Hızlı büyüme dönemlerinden olan okul öncesi dönemin 3-6 yaş aralığın da çocuk; algılama, kavrama, davranış geliştirme, alışkanlıklar kazanma, problem çözme, yaratıcılık gibi öğrenme faaliyetlerinin hepsini birden yapabildiği aynı zamanda da sosyalleşip, hareket etme isteği ile doludur. Çocuğun kendini tanıması, kendi yeterliliklerinin farkına varması da yine bu dönemde gerçekleşir.
0-3 yaş sürecinde ait olduğu yeri, güven duygusunu, bağlanacağı kaynağı öğrendiği zaman dilimidir. 3-6 yaş ise toplumsal kuralların öğrenilip uygulandığı, toplumsal kurallar öğrenirken, derin bir duygusal gelişim süreci yaşadığı, hem fiziksel, hem sosyal otonominin öğrenildiği önemli bir zaman dilimidir.
Kas, kemik, nörolojik ve bilinç gelişimi daha da kontrollü hale gelir. Hareket gelişimi detaylanır. Parmakları üzerinde yürüyebilir. Basamakları adım adım çıkabilir. Merdiveni tırmanır ve iner. Üç tekerlekli bisiklete binebilir. Oyun etkinliklerine katılımı onun hem hareket gelişiminin ne denli iyi olduğunu gösterirken bir yandan da bu gelişim alanını destekler, geliştirir. İnce motor hareketler; fırça tutma, kalem tutma, makas kullanma gibi işleri yapabildiğinde gelişmeye başlar. Ancak yazı yazabilmek, edinci yaşta gerçekleşir. Bu nedenle çocuk okumayı öğrenebilse bile vaktinden önce ilkokula gitmesi önerilmez.
Bir yaşından itibaren özerklik duygusu gelişen çocukta üç dört yaşlarında girişim duygusunun temelleri atılır. Bu dönemde bağları devam eden ebeveyinin çocuğa karşı olan tutumu önemlidir. Çocuğun planlar yapıp, amaçlar koyup onlara ulaşma ısrarlı çabaları desteklenerek, sorduğu sorulara anlayabileceği biçimde uygun cevaplar verilmelidir. Sevecen ve ilgili yetişkin modeller, çocuğun bu dönemi başarıyla atlayarak bir sonraki döneme ilerlemelerine yardımcı olur. Tam tersi tutumlar ise çocuğun, içe kapanık, korkak ve cesaretsizliğini destekler.
Bu dönemde çocuklar nesnelerin görüntüsünün etkisi altında kalırlar. Örneğin; daha Önceleri daha büyük yapıdaki oyuncaklarla oynamayı tercih ederler. Nesnenin korunumu düşüncesi gelişmekle birlikte yetersizdir. Tersine dönebilirlik ilkesi, mantıklı düşünme gelişmemiştir. Her şeyi gördükleri gibi algılarlar. Canlı cansız ayrımını yapamazlar. Eşyaların canlı olduğunu düşünürler. Bir yandan da hayal gelişimi başlamıştır. Ama zihin gücünü kontrolde sorun yaşarlar. Bu hayalleri zaman zaman gerçekten ayırmayabilirler.
Tüm gelişimleri gibi dil gelişimi de hızla gelişir. 3 yaş cümle kurma, kendini ifade etme, sorular sorma ve bunlara alınan cevapları belleğe kaydetme açısından kritik dönemdir. Kelime sayısı her ay daha da artar. Toplumsal gelişimi yansıtan konuşmalar gelişir. Çok sözlü tekrarlarda bulunur. Bu tekrarlar dili ve anlamını özümsemesini sağlar.
Merak ve ilgileri kendini ve çevreyi tanımaya yöneliktir. 2 yaş cinsel kimlik kazandığı dönemdir. Ancak cinsel rolleri benimseme ve geliştirme 3-7 yaşlar arasında olur. Erkek çocuk dahi olsa bazen anneyi örnek alabilir. Örneğin makyaj yapma denemeleri her iki cinste de görülür. Telaş edilmemeli ancak daha sonraki dönemlerde çocukların kendi cinslerine uygun modelleri olmasına dikkat etmelidir. Bu denemeler ve taklitler yetişkinlikteki cinsel yaşamın ve rollerin öncüsüdür.
4-5 yaş ahlak kurallarının geliştiği dönemdir. Otoriteye körü körüne bağlanır. Amacı cezadan kaçmaktır. Otoritenin görüşünü kendi görüşünden ayıramaz. Davranışlar fiziksel sonuçlara bağlı olarak değerlendirilir. Çocuğun iyi örneklerle karşılaşması önemlidir.
Yukarda ifade edilen kritik dönemler; üç aşağı beş yukarı birbirine yakın sürelerde tüm çocuklarda aynı şekilde görülür. Aynı gün doğan çocukların benzer gelişim özellikleri gösterebilirler, ancak bu gelişim tıpkısının aynısı olamaz. Her çocuk kendine özgü ve biriciktir. Yetişkinler olarak ilgili kişilere düşen görev; çocuğun tüm gelişim alanlarının eşit bir sürede ve dengede kalkınmasını sağlamaktır.. Biz yetişkinlerin çocuğu geliştirmedeki temel amacımız; “Çocuklara suflör kullanmadan, kendinden kontrollü yaşam tarzı için, koçluk yapabilmektir.”
