Nazi Almanyası lideri Adolf Hitler’in emriyle, 2. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar sürecek olan yıkımların habercisi olan Münih sinagogu 85 yıl önce yıkıldı.
Münih’teki eski su altı altyapısını yenileme projesinde çalışan inşaat ekibi, sinagogun Münih’te bir zamanlar bulunduğu yerden yaklaşık 8 km uzağındaki Isar Nehri’nde parçalarını buldu.
1956 yılında yaşanan sel felaketinden sonra su altında kalan bir yapının dolgu malzemesi olarak kullanılan binanın kalıntıları, Isar Nehri’nin yüzeyinin 15 ila 25 metre altında bulundu.
Münih ve Yukarı Bavyera Yahudi Cemaati Başkanı Charlotte Knobloch, “Bu heybetli binayı çocukluğumdan beri tanıyorum ve neredeyse bir asır sonra yeniden ortaya çıkmaları bir yana, bazı parçalarının yıkımdan kurtulabileceğini hiç düşünmemiştim. Bugün, eski ana sinagogun parçalarının yeniden ortaya çıktığını görmekten duyduğumuz şaşkınlık kadar, 1945’ten sonra bile sinagoga gösterilen saygısızlığın şokunu da yaşıyoruz” ifadesinde bulundu.
Münih’teki Yahudi Müzesi’nin müdürü Bernhard Purin, altı milyon Yahudi’yi sistematik bir biçimde katleden Nazilerin eylemlerine bir kez daha ışık tutan sinagog parçalarının bulunmasına ilişkin “Bir yandan, 1933’ten önce Münih’te filizlenen Yahudi yaşamını belgeliyorlar. Diğer yandan da yıkımın bir anıtıdırlar” dedi.
Münih Belediye Başkanı Dieter Reiter, Münih sinagogunun yıkılmasının Alman Yahudilerinin “dışlanmasının, zulme uğramasının ve yok edilmesinin başlangıcı” olduğunu belirtti. Reiter, “Bir zamanlar şehrin manzarasını belirleyen bu muhteşem binanın kalıntılarını bugün bulmuş olmamız büyük bir şans ve beni derinden etkiliyor” şeklinde konuştu.
