İtalya’nın Napoli yakınlarında yer alan aktif Vezüv Yanardağı, MS 79 yılındaki büyük patlamasıyla tarihe geçti. Bu patlamada Roma şehirleri Pompeii ve Herculaneum, volkanik kül altında gömülerek yok oldu. Ancak, bu felaket sonucu binlerce insanın hayatını kaybetmesinin yanı sıra yüzlerce antik parşömen ve kutsal kitap da karbonlaşarak gömüldü. Bu antik belgeler yaklaşık 2.000 yıl boyunca volkanik kül altında korundular ve ancak 1700’lerde gün ışığına çıkarılabildi. Ancak bu parşömenler son derece kırılgan oldukları için ve yanlış kullanıldıklarında zarar gördükleri için okunamıyorlardı. Bu nedenle bilim insanları, bazı Yunanca harf ve sembollerin çözülmesine yönelik çeşitli yöntemler denediler ve hatta Herculaneum’un boş mürekkebinin okunabilmesi için makine öğrenme algoritmaları eğittiler.
Mart ayında, teknoloji girişimcileri Nat Friedman ve Daniel Gross, bu antik parşömenlerin şifresini çözmeye yönelik çalışmalara katkı sağlamak ve diğer bilim insanlarını bu alandaki çalışmalara teşvik etmek amacıyla Vesuvius Challenge‘ı başlattılar. Bu yarışma, yüksek teknoloji kullanarak Herculaneum kütüphanesindeki son derece hassas parşömenlerin okunmasına yönelik 700 bin dolar (mevcut kur ile 19 milyon 460 bin 560 TL) gibi büyük ödüller ve daha küçük ödüller yer aldı.
21 YAŞINDAKİ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİSİ ÇÖZDÜ
Ve sonunda, 21 yaşındaki üniversite öğrencisi ve eski SpaceX stajyeri Luke Farritor, açılmamış bir parşömenin içinden bir kelimenin tamamını çözdü.
Bu keşifler, polimat Casey Handmer’ın “çıtırtı deseni” olarak tanımladığı belirgin bir özellikten ilham aldı. Casey, okunamayan parşömenlerin BT taramalarına göz atarak mürekkep ve bir harf buldu. Farritor daha sonra bu çıtırtı modelini bir makine öğrenme modeliyle eğitti ve sonuç olarak daha fazla harf ve kelime buldu. Bu bulgular, papirologlardan oluşan bir panel tarafından incelendi ve gizli kelimenin “Porphyras” olduğu belirlendi.
Today we are announcing a major breakthrough in the Vesuvius Challenge: we have read the first word from an unopened Herculaneum scroll.
The word is "πορφυρας" which means "purple dye" or "cloths of purple."https://t.co/0EDGBX4t4hCongratulations to 21yo computer science… pic.twitter.com/VLwtU9I8xl
— Nat Friedman (@natfriedman) October 12, 2023
