Helikopterden çekilmiş bir video. Tam da yazı uğurlarken Ege’nin muhteşem lacivert koylarına bakıyorum önce ama sonra asıl dikkat etmem gereken detayı fark ediyorum. Küçücük bir koyun açıklarında yan yana demirlemiş 118 tekne. Konuyla ilgili kendime gelmemi sağlayan Yat ve Tekne Endüstrisi Derneği (YATED) Başkanı Murat Bekiroğlu oluyor. Videonun sahibi de kendisi.
“Teknelere bakın. Bu koylarda haftalarca kalıyorlar. Burası marina değil. Bu teknelerin her biri günlük ortalama 500 litre pis su bıraksa -ki atıklarını verebilecekleri kayıtlı bir alanda değiller- varın denizleri nasıl kirlettiklerini siz düşünün. Yani orada günde 60-70 bin litre pis su denize bırakılıyor. Bunun için bir şeyler yapmak lazım.”
300’ün üzerinde tekne üreticisinin üye olduğu, binlerce kişinin o teknelerin üretimi ve satışından ekmek yediği bir derneğin başkanı neden böyle bir video çeker, bu meseleyi sorun haline getirir? Bekiroğlu’nun yanıtı çok net: “Çünkü tekne sahibi o denize aşık. Ama aşık olduğu deniz kirleniyor, ölüyor. Bizim asıl ekmek teknemiz o güzel deniz.”
Bekiroğlu’nun verdiği bilgiye göre pandeminin arkasından artan tekne sahipliği manira kapasitesinin çok ötesinde. “Olan marina da çok pahalı. Türkiye’de 25-30 marina var. Bunların toplam bağlama kapasitesi ise 6 bin 500 civarında. Hiçbir şekilde yetmiyor. Tekne sahiplerinin maliyetleri çok artıyor. Sonuçta ortaya kayıtsızca kirletilen park yeri koyların görüntüsü çıkıyor” diyen Bekiroğlu’nun sürdürülebilirlikle ilgili önerisi dikkate alınabilir.
385 BALIKÇI BARINAĞINA YAKIN MARKAJ
YATED, denizlerdeki marina sorununa çözüm ararken balıkçı barınakları radarlarına takılmış. Hemen bir çalışma başlatılarak tıpkı Fransa’da, İngiltere’de örnekleri olan daha mütevazı marinalar kurma fikri üzerinden yeni bir iş modeliyle ilgili projeler yapılmış. Bekiroğlu, “Bizde marina çok lüks bir yatırım, lüks harcamaların yeri gibi bir algı var. Oysa yurtdışında teknelerin park ettikleri, kayıtlı tutuldukları, bakım ve atık temizliğinin yapıldığı daha küçük marinalar var. Etraflarında bir ekonomi yaratıyorlar. Balıkçısından esnafına katkı sağlıyorlar. Biz de kıyılarda bulunan balıkçı barınaklarını bu iş modeliyle düzenleyebiliriz. Barınakların bir kısmında balıkçılar işletmelerini devam ettirir. Bir yanında tekneler park eder. Tekne sahipleri bu balıkçılardan balıklarını alır, onların işletmelerinde yemek yer, alışveriş yaparlar. Yerel kalkınma için de önemli bir kaynak olur çünkü tekne turizmi bütün lokasyonlarda iyi bir ekonomi yaratır. Yalıkavak, Turgutreis örneklerinde olduğu gibi” sözleriyle özetledi projesini.
YATIRIMCI BARINAKLARI İYİLEŞTİRSİN
Bekiroğlu’nun anlattığı iş modeli denizleri kurtarır mı, balıkçılara yeni kazanç kapıları açar mı, tartışılması lazım. O, fikrinin arkasında şu sözlerle duruyor: “İtalya’ya gidin her 3 kilometrede bir marina var. Bizde de olabilir. Devlet balıkçı barınakları yapmış. Hazır mendirek de var. Yatırımcı gelsin yatırım yapsın. ‘Ben burayı 49 yıllığına kiralıyorum. Balıkçılarımızı da koruyorum. Onların da altyapısını iyileştiriyorum’ desin. Buraya da ne kadar yer kalmışsa marina yapsın. Kara parkını yapsın. Rampasını yapsın. Tekne turizmi bir köyün çehresini değiştirir.”
LİSELİLERE TEKNİSYENLİK EĞİTİMİ
YATED İskenderun Sefa Atakaş Denizcilik Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde bir eğitim programı başlattı. Programın amacı buradaki gençlerin tekne üretiminde teknisyenler olarak yetkinliklerle donatılmasıydı. Bekiroğlu programı şöyle anlattı: “Okulun yaptığı bir tekne vardı. Biz üyelerimiz, ustalarımızla bu projeyi devraldık. Üretilecek ilk tekne 17-24 Şubat 2024 ‘te yapılacak olan Bosphorus Boat Show fuarında sergilenecek. Siparişler alınacak ve üretime başlanacak. Okulda okuyan hocaların belirleyeceği ihtiyaç sahibi çocuklar YATED Burs programına dahil edilecek. Zaten halihazırda üç öğrenciye deprem desteği verildi.”
TEKNELERİN ATIKLARINA TALİBİZ
Denizlerin sürdürülebilirliği YATED’in öncelikli konularından biri. Bunun için teknelerin atıklarını toplayacak bir katı ve sıvı atık toplama teknesi inşa ediyorlar. Özel olarak tasarlanan TURMEPA ve MARİNTÜRK işbirliği ile SANMAR tarafından üretilecek olan tekne Şubat 2024 Bosphorus Boat Show Kara Fuarı’nda sergilenecek. Murat Bekiroğlu, teknenin Nisan 2024’te Göcek ve çevresinde dolaşmaya, denizi temizlemeye başlayacağını belirtti.
