“Tarihte Kadın Eli: Güzel, Bilge ve Savaşçı” başlıklı yazı, Truvalı Helen, Saka Kağanı Tomris Hatun ve İskenderiyeli Hypatia üzerinden kadınların tarihteki güçlü ve etkili rollerini vurguluyor. Yazı, kadınların güzellikleriyle savaşları başlatabildiklerini (Truvalı Helen), yiğitlikleriyle imparatorluklara karşı durabildiklerini (Tomris Hatun) ve bilgelikleriyle karanlığa ışık tutabildiklerini (Hypatia) belirtiyor. Kadınların sadece tarihte var olmakla kalmadığı, tarihin kendisini dokuyan eller olduğu ifade ediliyor.
Truvalı Helen, ya da asıl adıyla Spartalı Helen, yazmalarda en çok geçen ve en çok tartışılan kadın kişiliklerinden biridir. İkiz yiğitler Kastor ile Polluks’un kızkardeşi, Sparta kralı Menelaos’un eşi olan Helen, Yunan soylu yaşamının merkezinde yer almış; ancak yazgısı, Truva prensi Paris’in onu kaçırmasıyla bambaşka bir yola sapmıştır. Kimine göre zorla götürülmüş, kimine göreyse kendi gönlüyle gitmiştir. Her anlatımda, Helen’in öyküsü bir ulus savaşının kıvılcımı olur. Kadın iradesinin nerede bittiğini, alın yazısının nerede başladığını düşündürür.
Ama yalnızca söylencelerde değil, gerçek tarihte de kadınlar destan yazmıştır. Bunlardan biri, Türk budunundan Sakalar’ın kağanı Tomris Hatun’dur. Eşi Alp Er Tonga’nın ölümünden sonra kağanlık buyruğunu eline almış, dönemin en güçlü yöneticisi olan Pers kralı Cyrus’u yendikten sonra onun başını bir tulum dolusu kana batırarak halkına bir utku sunmuştur. Tomris yalnızca savaş alanında değil, devlet yönetiminde de kutlu bir örnektir. Türk töresinde kadın, yalnızca eş değil, kağan bile olabilir. Erkek ile aynı sofra, aynı tahtta yer bulur. İşte Tomris, bu eşitliğin ve yüceliğin simgesidir.
Bir başka örnek, İskenderiye’de bilgelik ışığı yakan Hypatia’dır. Matematik, gökbilim ve felsefe alanlarında çağını aşan bir kişilik olan Hypatia, bilgiyi yalnızca öğrenmekle kalmamış, halkla da paylaşmıştır. Ne var ki, onun aydınlığı karanlıktan korkanların gözünü kamaştırmıştır. Hypatia, bağnaz din adamlarının önderliğinde halk tarafından sokak ortasında öldürülmüştür. Bu korkunç kıyım, bir yandan kadının bilgiyle nasıl yükselebildiğini, öte yandan da bilgisizlikle nasıl ezildiğini gösterir.
Helen, Tomris ve Hypatia… Üçü de ayrı çağlarda, ayrı topraklarda yaşadılar. Ama hepsi, kadın adının tarihten silinmeyecek bir yankısını bıraktılar. Kimi güzelliğiyle savaşı başlattı, kimi yiğitliğiyle imparatorluklara dur dedi, kimi bilgelikle karanlığa ışık tuttu.
Şunu unutmamak gerek: Kadınlar yalnızca tarih boyunca var olmadılar; tarihin kendisini dokuyan eller oldular.
NOT: Kızlarına Tomris adı vererek Tomris Hatun’un adı ve anılarını yaşatan anne ve babaları gönülden kutluyorum.
