Çin-Orta Asya Zirvesi Xi’an kentinde başarıyla düzenlendi. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, Kazakistan Devlet Başkanı Kassım-Jomart Tokayev, Kırgızistan Devlet Başkanı Sadır Caparov, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Devlet Başkanı Şevket Mirziyoyev’la birlikte basının karşına çıktı.
Xi yaptığı konuşmada, Çin-Orta Asya Zirvesi’nin başarıyla düzenlendiğine ve Çin-Orta Asya Zirvesi Xi’an Deklarasyonu’nun imzalandığına dikkat çekerek, zirvede alınan sonuçlarla Çin-Orta Asya ilişkilerinin gelişme haritasının çizildiğini belirtti.
Xi bir asırdır görülmemiş büyük değişimler karşısında ülke halklarının temel çıkarlarından hareket ederek, daha sıkı bir Çin-Orta Asya kader birliğinin oluşturulmasını sağlayacaklarının ve insanlığın keder birliğinin tesisine katkıda bulunmak için el ele verip meydan okumalarla ortaklaşa mücadele edeceklerinin altını çizdi.
Xi, “Birbirlerinin egemenliği, bağımsızlığı, güvenliği, toprak bütünlüğü gibi çekirdek çıkarkarla ilgili konularda karşılıklı olarak destek vereceğiz, kendi somut koşullarımıza göre seçtiğimiz kalkınma yoluna karşılıklı olarak saygı göstereceğiz, herhangi bir gücün herhangi bir bahaneyle içişlerine müdahale etmesine kararlılıkla karşı çıkıyoruz. Orta Asya ülkeleri Çin tarzı modernleşme yolunun dünyanın kalkınması için taşıdığı büyük önemi onaylayarak, tek Çin ilkesine bağlı kalacaklarını yineledi. Kuşak ve Yol iş birliğinin 10. yılı vesilesiyle kalkınma stratejilerinin kenetlenmesini hızlandıracağız, ticaret serbestliği ve kolaylığını ilerleteceğiz, endüstri ve yatırım iş birliğini genişleteceğiz. Çin-Orta Asya ulaşım koridoru inşası hızlandırılacak, Çin-Orta Asya enerji kalkınma ortaklık ilişkisinin oluşturulması desteklenecek. Yeni ve yüksek teknoloji iş birliği teşvik edilecek, bölgesel tahıl güvenliği korunacak, yüksek tamamlayıcılığa sahip ve kazan-kazan işbirliği için yeni ortam ortaklaşa yaratılacak.” ifadelerine yer verdi.
Xi sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kültürel ve beşeri iletişim ve iş birliğini kapsamlı bir şekilde derinleştirerek, spor, arkeoloji, turizm ve sağlık gibi alanlarda aktif bir şekilde iş birliğini yürüteceğiz. Çin, Orta Asya ülkelerinden öğrencilere burs sağlamaya devam ederek, Orta Asya ülkelerinde daha fazla Luban atölyesi ve geleneksel tıp merkezi kurmakla bu ülkelerden yetenekleri yetiştirmek için yardımcı olmaya hazır.
Her türlü terörizm, bölücülük ve aşırıcılığın yanı sıra, uyuşturucu kaçakçılığı ve sınır ötesi örgütlü suçlarla kararlılıkla mücadele ederek, biyogüvenlik, siber güvenlik ve afetle mücadele alanlarındaki iş birliğini güçlendireceğiz. Afgan halkının güvenlik ve istikrarı savunmasına ve barışçıl yeniden yapılanmaları gerçekleştirmesine yardım etmeyi sürdürerek, çatışmalardan uzak duran ve kalıcı barışa kavuşan bir Orta Asya’yı beraber inşa edeceğiz.
BM Şartı’nın amacı ve ilkelerine uyup, çok taraflılığı ve geniş kabul gören uluslararası yasa ve uluslararası ilişkilerin temel normlarını kararlı bir şekilde savunacağız, uluslararası adalet ve hakkaniyeti koruyacağız ve uluslararası düzen ile küresel yönetişim sisteminin daha adil ve rasyonel bir yolda ilerlemesini hızlandıracağız.
İlgili taraflar, Küresel Kalkınma İnisiyatifi, Küresel Güvenlik İnisiyatifi ve Küresel Medeniyet İnisiyatifi’ni destekleyerek yerine getirmeye istekli olduklarını belirtti ve bunun dünya barışı ile kalkınmasının korunması ve insan medeniyetinin ilerletilmesi için büyük önem taşıdığı görüşünü dile getirdi.
Liderler 2025’te Kazakistan’da toplanacak
Son zirve fırsatıyla, Çin-Orta Asya Liderleri Görüşme Mekanizması’nı kuracağız. Görüşmeye Çin ve Orta Asya ülkeleri sırayla evsahipliği yapacak ve iki yılda bir düzenlenecek. İkinci Çin-Orta Asya Zirvesi 2025 yılında Kazakistan’da gerçekleştirilecek. Mekanizma inşasını tamamlamayı hızlandıracağız. Mekanizma çerçevesinde ulaşım, ekonomi ve ticaret, yatırım ve sanayi, tarım, enerji, gümrük ve kültür alanlarına öncelik verilmesi ve altı ülke arasındaki iş birliğinin çok yönlü ve derin bir şekilde hızlandırılması bekleniyor.
Son zirve ilgili ülkeler arasındaki iş birliğine güzel bir başlangıç oluşturdu. Çin-Orta Asya ilişkisinin altı ülkenin gelişmesine yardımcı olacağı gibi, bölge barışı ve istikrarına da güçlü pozitif enerji katacağına inanıyorum.”
Kaynak Çin Uluslararası Radyosu
