‘Türkiye’nin ekonomisinin sorumlusu benim ben!’ diyen Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim sonrası enflasyonu tek haneye indirmeyi vaat ediyor ama seçim dönemine girilen son bir ayda zamlar tam gaz devam etti.
Fiyatlardaki bir aylık değişimin yanı sıra, bazı ürünlerin fiyatlarında başkanlık sistemine geçildiği 2018’den bu yana neredeyse 10 kata kadar artışlar yaşanması dikkat çekiyor.
Mevcut iktidar seçim sonrasına yönelik geçmiş yıllarda verdiği ekonomi sözlerini büyük ölçüde tekrarlarken, seçim dönemine girilen son bir ayda gıda fiyatlarındaki artış daha da hızlandı.
Sozcu.com.tr olarak nisan ayının başlarında hazırladığımız 30 temel üründen 11’inin geçen bir ay içinde yüzde 5 ila yüzde 45 aralığında zamlandığını gözlemledik.
Bir zincir marketin fiyatlarını esas alarak hazırladığımız tabloya göre, en yüksek artış kırmızı et ürünleri ile peynir, çay ve salçada yaşandı.
Türkiye’nin başkanlık sistemine geçtiği 2018 seçimlerinden bu yana ise, temel ürünlerde yüzde 818’i aşan artışlar söz konusu.
‘YETKİ VERİN, GÖRECEKSİNİZ’ DEMİŞTİ, FİYATLAR KATLANDI
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 2018’deki başkanlık seçimleri öncesi ekonomik türbülansı hatırlatarak “24’ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” demişti.
Erdoğan’ın yetkiyi aldıktan ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçilmesinden sonra çarşı pazardaki zamlar katlanarak arttı.
Örneğin, sütün litre fiyatı başkanlık seçimleri öncesinde 2,50 TL iken 5 yıl içinde 7 kattan fazla zamlanarak 18,50 TL’ye yükseldi. Ancak bunlar, market markalı sütlerin fiyatı… Ülke genelinde yaygın markalı bir litre süt fiyatları ise 22 liradan başlayıp 27 liraya kadar çıkıyor.
600 gram beyaz peynirin fiyatı başkanlık seçimleri öncesindeki Haziran 2018 döneminde 13,85 TL iken 2023 Mayıs itibarıyla 140 liraya ulaşmış durumda.
5 yıl içinde kuruyemiş fiyatlarında yüzde 300, kırmızı et fiyatlarında 547 ila yüzde 818 aralığında zamlar görüldü.
SEÇİM DÖNEMİNE GİRİLDİ, ZAM YAĞMURU SÜRÜYOR
Seçim dönemine girilen son bir aydaki fiyat değişimlerine bakıldığında ise, kıyma, incik, sosis ve salamdan süt ürünlerine, çay ve salçadan kuruyemişe birçok üründe yaşanan fiyat artışlarının, en çok kırmızı et ürünlerinde görülüyor.
Nisanda 250 gram sucuğun 105 TL olduğu markette, aynı marka ve aynı gramaj ürünün mayısta 153,50 TL’ye çıktığı görüldü. 430 gram sosis fiyatı 100 liradan 120 liraya çıkarken, kuzu inciğin kilosu 296 TL’den 343 TL’ye yükseldi.
Kilosu 55 liradan 75,50 TL’ye çıkan bir kilo çay, bir ay içinde yüzde 37,2 oranında zamlanırken, bir kilo eski kaşar bir ayda 185 liradan 240 liraya; 830 gram salça ise 27 liradan 32 liraya yükseldi.
Mayıs ayında kuruyemiş fiyatları değişim gözlemlenmezken yalnızca ceviz fiyatlarında yüzde 8,6’lık artışın yaşanması ise dikkat çekti. Buna göre, 150 gram iç ceviz 29,90 liradan 32,50 liraya çıktı.
DANA ETİNDEKİ ARTIŞ AYLARDIR DURMADI
TZOB verilerine göre, nisan ayında marketlerde fiyatı en fazla artan ürün yüzde 41,9 ile patates olmuştu. Bu üründeki fiyat artışını yüzde 24,9 ile havuç, yüzde 18,7 ile kuru soğan, yüzde 11,5 ile dana eti,yüzde 11,2 ile kuzu eti takip etmişti.
Patatesteki zammın nedeni ‘geçiş dönemi olması’ olarak açıklayan TZOB, Nevşehir ve Niğde’deki patates arzında sona gelinmesi ile Adana’da hasadın yeni başlamasının da bu zamlarda etkili olduğunu açıklamıştı. Et fiyatlarındaki yükselişin nedeni olarak da ‘arz ve talepteki değişimin’ etkili olduğu belirtilmişti.
Dana eti, TÜİK verilerinde de zam şampiyonu olmuştu. TÜİK’e göre, mart ayında fiyatı en çok artan ürün, aylık yüzde 19,9 artışla dana eti olurken bu ürün yılbaşından bu yana yüzde 60 zamlanmıştı.
Sene başında kilosu 180 lira olan kıyma, mayıs ayı itibarıyla 350-400 TL’ye ulaştı.
Fiyatlardaki artıştan rahatsız olduklarını belirten Türkiye Kasaplar, Besiciler Et ve Et Ürünleri Esnaf ve Sanatkarları Federasyonu Bölge Başkanvekili Veysel Günal bile, ‘zamların otomatiğe bağladığını’ belirtmişti.
