SICAK ÇARPMASI NASIL ANLAŞILIR? | Her yıl sıcaklık rekorları kırılan dünyada Temmuz ayının ilk haftasında 3 kez üst üste rekor kırıldı. Antarktika’dan Çin’e, Avrupa’dan Amerika’ya tüm dünyayı kapsayan ancak resmi olmayan verilere göre, sıcaklık dünyanın her yerinde artış halinde. Bu durumda, Greenwich’in doğusundaki 4 mevsim yaşanan ülkemiz de çeşitli tehditlerle karşı karşıya kalırken uzmanlar, özellikle insanların kişisel olarak sağlığına dikkat etmesi gerektiğinin altını çiziyor. Yaz mevsiminde acillere başvuruların en sık rastlanan sebepleri arasında yer alan sıcak çarpmasından korunmayı ve maruz kalındığından neler yapılması gerektiğini haberimizde derledik.
SICAK ÇARPMASI NASIL OLUR?
Halk arasında sıcak çarpması ya da güneş çarpması olarak da bilinen hipertermi, genellikle yüksek sıcaklıklara uzun süre maruz kalmanın, uzun süreli veya yoğun fiziksel eforun veya ilaç kullanımın bir sonucu olarak bireyin vücudunun ısı düzenleme mekanizmalarının yetersiz kalarak aşırı ısınması durumuna verilen isimdir.
Isıdan dolayı yaralanmanın en ağır ve ciddi türlerinden birisi olan sıcak çarpması, insan vücut ısısının 40 C veya üstüne çıktığı durumlarda meydana gelebilir. Acil tedavi gerektiren bu rahatızlık tedavi edilmediğinde sıcak çarpması bireyin beynine, kalbine, böbreklerine ve kas dokusuna hızla kalıcı zarar verebilir. Tedavinin gecikmesi hasarı ağırlaştırır, ciddi komplikasyon veya ölüm riskini artırır.
SICAK ÇARPMASI BELİRTİLERİ NELERDİR, NASIL ANLAŞILIR?
Sıcak çarpması, aşırı sıcak hava veya uzun süreli güneş maruziyeti sonucu vücut ısısının yükselmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Sıcak çarpmasının belirtileri aşağıdaki gibi olabilir:
Yüksek vücut sıcaklığı: Vücut sıcaklığı 39°C (102°F) veya daha yüksek olabilir.
İstemsiz terleme: Sıcak çarpması yaşayan bir kişi aşırı terleyebilir veya terleme tamamen durabilir.
Hızlı nabız: Nabız hızı artabilir ve kalp atışları düzensiz olabilir.
Baş dönmesi ve sersemlik: Sıcak çarpması olan kişilerde baş dönmesi, baş ağrısı ve sersemlik hissi görülebilir.
Şiddetli baş ağrısı: Sıcak çarpmasıyla birlikte şiddetli baş ağrıları oluşabilir.
Kas krampları: Özellikle bacaklarda ve karın bölgesinde kas krampları ortaya çıkabilir.
Halsizlik ve yorgunluk: Sıcak çarpması yaşayan kişilerde halsizlik, yorgunluk ve enerji kaybı hissi görülebilir.
Nefes darlığı: Sıcak çarpması durumunda nefes darlığı yaşanabilir.
Bilinç değişiklikleri: Şiddetli sıcak çarpması durumunda kişide bilinç değişiklikleri, kafa karışıklığı veya bayılma görülebilir.
SICAK ÇARPMASI NASIL GEÇER?
Sıcak çarpması, vücut sıcaklığının aşırı yükselmesiyle ortaya çıkan bir durumdur ve kendi başına geçmez. Ancak doğru müdahalelerle ve uygun tedaviyle sıcak çarpmasının etkileri azaltılabilir. İşte sıcak çarpmasının geçmesine yardımcı olabilecek önlemler:
👉 Serin bir ortamda dinlenme
Sıcak çarpması olan kişi serin bir ortamda dinlenmelidir. Klimalı bir oda veya gölgeli bir yer tercih edilmelidir.
👉 Bol sıvı tüketimi
Sıcak çarpması durumunda vücut sıvı kaybettiği için bol miktarda sıvı alımı önemlidir. Serin su, elektrolit içeren içecekler veya spor içecekleri tercih edilebilir. Alkollü veya kafeinli içeceklerden kaçınılmalıdır.
👉 Vücut soğutma
Sıcak çarpması durumunda vücut sıcaklığını düşürmek için vücudu soğutmak önemlidir. Islak bir bez veya havluyla vücudu silmek, serin suyla duş almak veya soğuk kompresler uygulamak etkili olabilir.
