhangi bir girişimin adından bile bahsedilmemektedir. Bu durumda TURANSEZ’in nasıl uygulanacağı belirsizdir.
Benzer kararları tek tek ele alarak eleştirmek mümkün olmakla birlikte verilen örnekler yeterli bulunabilir.
Özetle; devletten devlete atılan adımlar çok önemli olmakla birlikte sonuç doğurmaları uzun yıllara yayılmaktadır. Türk Devletler Teşkilatının Türk Birliğine dönüşmesi için yeni örgütsel modeller aramaya gerek yoktur. Türk Dünyası kadar homojen olmayan Avrupa Birliğine gidilen süreçte geçirilen aşamalar ve yaşanan tecrübeler Türk Devletler Teşkilatı için de son derece önemlidir. Kaldı ki, Avrupa’nın geçirmiş olduğu sancılı süreçlerin ve Birlikten kopuşların Türk Dünyası Devletler Topluluğunda yaşanma ihtimali hemen hemen yoktur. Türk Dünyasında oluşacak “Birliğin” düşünsel temelleri Avrupa gibi birbiri ile iki büyük savaşta milyonlarca insanın ölümü üzerine atılmamıştır. Düşüncesi yüz elli yıl önce ortaya konulmuş, uygulanma şekli 90 yıl önce belirlenmiştir. Türk Dünyasının siyasal elitlerine ve entelektüellerine düşen görev bu bütünleşmeyi en kestirme yoldan gerçekleştirmek ve Türk Ulusunun iktisadi refahla kucaklaşmasını sağlamaktır.
SON
