CUMHURBAŞKANI Recep Tayyip Erdoğan dün Rusya’nın da katılımıyla Azerbaycan ve Ermenistan liderleriyle dörtlü zirve önerdiğini açıklarken tansiyon bir süredir Erivan’ın attığı tek taraflı adımlar ve ihlaller nedeniyle gergin. Türkiye ve Azerbaycan, Ermenistan ile sorunların çözümü için nihai bir anlaşma isterken Erivan ise Batılı aktörleri de müzakerelere çekmeye çalışıyor.
– AZERBAYCAN NE İSTİYOR
2020 sonbaharında patlak veren İkinci Karabağ savaşından zaferle çıkan Azerbaycan yaklaşık 30 yıl boyunca Ermeni işgali altında bulunan 7 vilayetini kurtarmış oldu. Dağlık Karabağ bölgesinde ise tarihi Şuşa şehrini geri aldı. 9 Kasım 2022 gecesi Rusya lideri Putin arabuluculuğunda Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan 10 madden oluşan ateşkes anlaşması imzaladı. Azerbaycan yönetimi varılan bu anlaşmayla Dağlık Karabağ sorununun da bittiğini ilan etti. Aliyev, Karabağ bölgesinde yaşayan Ermeni azınlığın tüm hakları garanti altına alınarak eşit Azerbaycan vatandaşı olacaklarını ilan etti. Nihai anlaşma isteyen Azerbaycan, toprak bütünlüğü ilkesi çerçevesinde ülke sınırları içinde gri bölgeler bırakılamayacağını dile getiriyor.
– ERMENİSTAN NE İSTİYOR
44 gün devam eden İkinci Karabağ savaşında yenilgiyi kabul eden Ermenistan, Azerbaycan’a geri vermek zorunda kaldığı 7 vilayetten farklı olarak Karabağ bölgesi statüsünün Ermenistan ile Azerbaycan arasında yıllarca devam eden Minsk görüşmeleri çerçevesinde Batılı ülkelerin de katılımıyla çözüme kavuşması gerektiğini savunmaya başladı. Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan toprağı olduğu gerçeğini resmen kabul etse dahi, bölgenin belirli otonom statüye sahip olmasını istiyor. Karabağ ile Ermenistan arasında Laçin kara koridoru bağlantısının muhafaza edilmesini talep ediyor. Azerbaycan 23 Nisan 2023’te Dağlık Karabağ Ermenilerine silah geçirildiği gerekçesiyle Laçin koridorunu denetim altına aldı. Rusya’ya karşı da bir takım adımlar atan Erivan, geçen hafta ABD ile ilk kez sahada askeri tatbikat başlatmıştı.
– RUSYA NE DİYOR
Rusya, hem Azerbaycan, hem de Ermenistan’ı yörüngeden kaybetmemek istiyor. Bu çizgisini izlerken son 30 yılda daha bağımsız, egemen ve daha güçlü hale gelen Azerbaycan’a belirli tavizler vermek durumunda kaldı. Rusya lideri Vladir Putin, Kasım 2022 üçlü ateşkes anlaşması gereğince Karabağ bölgesinin Azerbaycan toprağı olduğunun kabul edildiğini Ermeni tarafına resmen söyledi. Karabağ bölgesinde 15 bin askerden oluşan barış gücüyle varlığını sürdürme taraftarı. Rusya ayrıca tıpkı Türkiye gibi Azerbaycan ile Ermenistan arasında devlet sınırlarının nihai olarak belirlenerek aralarında kapsamlı barış anlaşması imzalanmasını istiyor.
– TÜRKİYE NE ÖNERİYOR
Türkiye, bölgenin krizden çıkarak dünyadaki ekonomik süreçlere katılmasını istiyor. Bakü ile Erivan arasında barış anlaşması yapılmasının yanı sıra bölgede tüm ulaşım hatlarının açılmasını talep ediyor. Azerbaycan ile Nahçivan arasında kara ulaşım koridoru Zengezur’un bir an önce çalıştırılmasından yana. Böylece Nahçivan üzerinden Türkiye, Azerbaycan bağlantısı da sağlanmış olacak.
