Çinlilerin Şinjiang diye adlandırdığı Taklamakan Çölü’nün güneyindeki Hoten’de çok sayıda Türk runik harfli metin bulundu. Bunlar arasında kitap boyutunda olan Irk Bitig haricinde çok sayıda yazma parçası da elde edildi. Ancak Çin sınırları içerisinde kağıt dışında; taş, kaya ve türlü nesneler üzerine yazılmış metinler de bulunuyor. Dokuz Eylül Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erhan Aydın, Hoten’de bulunmuş Köktürk harfli ağaç çubuktaki Türkçe metni okudu: ‘Aş(ın) kıymetini bil! (anla!). Bu yüzden tok az imiş.’
Metne ilişkin detayları TRT Haber’e anlatan Prof. Aydın, yazıya ilişkin şu bilgileri verdi:
“Bu çubuğu 2007’de Pekin Milli Kütüphanesi satın aldı. Çubuk bugün BX 3-95 envanter numarası ile muhafaza ediliyor. Bu ağaç parçasında 16 işaret mevcut. Bunlardan en sondaki üst üste konmuş iki nokta dışındakiler ses karşılığı olan harflerdir. Üst üste konmuş iki nokta ise Eski Türkçe yazıtlarda, ya kelime ayırıcı ya da cümle sonlarına konan bir işaret olarak biliniyor, bu da aynı yazım geleneğinin devam ettiğini gösteriyor.
Bu metinde aslında anlatılmak istenen, ‘Yiyeceği israf etme ki aç kalmayasın!’ benzeri bir özlü ifadeden başka bir şey değildir. Ağaç parçasında herhangi bir tarih bulunmuyor. Ancak kuvvetle muhtemel dokuzuncu yüzyıldan kalma demek mümkündür. Ben bu metni 2013 yılında Pekin Millî Kütüphanesinde sergide gördüm ve fotoğraflarını aldım. 10 yıldır bu metnin nasıl okunması gerektiğini üzerine düşünüyorum”