👉 Elektrolit dengesini sağlama
Sıcak çarpması durumunda elektrolit kaybı da yaşanabilir. Elektrolit içeren içecekler veya elektrolit takviyeleri kullanmak, elektrolit dengesini sağlamaya yardımcı olabilir.
👉 Tıbbi yardım
Sıcak çarpması ciddi bir durum olabilir. Eğer belirtiler şiddetli veya uzun süre devam ederse, hemen tıbbi yardım almak önemlidir. Bir sağlık uzmanı, daha fazla tedavi ve takip için uygun adımları atabilir.
Sıcak çarpması, bireysel durum ve şiddet açısından farklılık gösterebilir. Bu nedenle, ciddi bir sıcak çarpması durumunda her zaman bir sağlık uzmanından destek almak en uygunudur.
SICAK ÇARPMASINA MÜDAHALE YOLLARI
Hemen serin bir yere geçirin: Sıcak çarpması olan kişiyi sıcak ortamdan çıkarın ve gölgeli veya serin bir alana taşıyın. Mümkünse klimalı veya vantilatörlü bir odaya yerleştirin.
🌞 VÜCUT SICAKLIĞINI DÜŞÜRÜN
Kişinin vücut sıcaklığını düşürmek için ıslak bir bez veya havlu yardımıyla vücudunu silin veya vücuduna serin su dökün. Ayrıca, kişinin giysilerini gevşetin veya çıkarın.
🌞 SIVI ALIMINI SAĞLAYIN
Sıcak çarpması olan kişiye bol miktarda serin sıvı verin, tercihen su veya elektrolit içeren spor içecekleri. Alkollü veya kafeinli içeceklerden kaçının.
🌞 SOĞUTMA YÖNTEMLERİ UYGULAYIN
Sıcak çarpması durumunda kişinin vücudunu soğutmak için buz paketleri veya soğuk su dolu bir küvet kullanabilirsiniz. Özellikle boyun, bilekler, dirsekler ve kasık bölgelerine soğuk kompresler uygulayın.
🌞 ACİL TIBBİ YARDIM ALIN
Sıcak çarpması ciddi bir durum olabilir ve hızlı tıbbi müdahale gerektirebilir. Eğer kişi bilinç kaybı yaşıyorsa, şiddetli kusma, solunum güçlüğü veya bayılma gibi belirtiler varsa, derhal acil servisi arayın veya en yakın sağlık kuruluşuna başvurun.
SICAK ÇARPMASINDAN KORUNMA YOLLARI
Sıcak havalarda dışarıda uzun süre kalmaktan kaçının
Özellikle öğle saatlerinde ve sıcak hava dalgaları sırasında dışarıda uzun süre kalmaktan kaçının. Eğer dışarıda olmanız gerekiyorsa, gölgeli veya serin bölgeleri tercih edin.
Hidrasyonu sağlayın
Sıcak havalarda yeterli miktarda su içmek önemlidir. Vücut sıvı kaybını önlemek için günlük olarak yeterli miktarda su tüketmeye özen gösterin. Aşırı terleme durumlarında elektrolit içeren içecekler de tercih edilebilir.
Serinletici giysiler tercih edin
Hafif, gevşek ve nefes alabilen kıyafetler giyin. Açık renkli giysiler tercih ederek güneş ışınlarını yansıtabilirsiniz. Başınızı ve yüzünüzü güneşten koruyan bir şapka veya şemsiye kullanın.
İklimlendirme kullanın
Sıcak havalarda iç mekanlarda klima veya vantilatör gibi iklimlendirme sistemlerini kullanarak serin bir ortam sağlayabilirsiniz.
Aşırı fiziksel aktivitelerden kaçının
Sıcak havalarda aşırı fiziksel aktivitelerden kaçının veya bu aktiviteleri serin saatlere veya daha serin ortamlara kaydırın.
Güneş koruyucu kullanın
Güneş ışınlarına maruz kalacağınız zamanlarda, SPF içeren güneş koruyucu krem veya losyonları kullanarak cildinizi koruyun.
Araçta güvenliği sağlayın
Araç kullanırken güneşlikler kullanarak güneş ışınlarını engelleyin. Park ettiğiniz aracı mümkünse gölge bir alana bırakın veya aracın iç ısısını düşürebilmek için klimayı kullanın.
Hassas gruplara özen gösterin
Yaşlılar, çocuklar ve kronik sağlık sorunları olanlar sıcak havalarda daha hassas olabilir. Bu gruplara özellikle dikkat ederek koruma sağlayın.
Sıcak çarpmasından korunmak için bu önlemleri uygulamak, vücut ısısının dengede kalmasına ve sağlığınızı korumanıza yardımcı olacaktır.
