Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından hızla yükselen gıda fiyatları, geçtiğimiz yıl temmuz ayında Birleşmiş Milletler (BM), Rusya, Ukrayna ve Türkiye’nin de dahil olduğu görüşmeler sonunda Tahıl Koridoru Anlaşması’yla düşüşe geçmişti. Rusya’nın anlaşmadan çekildiğine dair açıklaması ise buğday fiyatlarında yeniden yükselişe neden oldu. Analistler fiyat artışlarının önümüzdeki aylarda daha baskın şekilde hissedileceğini ve tüm ülkelerin bu süreçten olumsuz etkileneceğini vurguladı. Hafta başında buğday başta olmak üzere, mısır ve soya fasülyesi fiyatlarında yüzde 3’e ulaşan artış görülürken; uzmanlar fiyat artışlarının halen dünyanın belli bölgelerinde devam eden buğday hasadı nedeniyle yeterince hissedilmediğini belirtiyor.
GEMİLER KARADENİZ’DEN UZAKLAŞACAK
Price Group Analisti Jack Scoville, buğday fiyatlarının önümüzdeki birkaç ay boyunca yükseleceğini düşünmediğini belirterek, “ABD’de hasat dönemiyle birlikte fiyatlar en düşük seviyelerde ve hasadın yarıdan fazlası tamamlanmış durumda. Karadeniz’de Tahıl Koridoru anlaşmasında gelinen süreç küresel piyasalarda daha yüksek fiyatlar görmemize neden olacak çünkü lojistik sektöründeki oyuncular da taşıma konusunda güvenceleri olmadığı için Karadeniz’de olmak istemeyecek. Anlaşmanın ortadan kaldırılması buğday ithalatçıları başta olmak üzere her ülke için önemli bir tehlike oluşturuyor. Durum Ukrayna için daha olumsuz gibi görünse de Rusya’nın da paraya ihtiyacı var ve uygulanan yaptırımların olumsuz etkileriyle karşılaşmak kaçınılmaz. Piyasada daha az ve eskisinden daha yüksek fiyatlarla buğday bulunacak” değerlendirmesini yaptı.
MAKARNA VE UN İHRACATINA ETKİSİ
İstanbul Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İHBİR) Yönetim Kurulu Başkanı Kazım Taycı ise makarna ve un ihracatında başı çeken ülkelerden biri olan Türkiye’nin süreçten etkilenmeyeceğini belirterek, “Rusya ve Ukrayna’daki tahıl ve hububatın dünya pazarına arzıyla ilgili sorun yaşanacağından dolayı dünya borsasında fiyatların yükselmesine söz konusu olabilir. Okyanus ötesi ülkelerden ithalat başlayacağı için yol süreleri uzayacak. Navlun süreleri ve stok maliyetleri artacak” dedi.
‘GEÇTİĞİMİZ YILKİ ARTIŞLARI GÖRMEYİZ’
Rabobank Kıdemli Analisti Dennis Voznesenski ise buğday fiyatlarında yukarı yönlü bir seyir izleneceğini belirtse de 2022’deki kadar dramatik artışların yaşanmayacağı görüşünde: “Kuzey ülkelerinde hasat dönemi olduğu için bu dönemde fiyatlarda artış yaşanmıyor. Ancak hasat döneminin sona ermesiyle gelecek aylarda yükselen fiyatlarla karşılaşacağımızı söyleyebiliriz. Tüm bunlara rağmen 2022’deki gibi önemli oranda bir fiyat artışı geleceğini beklemiyorum. Çünkü Ukrayna hem kara yolu hem de demir yolu gibi ticarette alternatif rotalar oluşturdu. Süreç daha az buğdaya erişim, daha yüksek fiyat anlamına geldiğinden tüm ülkeler üzerinde etkisi olacak.”
‘İÇ TÜKETİMDE ÇOK ETKİSİ OLMAZ’
Uluslararası Operasyonel Değirmenciler Birliği (IAOM) Avrasya Direktörü Dr. Eren Günhan Ulusoy, Türkiye’deki tüketim için önümüzdeki üç aylık dönemde koridorun kapanmasının etkilerinin çok görülmeyeceği tahmininde bulunarak, “Sezona çok iyi başladık, son yılın en yüksek buğday rekoltesi olan 21 milyon ton buğday üretimimiz mevcut. Tahıl Koridoru ilk başladığında arzın talebi karşılayamadığı bir anda tam bir nefes olmuştu. Rusya’nın anlaşmayı uzatmadığını bildirmesinden önce, tahıl koridorunun uygulanmasındaki yavaşlatmalarla bu noktaya gelinmesini görmek gerekiyor” diye konuştu.
RUSYA’DAN ‘GEMİLERİ VURURUZ’ TEHDİDİ
Tahıl koridoru anlaşmasından çekildiğini açıklayan Rusya, bu gece yarısından itibaren Karadeniz’den geçecek gemileri askeri hedef sayacağını ilan etti. Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, Karadeniz Girişimi’nin işlerliğinin sona ermesi ve deniz insani koridorunun kapatılması nedeniyle Türkiye saatiyle bugün gece yarısından sonra Karadeniz Havzası’nda Ukrayna limanlarına seyreden tüm gemilerin “potansiyel askeri kargo taşıyıcıları olarak değerlendirileceği” belirtildi. Moskova, yalnızca Ukrayna’ya yaradığı gerekçesiyle 17 Temmuz’da süresi dolan anlaşmanın uzatılmayacağını duyurmuştu. Kiev ise Rusya olmadan da Ukrayna tahılının sevkıyatına devam edebileceklerini açıklamıştı.
33 milyon ton 2022’den bu yana Ukrayna’dan yapılan ihracat
45 Ukrayna’dan ihracat yapılan ülke sayısı
%13 Anlaşma kapsamında ihracatta Türkiye’nin payı
