Erzincan’ın İliç ilçesindeki Anagold Madencilik şirketine ait Çöpler Madeni’nin sigortasız olduğu ortaya çıktı. 13 Şubat’ta meydana gelen heyelan nedeniyle 9 işçinin toprak altında kaldığı ve halen arama çalışmalarının sürdüğü olay sonrası, gözler maden sigortalarına çevrildi.
301 işçinin hayatını kaybettiği Soma faciasından sonra yapılan düzenleme ile tüm maden işletmelerine, çalışanlarını, kaza sonrası vefat ve sakatlık risklerine karşı sigorta yaptırma zorunluluğu getirildi ve uygulama maden çalışanları zorunlu ferdi kaza sigortası adı altında 2015 yılında başladı. Sigorta kapsamında; bir taraftan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı maden işletmelerini denetlerken, diğer taraftan da sigorta şirketleri madenlerin güvenli ve standartlara uygunluğunu denetliyor. Maden işletmesinin asgari sigorta şartlarını sağladığının tespiti üzerine o madendeki tüm çalışanlar sigortalanıyor. Eğer işletme sigorta şirketinin istediği şartlara uygun değilse sigorta yapılmıyor ve sigortası olmayan maden ocağının faaliyeti durduruluyor, sigortanın isteği şartlar yerine getirilmezse maden işletmesinin ruhsatı iptal ediliyor.
ÇOĞU DENETİMDEN GEÇEMEDİ
Sigorta uygulaması başladığından bu yana da zorunlu sigorta için başvuran maden ocaklarının neredeyse yarısına yakını sigorta şirketlerinin yaptığı denetimlerden geçebildi, kalanı, iş güvenliğine uygun bulunmadığından sigorta yapılmadı. Sigortalanamayan madenlere, eksiklerini yerine getirmesi için süre tanınmasına rağmen çoğu maden işletmesi sigortanın ek maliyet getirmesinden dolayı faaliyetlerini durdurdu. Kimileri ise kaçak çalışmayı tercih etti ki, 2016’da Şırnak’ta, 7 işçinin hayatını kaybettiği kazada madenin kaçak çalıştığı ortaya çıkmıştı. Bugüne gelindiğinde ise sigorta şirketleri yaptıkları denetimler sonucunda 832 madende çalışan işçileri zorunlu olarak sigortaladı.
TEMİNATLAR HEMEN ARTIRILMALI
Maden çalışanlarına yönelik sigorta uygulamasında bugün yaşanan en büyük sorun ise verilen teminatların yetersiz kalması. Zorunlu sigorta kapsamında maden işletmeleri her bir çalışanı için yıllık 700 lira prim ödeyerek, olası bir kazada vefat ve sakatlık risklerine karşı sigorta yaptırıyor. Sigorta şirketi de bu prim karşılığında kişi başına sakatlık ve vefat durumlarına karşı 150 bin lira teminat veriyor. Yani, maden kazasından dolayı hayatını kaybeden işçilerin ailelerine 150 bin lira, kaza nedeniyle sakat kalan işçinin kendisine yine 150 bin lira sigortadan tazminat ödeniyor.
Ancak bu teminatlar düzenlemenin uygulamaya girdiği 2015 yılında belirlenmiş teminatlar ve 9 yıldır aynı teminatlar uygulanıyor. Hem sigortacılar hem de işçi sendikaları, teminatların biran önce günün şartlarına uyarlanması gerektiğine belirterek, ileride Soma benzeri yaşanacak bir faciada 150 bin liralık teminat limitinin büyük sorun yaratacağını vurguluyor. Bu konuda da kişi başına teminatların 1 milyon liraya çıkartılması için çalışma yapıldığı ve önümüzdeki günlerde teminatların artırılacağı belirtiliyor.
ALTIN MADENLERİ KAPSAM DIŞI
Öte yandan, 2015 yılında uygulamaya giren maden sigortası; yer altı tüm madenler ile hem yer altı hem de yer üstü sadece kömür madenlerini kapsayacak şekilde düzenlendi. madenleri ise kapsam dışında tutuldu. Bu nedenle de Erzincan’ın İliç ilçesindeki Anagold Madencilik şirketine ait Çöpler Madeni sigorta kapsamına girmiyor, dolayısıyla da sigortası bulunmuyor. Sigortacılar, Çöpler Madeni’nindeki faaliyetlerin birçok şirket tarafından yürütüldüğünü; bunların çalışanlar adına zorunlu sigorta dışında sigorta yaptırıp yaptırılmadığının henüz tespit edilemediğini söylüyor.
